‘Gümrük indirimiyle zincir koptu, hububat piyasası durdu’

Bazı tarım ürünleri ile ette gümrük vergilerinin yüzde 25-45’e indirilmesinin yankıları sürüyor. TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, “Kararın psikolojik etkisiyle çiftçi- tüccar-sanayici zinciri koptu, hububat piyasası bozuldu. Sanayici düşük gümrükle ithal edeceğim diye tüccardan almıyor, tüccar elimde kalacak diye çiftçiden almıyor. Daha ithalat yok. Kararın açıklanmasının ardından 2-3 gün içinde hububat buğday ve arpa piyasası işlemez hale geldi. Bazı bölgelerde durdu. Söylem dahi yetti. O kadar zamansız oldu ki; üretici de tüccar da tedirgin, bekliyor” dedi.

TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, “Fiyat yüksekliği ve enflasyonist etkilerini” sınırlama gerekçesiyle birçok tarım ürününde yüksek oranlı gümrük vergisi indiriminin ilk etkisinin; belirsizlik yaratması ve piyasa taraflarını beklemeye itmesi olduğunu, bunun sonucu olarak çiftçi – tüccar – sanayici zincirinin koptuğunu söyledi. Bayraktar, “TZOB’u arayıp tonunu 1.050-1.100 liradan satın aldığı buğdayı fabrikaya 1000 liraya satamadığını söyleyip ne yapacağını soran tüccarlar var. Görünen o ki karar alınırken psikolojik etki atlanmış. Kararda ekonominin en önemli unsurlarından psikolojik etkinin ıskalanması bu sonucu doğurdu” dedi.

‘Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek olmamalı’

Bu belirsizlik sonucu hububatta çiftçi-tüccar-sanayici zincirinin koptuğunu, hububat piyasasının bozulduğunu belirten Bayraktar, “Hasat devam ederken, hiç ihtiyaç yokken hiç zamanı değilken böyle bir karar alınması piyasayı olağanüstü bozdu. Tüccarlar daha birkaç hafta önce çiftçiden aldıkları buğdayı gümrük indirimi kararı açıklandıktan sonra fabrikalara satamıyor. Zararına satışa rağmen buğdayın ellerinde kaldığını söylüyorlar” diye konuştu.

Bu şartlarda TMO’nun acil olarak, hiç beklemeden devreye girmesi, makul bir müdahale alım fiyatı açıklayarak piyasada istikrarı sağlaması gerektiğini belirten Bayraktar, “TMO’nun, piyasaya geç girerek, çiftçimize ölümü gösterip, sıtmaya razı etmemelidir” dedi.

Girdi fiyatlarının yüksekliği, verim düşüklüğü varken gümrük vergilerinin indirilmesinin çiftçinin rekabet imkanını tamamen ortadan kaldırdığına dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti: “Çiftçimizi buğday ve arpada koruyacak tek unsur gümrüklerdi. Onlar da yüzde 130’lardan buğdayda yüzde 45’e, arpada yüzde 35’e çekildi. Bu maliyetlerle, bu verimle, bu gümrüklerle buğday ve arpa üreticimiz ayakta kalamaz. Buğdayda biz dekar başına 270 kilogram verim alırken, Fransa 735, Almanya 862 kilograma ulaşmış. ABD’de litresi 2 lira 38 kuruş, Rusya’da 2 lira 22 kuruş olan mazotun Türkiye fiyatı 4 lira 37 kuruşu buluyor. ABD’de toptan fiyatlarla DAP gübresinin tonu 1.100 lira, Avrupa’da 1.270 lirayken, Türkiye’de 1.665 liraya çıkıyor. Maliyetler ve verimdeki fark yüzde 35-45 değil ki bu gümrükler çiftçimizi korumaya yeterli olsun. Kesinlikle karardan vazgeçilmeli, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız da ithalat kontrol belgesi vermeyerek ithalatı önlemelidir.”

Demirtaş: Durum vahim TMO niye piyasada yok?

Durumu “vahim” olarak nitelendiren TZD Başkanı Hüseyin Demirtaş da, “Hasat zamanı bu karar şaşırtıcı. Çiftçiyi üretimi, toprağı terk etmeye zorlar” dedi. Çiftçinin enflasyonun nedeni olarak gösterilmesinden rahatsız olduklarını belirten Demirtaş, “Üretici maliyetinin altında ürün satıyorsa nasıl olur da enflasyonun nedeni olur? Halen üretiyorsa kahraman! Bu yanlıştan vazgeçerler mi diye bekledim. Hem 'çiftçimizi koruyacağız' diyorlar hem de Gıda Komitesi böyle karar alıyor. Sonunda devlet de anladı, Milli Tarım Projesi gibi olumlu bir noktaya gelindi ama ortada bir şey yok. En yüksek girdi mazot! Yarısı ödenecekti, ödenmiyor. Tüccar beklemede. Ama çiftçi borçlu, bekleyemez” diye konuştu.

TMO’nun devreye girmesi gerektiğine işaret eden Demirtaş, “Şimdi piyasaya girmiyor. Fiyatları daha da düşürebilir miyiz, diye bakılıyor. Hububatta TMO, et ve sütte ESK regülatör kuruluş. Belli bir fiyatla piyasaya girip çiftçinin önünü görmesini sağlamalılar. Piyasanın tıkandığı bir gerçek. Ancak anlaşılıyor ki TMO tek başına karar veremiyor” dedi.

Otomatik mekanizma çalıştırıldı

27 Haziran tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İthalat Rejimi Kararına ek Karara” göre, büyükbaş hayvan ithalatında gümrük vergisi oranları yüzde 100’lü seviyelerden yüzde 26’ya indirilirken, karkas et ithalatında da yüzde 40’a düşürüldü. Adi buğday, mahlut, kızıl buğday, arpa, malta, cin mısır gibi tarım ürünlerinde de gümrük vergisi oranı yüzde 25-45 aralığına indirildi.

Bu ürünlerde gümrük vergisi yüzde 130’lar civarındaydı. Tarımsal ürün fiyatlarına ithalat yoluyla müdahale kararı Gıda Komitesi’nde değerlendiriliyordu. Ekonomi ile ilgili bakanlar da “enfl asyonun düşürülmesi amacıyla gerektiği takdirde buğday ve diğer tarım ürünlerinin sıfır gümrükle ithal edilebilmesi düzenlemesinin uygulamaya girdiğini” açıklamışlardı. Son indirim bu otomatik mekanizma işletilerek gerçekleştirilmiş oldu.

Karardan sonra açıklama yapan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, üreticileri, yetiştiricileri endişeye sevk edici bazı spekülatif değerlendirmelerin yapıldığına dikkat çekerek, “Hiçbir üreticinin, yetiştiricinin endişe etmesine gerek yok.

Zira kesimlik hayvan ve karkas et ithalatı Bakanlığımızın yetkisinde ve kontrolü çerçevesinde yürütülecektir. Yerli üretimin daralmasına sebep olacak ithalat uygulamalarına kesinlikle izin verilmeyecektir. İthalat kaynaklı fiyat oluşumlarında, yurtiçi üretim maliyetleri dikkate alınacak ve üretici mağduriyetlerine asla müsaade edilmeyecektir” demişti.