Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkiler pazarı 2.5 milyar dolar

Sedat ALP

İZMİR - İnsan ömrünün arttığı bir yüzyıl yaşıyoruz. Uzmanlar yeni doğanların büyük çoğunluğunun 100 yaşına kadar yaşayacağını öngörürken, yaş almış olanların da gezegende kaldığı süreler uzuyor. Bunda tıpta sağlanan gelişmeler kadar beslenme alışkanlıkları da etkili oluyor. İnsanlar artık hastalandığında ilaç kullanmak zorunda kalmamak için günlük diyetleri arasında metabolizmayı destekleyici bitkisel ürünler olan tıbbi aromatik bitkileri gittikçe daha çok kullanıyor.

İzmir Ticaret Borsası Ar-Ge Müdürlüğü’nün hazırladığı ‘Tıbbi Aromatik Bitkiler ve İyi Yaşam’ raporu bu ürünlerle ilgili çarpıcı bilgiler içeriyor.

Rapora göre; dünyadaki 320 bin bitki çeşidinin 270 bini biliniyor ve insanoğlu bunlardan 70 bininden yararlanıyor. Yararlanılan 70 bin bitki çeşidinin 3 bini besin kaynağı olarak, 25 bin kadarı tedavi amaçlı, 5 bini endüstriyel amaçlı kullanılırken, 15 bin kadarı da süs bitkisi olarak değerlendiriliyor.

Dünya ticaretinde en çok konu olan tıbbi aromatik bitkiler ise kahve, susam, sarımsak, kırmızı biber, yenibahar, karabiber, yeşil çay, hardal ve haşhaş tohumu, zencefil, salep ve kimyon oluyor.

Türkiye’de 200 civarında doğal bitki satılıyor

Tıbbi aromatik bitkiler pazarının ekonomik büyüklüğünü de irdeleyen İTB raporuna, sektörün hızlı bir büyüme içinde olduğu çarpıcı şekilde yansımış durumda. Şöyle ki; dünyada 2000 yılında 60 milyar dolar büyüklüğünde olan tıbbi aromatik bitkiler pazarı, 2015 yılında 95 milyar dolara ulaşırken, pazarın bu yıl sonunda ise 110 milyar dolar alacağı tahmin ediliyor.

Çalışmada Türkiye pazarına ilişkin rakamlar da yer alıyor. Toplam reçeteli satılan ilaç pazarı 22 milyar TL büyüklüğünde olan Türkiye’de OTC (bitkisel ürün+preparat) pazarı 4 milyar TL, bitkisel ürün pazarı 2.5 milyar TL ve medikal ürün pazarı ise 3.5 milyar TL büyüklüğünde. 25 bin eczanenin bulunduğu ülkede 4 bin medikal market ve 6 bin 500 de aktar bulunuyor.

Rapora göre Türkiye’deki aktarlarda 200 civarında doğal bitki türü satılıyor. Ticari amaçla doğadan toplanarak iç ve dış piyasada satılan bitki türlerinin sayısı ise 347 adet. Bunların içinde endemik olanlarının sayısı 35, doğadan toplanıp yurtdışına satılan doğal bitki türü sayısı ise 100. Bununla birlikte ülkedeki türlerin en az bin kadarından çeşitli şekillerde yararlanıldığı ve 400 kadarının da ticaretinin yapıldığı tahmin edilmekte.

Türkiye, 140 milyon dolarlık tıbbi aromatik bitki ihraç ediyor

Türkiye tıbbi aromatik bitkilerin ihracatından yıllık 140 milyon dolar gibi bir gelir sağlıyor. Bu ürünleri yaklaşık 100 ülkeye ihraç ederken, ABD, Almanya, Vietnam, Hollanda, Polonya, Brezilya, Kanada, İtalya, Belçika, Yunanistan, Fransa ve Japonya en çok ihracat yaptığı ülkeler. Türkiye, kekik, defne, kimyon, kebere, çay ve haşhaş tohumu ve alkaloitlerin de önemli tedarikçi ülke durumundayken, ayrıca; morfin, gül yağı, kekik yağı, defne yağı, adaçayı yağı, ıtır çiçeği yağı, sığla yağı, kimyon yağı, reçine, terebentin, oleoresin, sığla, kitre, sakız, zamk olarak ekstre ve ekstraktlarını da ihraç ediyor. Son dönemlerdeki ihracat verilerine bakıldığında yıllar içerisinde dünya ihracat değerlerinde artış yaşanmasına rağmen Türkiye’nin ihracat değerleri ise yatay bir seyir izliyor.

Tıbbi aromatik bitkiler üzerine uluslararası kongre düzenlenecek

Geleneksel bitkisel tedavinin anayurdu olan Anadolu, geçmişten gelen bilgi birikimini dikkate alarak, şimdiye kadar yapılan bilimsel araştırma sonuçlarını, sektörün güncel problemlerini, bireysel ve kurumsal tecrübeler ışığında değerlendirecek ve geleceğe yönelik ulusal hedef ve stratejileri belirlemek amacıyla ‘Uluslararası Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Kongresi’ni düzenleyecek. 10-12 Mayıs tarihleri arasında Konya’da düzenlenecek kongrede bilim insanları, araştırmacılar ve sektör temsilcileri tıbbi aromatik bitkiler pazarına ilişkin kapsamlı değerlendirmelerde bulunacaklar.

GELENEKSEL TARIMDAN YÜZDE 50 DAHA KÂRLI

Tarım uzmanlarının hesabına göre, bu bitkiler geleneksel ürünlere göre üreticisine yüzde 50 daha fazla kazandırıyor. Dekar başına en az bin TL kazanmak mümkün. Üretim için ihtiyaç duyulan minimum tarımsal arazi büyüklüğü 5 dekar olarak hesaplanıyor. Bu da bir sezonda en az 5 bin lira kazanç demek. İşte adım adım sözleşmeli tarıma girmenin yolları:

► Minimum 5 dekarlık bir toprağınız olmalı. İklim ve coğrafi olarak tıbbi ve aromatik bitki yetiştirmeye elverişli olmalı.

► Bu alanda faaliyet gösteren firmaya ulaşarak 3-4 yıllık sözleşme yapılıyor. Firma ürün için alım garantisi veriyor. Alım fiyatı belirleniyor.

► Hasat zamanı dünya fiyatlarına bakılarak alım fiyatı yeniden belirleniyor.

► Firma, ürünün toplanması, taşınması ve işlenmesi işini kendisi üstleniyor.

► Çok yıllı bitkilerin tarımı daha karlı bulunuyor. Bir kere ekildiği zaman uzun yıllar kendi kendine aynı yerde yetişiyor. Bu bitkilere kekik, ekinezya, melisa, nane, adaçayı örnek verilebilir.