Motorine yerli tarım ürünü şartı kalktı, 3.5 milyar dolar zora girdi

Özlem ERMİŞ BEYHAN

İSTANBUL - Türkiye’de biodizel üretimine büyük ivme katan bir karar, geçen hafta yapılan bir düzenlemeyle daha hayata geçmeden kaldırıldı. EPDK’nın daha önce çıkardığı tebliğinde piyasaya akaryakıt olarak arz edilen motorin türlerine yağ asidi metil esteri katılması öngörülüyor, bu katkının 2014’ten itibaren en az yüzde 1’i, 2015’ten itibaren yüzde 2’si, 2016’dan itibaren de yüzde 3’ünün ‘yerli’ olması zorunluluğu getiriliyordu.

25 Haziran’da Resmi Gazete’de yayımlanan yeni tebliğ ile bu zorunluluk kaldırıldı. Biyoyakıtlar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fikret Akınerdem, yerli katkı zorunluluğun kaldırılmasının ardında bitkisel yağ arzındaki yetersizlik gerekçesi olduğunu söyledi.

EPDK’nın yerli katkı öngören kararına göre yatırım yapmış veya yapmayı planlayan biodizel yatırımcıları yeni kararla büyük şaşkınlık yaşıyor.Karardan aspir üreticisi çiftçiler de etkilenecek. Türkiye’de aspir üretimi alan ve üretim rakamları hızla artarken sektör EPDK’nın yeni kararı ile karşı karşıya kaldı.

‘Türkiye 4. büyük oyuncu olabilirdi’

Biyoyakıtlar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fikret Akınerdem, EPDK’nın kullanım kararı sonrası Anadolu orijinli, yağ kalitesi çok üst seviyede olan aspir bitkisinin Türkiye’de ekimine hızla başlandığını, 2000 yılında neredeyse hiç üretilmeyen aspirin sözleşmeli tarımla 500 bin dekar arazide üretilir hale geldiğini söyledi.

Akınerdem, “Bu yıl tohum bulunabilseydi Türkiye’de 1 milyon dekar araziye çıkabilirdik. Devletin tonuna 450 lira desteği var. Türkiye’nin tarım arazisi 27 milyon hektar, 7 milyon hektarı her yıl boş kalır. Bu kıraç boş arazide aspir yetiştirilebilir. Çiftçi kayıt sistemi var. Ürettiğini bioyakıtçıya mı veriyor yağcıya mı veriyor bu kayıt içinde” dedi.

5 yılda 5 milyon hektara aspir ekilmesi halinde 1.5 milyon ton yağ üretilebileceğini,  bunun 500 bin tonunun biodizele, geri kalanın yağ tüketimine gidebileceğini belirten Akınerdem, “Bunun parasal karşılığı 3.5 milyar dolar. Biz kıraç toprağımızı işleyemediğimiz için yağı ithal ediyoruz. Aspir potansiyelinden tam olarak yararlanabilsek, bu yağ ithalatına harcadığımız dövizi Türkiye’ye geri kazanır. Brezilya, Almanya, Amerika bioyakıt üretiyor. Biri soya, diğeri kanola, diğeri şeker kamışı üretiyor. Ben de aspir üretirim. Türkiye’nin bioyakıtta 4’üncü oyuncu olma potansiyeli var” dedi.

Prof. Akınerdem, son EPDK kararı ile motorine yerli tarım ürünü katma zorunluluğunun yağ arzının düşüklüğü nedeni ile kaldırılmasını ise şöyle yorumladı: “Ülkemizde hem yağ bitkilerini ve hem de biyodizel ihtiyacını karşılamada yeterli arazimiz var. 2000’de sadece 18 ton aspir üretimimiz vardı. Son 5-6 yıllık çalışma neticesinde özellikle bu yıl 50 - 60 bin tona çıkarak patlama yapacağı tahmin ediliyor. Bunun önemli kısmı biyodizel sektörünün yaptığı sözleşmeli tarımdan geliyor.
Son zamanlarda sanayiciler aspir üretiminin artırılması yönünde ciddi rekabete girdiler. Bu verilere göre önümüzdeki birkaç senede bitkisel ham yağ açığının çözüleceğini öngörüyorum.”

Eker: Aspir ekimine teşvik getiriyoruz

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, bir televizyon kanalında yaptığı açıklamada, aspir bitkisinin üretimine teşvik getireceklerini belirterek, şu bilgileri verdi: “Son derece stratejik, üzerinde 8 yıldır çalışarak belirli bir noktaya taşıdığımız bir ürün. Çok sayıda tohum ürettik, makine ekipmanlarını destekledik, altyapıyı hazırladık.
Şimdi çiftçiye diyorum ki boş kalan, nadasa bırakılan alanlarda bunu ek. Yüzde 70’e ulaşan destek söz konusu. 2012 destekleme kararlarına göre aspir üretiminde kilograma 40 kuruş destek var. Yurtiçi sertifikalı tohum kullanımına 4 lira/dekar, yurtiçi sertifikalı tohum üretimine de kiloda 0.50 TL destek veriliyor.

‘Malı ortada bırakmayacağız’

Biodizel Üreticileri Birliği Başkanı Tamer Afacan: Bu yıl alım zorunluluğunun başlayacağı düşüncesiyle çiftçi ciddi miktarda ekim yaptı. Kaldırılması ile bir hüsran yaşanacak. Biz var gücümüzle sektör olarak alım yapacağız, malı ortada bırakmayacağız. Enerji Bakanlığı nezdinde düzenlemenin yeniden ele alınması için girişimler yapıyoruz. Keşke en azından küçük bir miktarla 1 yıl denenseydi zorunluluk uygulaması. Tarıma ve sektöre etkisi o zaman net biçimde görülebilecekti ama buna şans bile tanınmadı. Biz zaten gıdaya yönelik değil kanola, aspir gibi bitkileri ektiriyoruz bio dizel için.

‘Devlet destekleyip ektirdi’

Ziraat mühendisi, üretici ve tüccar Derman Eser: Yerli katkı zorunluluğu geldiğinde üretici olarak beklentiye girdik. Biz, kıraç toprakta yetişebilen, devletin de desteklediği aspir ürünü ektirdi. Ciddi miktarda arttı bu yıl üretim. Ancak şimdi zorunluluğun kaldırıldığını öğrendik ve çok tedirginiz. Önümüzdeki dönemde bu ürünün ekimine dair iştah azalacaktır.

Ezici Yağ Enerji ve Biyodizel Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Ezici: EPDK kararı sonrası yağ üreticilerinde de tedirginlik var. Bazı yatırımlar durdu. Yerli biodizel katma zorunluluğunun kalkmasının sektörü çok zorladı. Şimdi sektör tedirgin, ürettiğinizi satamayabilirsiniz artık. Bizim bir sıkıntımız daha var. Atık yağ topluyoruz. Bunun da katılmasına dair zorunluluk getirilmesi lazım. Elde bir mal var, buna sahip çıkan yok malesef. Şu anda toplanan atık yağların önemli bir kısmı kaçak yakıta gidiyor.