Ayakkabıcı ayaklandı: Araplar, Çin'de ürettirip 'Türk malı' diye satıyor!

TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

İSTANBUL - Türk ayakkabı sektörünün en fazla ihracat yaptığı üçüncü ülke olan Suudi Arabistan’da, Çin malı Made in Turkey terlik ve ayakkabılar satılıyor. Suudi Arabistan’da tüccarlar, pazarda yükselen bir çıkış yakalayan prestijli Türk ayakkabı markalarını birebir kopyalayarak Çin’de ürettirdi. Pazarda da 'Made in Turkey' etiketiyle satmaya başladı. Türk üreticiler, dedektiflik yapıp sahteliği yakaladı, fotoğrafladı. Ticaret Ateşeliği devreye girdi. Konu bakanlığa da intikal ettirildi ancak şu ana kadar sonuç alınamadı. Ayakkabı Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Çetin, "Yönetim Kurulu'nda kararlar alacağız. Orada gümrük denetimi isteyeceğiz. Ekonomi Bakanlığı ve TİM'e harekete geçmeleri için yazılı başvuruda bulunacağız" dedi.

Çin üretimi taklit ayakkabıların sektörün imajına büyük zarar verdiğini söyleyen Çetin, "Şikayetler sonucu haberdar olduk. Üyemiz firmalar, Suudi Arabistan’a sattıkları mallarda azalma ve oradaki bayilerden ciddi şikayetler almaya başladı. Şikayetleri incelemek üzere bir üyemiz oraya gitti. Kendi ürünlerinin Çin’de birebir taklidi yapılarak, 'Made in Turkey' yazılarak satıldığını gördü. Tüketici Türk ayakkabısı sanarak alıyor. Ürün kalitesiz. Bu kez tüketici Türk malından uzak duruyor. Yıllardır bu ülkeye terlik ve ayakkabı satıyoruz. Ciddi bir imaj yakalandı. Diğer Arap ülkelerinde de Made in Turkey talep görmeye başladı. Ancak şimdi imajımız yıkılıyor. Beklediğimiz ihracat artışını yakalayamıyoruz” diye konuştu.

‘Bir şey yapamıyoruz’

Çetin, Suudi Arabistan yetkilileri nezdinde yaptıkları girişimler konusunda da şöyle dedi: "Sektör olarak elimizden bir şey gelmiyor. Firma şikayet ettiğinde 'Made in Turkey’in temsilcisi sen değilsin' deniliyor. Bu nedenle devletin devreye girmesi gerekiyor. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya Ekonomi Bakanlığı’ndan adım bekliyoruz. Ucuz ve kalitesiz mallar nedeniyle sipariş iptalleri yaşıyoruz. Bunu yapanlar Suudi tüccarlar. All Tullila ve Shalimar markalarıyla Çin’de üretim yapıyorlar ve üzerlerine Made in Turkey yazısı basıyorlar” dedi.

Yönetim toplanıyor

Suudi Arabistan gümrüğündeki denetimlerin yetersiz olduğunu vurgulayan Çetin, orada bir gümrük denetiminin yapılmasıyla sorunun kökünden hallolacağını kaydetti. Bu perşembe günü yönetim kurulunu toplayarak konuyla ilgili karar alacaklarını dile getiren Çetin, Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi'ne de harekete geçmeleri için yazılı başvuruda bulunacaklarını bildirdi.

Genel ihracat artıyor

Ayakkabı sektörü bu yılın ilk 6 ayında yüzde 27.9’luk artışla 363 milyon dolarlık ihracat yaptı. En çok ihracat yapılan ülkeler Rusya, Irak ve Suudi Arabistan. Dernek Başkanı Çetin, sektör hakkında da şu bilgileri verdi:

“Ülke ekonomisine sağladığımız katkı 6.2 milyar dolar. Üretim kapasitemiz 450 milyon çift, çalışan sayımız 280 bin kişi. Avrupa’da üçüncü, dünyada dokuzuncu büyük üretim merkeziyiz. İtalya ve İspanya’da sektörün zayıflaması önümüzü açıyor. İthalat da önemli sorun. Sektörünün daralmasına neden oluyor. Sektör 2011'de yüzde 7.7, 2012’de yüzde 4.4 küçüldü. 2006 çıkan koruma önlemleri yetersiz oldu. Dünyada koruma önlemi alındığı halde ithalatın arttığı görülmemiştir. Ama bizde oldu. Sektör 2015'te 1 milyar dolarlık ihracat hedefi koydu. Geçtiğimiz yıl ihtisas gümrükleri devre dışı kaldı. İsteyen firma kendi antrepolarını kurarak ithalat yapıyor. Ayakkabının gerçek anlamda hangi vergi diliminde olduğunu anlayacak şekilde ayakkabı konusunda uzman olmayan gümrükçülerin kullanımı devam ediyor. Bu şekilde ithalatçı firma hangi GTİP numarasında bildirirse, o GTİP numarasından çekiyor. Bu da, referans-fiyat uygulanan GTİP numaralarının dışında çekilmesine sebep oluyor."

