Orta Anadolu Avrupa ve Türkiye'nin elma deposu olmak için yatırımcı bekliyor

Sayime BAŞÇI

İSTANBUL - Gelişen meyve suyu endüstrisi ile birlikte son yılların gözde yatırım alanlarından biri olan meyve bahçeciliğinde yeni trend elma ve badem yetiştiriciliği oldu.  Orman arazilerinin kiralanabilmesine ilişkin düzenleme ile birlikte farklı sektörlerden pek çok irili ufaklı yatırımcı satın aldıkları arazilerle meyve bahçesi yatırımına büyük ilgi gösteriyor. Bu noktada ön plana çıkan ürünler ise elma ve badem. İtalyan ortaklı Üni Tarım ve Çekok Grubu, Niğde'de önemli büyüklükte elma bahçelerine imza attı. Gülbudak Grubu Isparta'da yatırım yaparken, İstanbul kökenli bazı yatırımcıların da Çanakkaleyi üs olarak tercih ettikleri belirtiliyor. Artan talebe ek olarak, devletin dönüm başına 150 TL'lik desteği de orta ölçekli yatırımcı için elma ve badem bahçelerini cazip hale getiriyor.
Toplam 1.7 milyar dolara ulaşan meyve suyu sanayisindeki hızlı gelişim birkaç yıl öncesine kadar sanayi tipi meyveciliğin önünü açmıştı. Vişne, narenciye gibi ürünlerin başı çektiği bu trend şimdilerde biraz daha farklı bir noktada. Geçtiğimiz yıl MEYED'in Türkiye'yi Avrupa'nın meyve bahçesi  haline getirme mesajı ve uluslararası sanayicilerin sektöre girmesi ile birlikte burada hızlı bir çıkış yarattı. Bu gelişmeler ek olarak değişen dünya talebi ve orman vasfını yitirmiş arazilerin ağaçlandırmaya dönük kiralanmasına izin veren düzenleme ile birlikte yatırımcılar için yeni bir fırsat doğdu.  Son birkaç yıldır ceviz yetiştiriciliğinde önemli bir gelişim söz konusu. Yılda 3-4 bin adet fide satan yetiştiriciler, bu alanda yılda 50 bin adetlik satış rakamına ulaşmış durumda.  Badem yetiştiriciliğinde ise talep odaklı bir gelişim söz konusu.  Son yıllarda inovatif ürün peşindeki çikolata sanayiciliğinin fındık yerine bademe yönelmiş olması dünyada önemli bir talep yarattı. Bu noktada en büyük tedarikçi olan Uzakdoğu'daki rekolte sıkıntısı alternatif pazar arayışlarını ön plana çıkardı. Bu noktada yatırım yapmak isteyen yetiştiricilere iç piyasadaki hızlı talep artışı ve ihracat şansı büyük fırsatlar sunuyor.  

Niğde, yerli ve yabancı yatırımcıların gözdesi

Sektörde artqn yaş sebze meyve ihracatı ile birlikte aslında sofralık tipi meyveye de ilgi büyük. Bugüne kadar meyve suyu sanayinin gelişimine pararlel olarak vişne portakal gibi ürünler ön plana çıkarken, son dönemlerde sofralık ve sanayi tipi elma yatırımları ön plana çıkmaya başladı. Burada Niğde de kilit bir rol oynuyor. İklimi ve coğrafyası ile yatırımcıların gözdesi olan Niğde'de son birkaç yıldır pek çok firma elma bahçesi kurdu. Burada tarım sektörü dışında tekstil ve inşaattan da talep var. İtalyan ortaklı Üni tarım, Çekok Grup ve Sas, bu bölgede binlerce dönmlük alanda elma bahçeleri kuran birkaç şirket. Füpaş Fidancılık firma ortağı Onur Harmanşah, bu alanda özellikle ihracat potansiyeli ile birlikte yatırımın oldukça karlı hale gelebileceğini anlattı. Fidan satışlarında da gelişmelere paralel bir artış kaydettiklerini aktaran Harmanşah, yıllık 150-200 bin civarında elma fidesi sattıklarını açıkladı.

