"Düşük rekolte beklentisi patateste fiyatı artırdı"

SEDAT ALP

İZMİR - Patateste 3 yıldır devam eden arz-talep dengesizliği geçtiğimiz yılların aksine bu yıl yüksek fiyat olarak piyasaya yansıdı. 3 yıl önce kilogramı 20 kuruşa kadar düşen ve ürünü tarlada çürüdüğü için, üretim alanları daralan patates, geçtiğimiz yıl yaşanan aşırı sıcaklardan sonra bu kış da yağışlı ve sert geçen hava şartlarının kurbanı oldu. Tüm bu olumsuzluklar ile ürünün fiyatı 5 TL’ye kadar çıktı. 

Yağış olmaması durumunda önümüzde hafta Adana’da başlayacak sezonun ilk hasadı ile piyasaya girecek patatesin fiyatları bir miktar geriletmesi bekleniyor. Ancak, Adana ve ardından hasada başlayacak Ödemiş’te bu yıl yağışlı ve soğuk geçen kış mevsiminin patates rekoltesini düşürdüğü, bu nedenle tüketicinin ancak 8’inci aydan itibaren ucuz patates yiyebileceği belirtiliyor. Türkiye’de patates hasadı ilk Adana’da başlıyor. Onu sırasıyla Ödemiş, İnegöl, Tokatlı, Sandıklı ve Kapadokya bölgeleri takip ediyor. 

Türkiye’de geçen yıl 4.2 milyon ton patates üretildi. Bunun 1 milyon tonu direkt tarladan pazara sevk edildi. 500 bin ton cips ve dondurulmuş patates sanayisinde işlem gördü, 500 bin tonu tohum olarak ayrıldı. 200 bin ton ürün depolama kaybı olarak kabul edildiğinde 2 milyon ton patates de Türkiye’nin kışlık ihtiyacı için depolandı.

Nevşehir ve Niğde’deki depolardan şu anda kilogramı 2 TL-2.5 TL arasında çıkan patates, nakliye, hal rüsumu, tüccar yani aracı, pazarcı ya da market karı derken tüketiciye kilogramı 4,5 TL ile 5 TL arasında fiyatla ulaşıyor. 

Çukurova’da tatmin edici rekolte yok 

AYT Tarım Yönetim Kurulu Üyesi ve Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ökkeş Yıldırım da, kış aylarında don olmasının Çukurova bölgesinde üründe yüzde 40’lara varan verim kaybına yol açtığını, Adana’da başlayacak hasadın da piyasaya tatmin edici miktarda ürün arzını sağlayamayacağı beklentisinin piyasada fiyat artışı olarak karşılık bulduğunu belirterek, şunları söyledi: “Üreticinin Nevşehir’de 2-2.5 TL’ye sattığı patates markette 5 TL’yi buluyor bu dalgalanmanın en önemli nedeni Çukurova’da kışın yaşanan hava şartları oldu. Halen yağmur yağıyor ve sıkıntı var. Üretici hoşnut değil. Dekarda 4-5 ton alınırken bu yıl 1.5- 2 ton alınıyor. Yaklaşık 500 bin ton üretimin olduğu Çukurova’da 200 bin ton gibi bir kayıp beklentisi piyasada panik havası yarattı. Hasatlar arttıkça fiyatlar geriler ama tüketici için üzülerek söyleyeyim ki 7’nci, 8’inci aya kadar ucuz patates yiyemeyecek. Ödemiş, Afyon’da da olumsuz şartlar vardı. Reyhanlı’da aşırı yağış nedeniyle tohumlar çürüdü. Bütün üretim merkezlerinde ocak, şubat, mart çok yağışlı ve soğuk geçti, ürünü don vurdu. Bu patatesin çok reaksiyon gösterdiği bir durum. Bu nedenle açık fazla. Tatmin edecek tonajlarda ürün yok.” 

Nevşehir’in büyük üreticilerinden Ali Köybaşı da, Ödemiş’in ikinci üründe düşük rekoltede üretim yapmasının, piyasada fiyat artışı ile dengelendiğini belirterek, “Türkiye’de günlük patates tüketimi 7 bin ton civarında. Ödemiş’te üretim düştüğü için piyasaya günlük 3 bin ton ürün verilebiliyor. Adana’da da hasat 10 gün gecikince piyasada fiyat arttı. Fiyatın yükselmesi talebi düşürmeseydi Türkiye’de 30 bin ton patates açığı oluşacaktı. Şu anda Nevşehir’de ayın 19’una kadar yetecek miktarda patates var. Ondan sonra Adana’da hasat başlayacak. Fiyat 10 Mayıs’a kadar üreticiden 2.5 TL civarında devam eder. Daha sonra 1.5 TL’ye düşer. Patatesin fiyatı bu şekilde yükselmeseydi Türkiye’de patates 10 gün boyunca karaborsada satılacaktı” dedi. 

İran’dan kaçak patates giriyor 

Türkiye’ye İran’dan kaçak yollardan patates sokulduğunu belirten Köybaşı, “Şu anda kaçak yollarla İran- Van kapısından kaçak patates giriyor. Türkiye’de hastalıktan ari olduğu bakanlık sertifikası ile tescilli ürünler ancak tohumluk olarak kullanılabilirken, İran’dan kaçak gelen patatesi tohum olarak kullanacak üreticiler de çıkacaktır. Kontrol dışı olan ve hastalık taşıma riski büyük olan bu patates tohum olarak kullanıldığında Türkiye’nin topraklarına hastalık bulaştıracaktır” diye konuştu.

3 yıl önce tarlada çürüyünce patates üretimi azaldı 

Sürde Tarım Gıda Üretim ve Pazarlama Ltd. Şti. sahibi Ali Kaynak, geçmişten gelen üretim fazlalığı nedeniyle 3 yıl önce fiyatı 20 kuruşa kadar düştüğü için zarar eden çok sayıda üreticinin ürünü ekmekten vazgeçmesi sonucunda patates ekim alanlarının üçte bir oranında azaldığını söyledi. Geçen yıl yine üretim az olunca eylül ayından itibaren fiyatların artmaya başladığını anımsatan Kaynak, patates fiyatını arttıran süreci şöyle özetledi: “Bu yıl da geçen yıldan fazla üretim yapılmadı. Bu yıl hem ekim azdı hem de Sivas’ta tohumluk üretimi az oldu. Depoda da mal kalmayınca kasımdan aralığa kadar kilogram fiyatı 70 kuruş ile 1 TL arasında değişti. Aralık ayında Ödemiş’te ikinci mahsul üretimi de aşırı soğuk ve dondan yüzde 40 düştü. Aralık- ocakta beklenen miktarda taze patates çıkmayınca depoda mal yetmez oldu.”