Pazarda araştırma yaptı, belgeledi Suudi yetkililere şikayet etti

Suudi Arabistan'a ihracat yapan Türker Ayakkabıcılık Yönetim Kurulu Başkanı Aldülhakim Türker, "Suudi Arabistan'da Çin’den gelen ürünlerin üzerinde Made in Turkey yazarak satıldığını müşterilerden gelen şikayetlerle öğrendik. Geçtiğimiz yıl temmuzda TC Cidde Ticari Ateşeliği ile piyasaya giderek pazarda, istisnasız her yerde Çin’de üretilen terliklerin üzerinde Made in Turkey ibarelerinin olduğunu tespit ettik. Numuneler alarak Ateşeliğe teslim ettim. Ticari Ateşe, bize konuyu bakanlığa yazacaklarını, önlem alınacağını söyledi. Şubat ayında yeniden denetim yaptım. Piyasada Made in Turkey’i kullanan Çin ürünleri çoğalmış" dedi.

‘Al Tullila’ ve ‘Shalimar’ markaları adı altında Çin’de üretilip Made in Turkey ibaresi olan ürünlerin dağıtıcı firmasının adresini tespit ettiklerini belirten Türker, şöyle dedi: "Suudi Arabistan Ticaret Bakanlığı’na ticaret müşavirimizle beraber giderek şikayet ettik. Bakanlık yetkilileri durumu yerinde tespit etti, tutanak tuttu. Bize 'Made in Turkey’in sahibi siz değilsiniz' dediler. Al Tullila ile Shalimar markalı ürünlerin menşeinin soruşturulmasını rica ettik. Bize ilgili bakanlık tazminat taahhüdü karşılığında bunun araştırılacağını söylediler. Firmamızın antetli kağıdında Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosluğu'na tasdik ettirerek ürünlerle beraber taahhütnameyi ilgili bakanlığa teslim ettik. Henüz hiç bir işlem yapmadılar. Menşeinin soruşturulmasını bize hak görmüyorlar. Eğer bu haksız Türk adının kullanılmasının önlemi alınırsa satışların 3 katına çıkacağına eminiz. Şahsım olarak Made in Turkey ibaresine çok emek verdiğim için üzülerek seyretmekten başka elimden bir şey gelmiyor. Sahte Made in Turkey sadece ayakkabıda değil, tekstil ürünlerinde de kullanılıyor."

Ayakkabı, önü en çok açık sektör

Şu anda deri ayakkabıda Türkiye’nin Çin’den çok daha ucuz ve kaliteli olduğunu dile getiren Çetin, Çin’deki teknolojinin deri ayakkabı yapmak için yetersiz olduğunu, ayrıca ham deriye daha uygun fiyatlarla ulaştıklarını söyledi. Ayakkabıda her zaman daha ileriye baktıklarını ifade eden Çetin, “Ayakkabıda İtalya 12 milyar euro, İspanya 7 milyar euro ihracat yapıyor. Buralardan yüzde 5 bile pay alsak bize büyük bir ivme kazandırır. Türkiye’de sektör bazında önü en çok açık sektörlerden birisiyiz. Eğer koruma önlemleri alınır ve ek vergiler konursa, bizim hesaplamalarımıza göre Şanlıurfa’ya yapılacak yatırımlarla beraber sektörde fazladan 90 bin kişi ek istihdam edilir” dedi.

Ham deri sıkıntılarının son yıllarda üretimin desteklenmesiyle aşılmaya başlandığını kaydeden Çetin, ham derinin de yurtdışına çıkışını engelleyecek tedbirler alınması gerektiğini vurguladı. Çetin, “Bir dönem Türkiye’de ham deri ihtiyaçları yüzde 70 dolayındaydı. Hayvancılığa yapılan yatırımlarla bu oran yüzde 40-50’lere düştü. Özellikle Doğu’da terörün bitmesiyle birlikte hayvancılığa olan yatırımlarla bu oran daha da aşağıya inecektir. İlerleyen dönemde de deride kendi kendimize yeteceğimizi düşünüyorum. Hayvancılık yaygınlaşırsa derideki sıkıntılar bitecektir” diye konuştu.