Süs bitkisi ihracatına devalüasyon darbesi

GÜLAY SOYDAN PEHLEVAN

YALOVA - Türkmenistan ve Azerbaycan’daki devalüasyon her iki ülkeye de dış mekan süs bitkisi ve çalı bitkisi gönderen süs bitkileri ihracatçılarını vurdu. Süs bitkileri ve mamülleri sektöründe yılın ilk beş ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre toplam ihracatta yüzde 13,7 artış yaşanırken, dış mekan süs bitkisi ve çalı bitkisi grubunun en önemli pazarları olan Azerbaycan’a ihracat yüzde 42,38; Türkmenistan’a da yüzde 37,86 oranında geriledi. Tahsilat sorunu yaşayan Türk işletmelerin özellikle Türkmenistan’da ciddi oranlarda parasının kaldığı belirtiliyor. Sektörün diğer önemli pazarı olan Irak’taki kayıpta yüzde 26,34’e ulaştı. İhracattaki daralmadan kurtulmak için alternatif pazar aramalarına karşın şansları olmadığını düşünen sektör temsilcileri, yapılması gereken en önemli şeyin krizi fırsata çevirmek olduğunu, mutlaka üründe kalite ve çeşitlilik konusuna odaklanılması gerektiğini vurguladı. Sektör temsilcileri ancak bu şekilde Ortadoğu ülkeleri ile Türki cumhuriyetlerinin dışına çıkabilecekleri ve Avrupa’ya açılabilecekleri görüşünde.

Saksılı Süt Bitkileri Üreticileri Derneği (SASBÜD) Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Özatakan, üretimin yüzde 10’unu ihraç ettiklerini belirterek, “Türkmenistan ve Azerbaycan’daki devalüasyon bu ülkelerin kaynaklarını eritti. Büyüme ve yatırım hızları yavaşladı. Bu nedenle dış mekan süs bitkisi ve çalı bitkisi ihracatımızın yüzde 70’ini oluşturan her iki pazarda da sektör sekteye uğradı. Bazı işletmelerin Türkmenistan’da parası kaldı. Bu ülkelerde alıcının büyük bölümü devlet olduğu için bekleme durumuna geçtiler ancak işleri kötü durumda. Bazı kalemlerde ihracat tamamen durduğu için ürünler ellerinde kaldı. Dış mekan süs bitkisinde iç piyasadaki satışlar da iyi değil” dedi. Özatakan, devalüasyonun etkisinin yanı sıra her iki ülkede son yıllarda süs bitkisi üretim tesisleri kurulmasının da ihracata olumsuz yansıdığını vurguladı.

Önemli pazarları arasında bulunan Irak’a da ihracatın durma noktasına geldiğinin bilgisini veren Özatakan, “Bölgede şu an savaş var ama bu aynı zamanda yeniden imar, yeşillik demek. Sorunların bitmesiyle ihracatın önü mutlaka açılacaktır. Irak normalde bizden çok mal alan bir ülke. Eski hızında olmasa da şu anda güneydeki üreticilerden belli oranlarda almaya devam ediyor. Son zamanlar da Gürcistan’a da ihracat yapmaya başladık. Türkiye’ye yaptırımlar uygulayan Rusya’ya dolaylı yoldan kesme çiçek gidiyor. Süt bitkileri üreticileri olarak bu yılki hedeflerimize ulaşmamız çok da mümkün görünmüyor. Ancak mevsimlik bitki üretimi yapanlar hedeflerine ulaşacaktır. Diğer yandan ülkemizde ihracatın on katı ithalat gerçekleştiriliyor” açıklamasını yaptı.

‘Kalite ve çeşitlilik konusuna odaklanmalıyız’

Kesme çiçek ve mevsimlik süs bitkisi sektörünün iyi gitmesine karşın özellikle dış mekan süs bitkisinde ağaç ve çalı grubunda sıkıntı yaşandığını vurgulayan SASBÜD Yönetim Kurulu Üyesi Abdullah Okul, ihracatçının özellikle Türkmenistan’da tahsilat konusunda ciddi sorunlar yaşadığını belirterek, “Türkmenistan ve Azerbaycan’da özel sektör ağırlıklı kamuya iş yapıyor. Kaynak tek noktadan çıkıyor. Devalüasyon ile birlikte devlet yatırımları durdurdu, mevcut yatırımlarda da ödenek sıkıntısı oluştu. Bu durumdan sektörümüz de etkilendi. 4-5 yıldır çalıştığımız firmalar var. Borcumuzu ödeyeceğiz ancak devletten paramızı almamız zaman alacak, diyorlar. Sebebini net bir şekilde ortaya koyuyorlar. Bu konuda yapabileceğimiz bir şey yok. Bekleme halindeyiz” dedi. Alternatif pazar aranmasına karşın çok da şansları bulunmadığını savunan Okul, şu an yapılması gerekenin krizi fırsata çevirmek olduğuna dikkati çekti. “Sektör son zamanlarda hormonlu bir şekilde büyüdü. Bu noktadan hareketle üründe kalite ve çeşitlilik konularına odaklanmamız gerekiyor” diyen Okul, “İşletmeler kendilerini yeniden sorguluyor. Ya kaliteye yönelecekler ya da yok olup gidecekler. Profesyonel işletmeler ayakta kalacak. Eğer böyle olursa yakında Avrupa ile rekabet edebilir hale gelebiliriz” ifadesini kullandı.

‘İthalatın başlıca sebebi 15 yaş ve üzeri ağaçlar’

Abdullah Okul, sektör ithalatının da ciddi boyutlarda olduğunu dile getirerek, bunun başlıca sebebinin 15 yaş ve üzeri ağaçların getirilmesi olarak açıkladı. Bu ithalatın daha çok belediyeler tarafından yapıldığının altını çizen Okul, sözlerine şöyle devam etti:

“Fide yerine artık yetişmiş ağaç dikimi yapılıyor. Ülkemizde 4, 5, 6 yaşında bitki bulunuyor. Ancak 15 yaş ve üzeri ağaç istendiği zaman ihaleyi alan şirketin ithalattan başta şansı kalmıyor. Sektör olarak bu yıldan beklentimiz yok. Sadece bizim değil, kimsenin hedefi tutmaz. 2015’te çok keyifli bir yıl değildi.”