Meyvsuyu sanayisinin gözdesi böğürtlen oldu

Bu alan yatırım yapılabilecek bir başka ürün ise böğürtlen. Özellikle pastacılık ve dondurma sektörü orman meyvelerinin en büyük alıcısı konumunda. Bunun dışında renk verme özelliği ile böğrtlen meyve suyu sanayicisinin de gözdesi. Harmanşah, yetiştirilmesi biraz zor olan bu meyvenin yatırım avantajları ile ilgili şunları söyledi: " Dönümden yüksek rakamlar alıyorsunuz. Meyve suyunun acı tadını tatlı hale getiren madde böğürtlende var. Tüm meyve sularında kullanılmaya başlandı. Hatta yurtdışından ciddi talep var. Avusturalya'dan bile talep ediliyor.  Pastacılık alanında kullanıldığı için çok ciddi bir artış var. Türkiyede çok az noktalarda yetiştiriliyor. Böğürtleni yok satıyoruz önümüzde seninin bile satışını yaptık. 1 yılda 10 bine yakın fide satışı gerçekeştirdik."

İstanbullu yatırımcı Çanakkaleyi tercih ediyor

Konu ile ilgili bilgi veren Alara Seracılık Satış yetkilileri de elma alanında ciddi bir bahçe faaliyeti olduğuna işaret etti.  Özellikle İstanbul ve çevre illerden pek çok yatırımcının 400 dönümlük büyük bahçeler kurduğuna işaret eden, Alara bahçe yetkilileri, en büyük yatırımın Çanakkale ve bölgesine yapıldığını kaydetti.

Bahçe kuracaklara, dönüm başına 150 TL'ye kadar destek veriliyor

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından meyve bahçeciliği için önemli destekler veriyor. Sertifikalı fidan kullanarak, en az 5 dönüm yarı bodur ve tam bodur meyve fidanları ile kapama bahçe tesis eden çiftçilere dönüme 150 TL, diğer meyve fidanları ile en az 10 dönüm kapama bahçe tesis eden çiftçilere de dönüme 100 TL hibe şeklinde destek söz konusu. Bodur veya yarı bodur meyve fidanları ile bahçesi kuranlar için yatırımcıya ait en az 5 dönüm, diğer meyve fidanları ile bahçe kurulacak yatırımcılar içinse en az 10 dönüm tapulu arazi sahibi olma koşulu aranıyor. Bunun dışında, Çiftçi Kayıt Sistemi üyeliği, alınacak meyve fidanlarının sertifikalı olması ve fidan alımında faturalandırmanın doğru şekilde yapılması aranan diğer koşullar.

Yüksek talep ve yüksek fiyat, yatırımcıyı cezbediyor

Dünya "İç Badem" talebinin, Uzakdoğu pazarının da devreye girmesi ile her yıl yaklaşık yüzde 15 oranında arttığı tahmin ediliyor. Türkiye'de üretilen badem halen iç talbei bile karşılayamayacak durumda. Bu nedenle her yıl ortalama 30 bin tonluk bir ithalat söz konusu. Yüksek talep nedeniyle kaliteli iç bademlerin satış fiyatı oldukça yüksek seyrediyor. Bu nedenle uzmanlar, iç ve dış pazarın isteklerine, dünyanın geçerli rekabet koşullarına uygun iç badem üretimi iyi bir yatırım olduğu görüşünde. 3'üncü yıldan itibaren meyve veren badem ağacı yetiştiriciliği için yazları kurak-sıcak, kışları ılık-yağışlı Akdeniz iklimi idealdir. Yetiştiricilikte, erken ilkbaharda don riski az olan sıcak yerlerin tercih edilmesi tavsiye ediliyor. Ege bölgesi başta olmak üzere Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara bölgelerinde badem yetiştiriliyor. Özellikle Ege ve Akdeniz bölgeleri bugün Türkiye üretiminin üçte ikisine sahip. Diğer ülkelerde ıslah edilmiş orta ve geç çiçek açan badem çeşitleri ise Orta Anadolu gibi soğuk iklim bölgelerinde de badem yetiştirilmesine imkan veriyor.