Türkiye’de hedef yatçılıkta Akdeniz’in lideri olmak

Hüseyin VATANSEVER

Türkiye’nin en büyük, dünyanın ise ikinci büyük karada yat ve tekne fuarı Bosphorus Boat Show, 17-24 Şubat 2024 tarihleri arasında kapılarını deniz tutkunlarına açacak. Sektörün önde gelen derneklerinden olan Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) tarafından organize edilen fuar, ED Fuarcılık Organizasyon stratejik partnerliği ile gerçekleştirilecek. Bosphorus Boat Show Kara Fuarı, İstanbul Fuar Merkezi, Yeşilköy’de sektör profesyonelleri ile yatçılık ve denizcilik meraklıları ile buluşuyor.

Fuarda motoryat, yelkenli, catamaran, spor boat, megayat, sürat teknesi tarzında tekne çeşitleri ile bot, deniz motoru, tekne ekipman ve aksesuarları, deniz motosikleti, deniz oyuncakları, dalış malzemeleri, balıkçılık malzemeleri, kara ve deniz aracı markaları ve şirketleri ile birlikte leasing ve sigorta kuruluşları da katılacak. 250’yi aşkın katılımcının yanı sıra bin 500’ü aşkın markanın temsil edileceği etkinliği 65 binden fazla yerli ve yabancı ziyaretçinin takip etmesi bekleniyor.

Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği tarafından paylaşılan verilere göre Türkiye’nin gemi ve yat ihracatı, Ocak 2024’te 174 milyon 294 bin dolar olarak gerçekleştirdi. Türkiye’nin ihracatında sektörün aldığı pay ise söz konusu dönemde yüzde 1.01’e denk geliyor. Ocak 2023’te ise sektörün ihracatı 20 milyon 511 bin dolar gerçekleşmişti. İki veri kıyaslandığında ise yüzde 749,75’lik değişim görülüyor. Birliğin paylaştığı verilere göre 1 Şubat-31 Ocak itibarıyla 12 aylık 2023-2024 döneminde 2 milyar 94 milyon 762 bin dolar ihracata imza atıldı.

2022-2023 döneminde gerçekleşen 1 milyar 402 milyon 795 bin dolarlık ihracatla kıyaslandığında sektörde yüzde 49,33 büyüme yaşandığı görülüyor. Yat, Tekne ve Botlar ele alındığında 1 Şubat-31 Ocak aralığındaki 12 aylık dönemde 2024 yılında 405 milyon 270 bin dolar ihracat göze çarpıyor. Bir önceki 2022-2023 yıllarının aynı dönemindeki 254 milyon 353 bin dolar ihracat ile kıyaslandığında yüzde 59,33’lük büyüme yaşandığı görülüyor.

Büyük yatlarda 2 yıllık kapasite doldu

 Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) ise bakım ve onarım hizmetleri de dahil edildiğinde yat ve tekne sektörünün 2023 yılında 2 milyar dolarlık ihracata imza attığın ve sektörün uluslararası düzeyde iş hacmini artırmayı hedefini paylaşıyor. Dünya çapında önemli bir süper yat üreticisi olan Türkiye’nin, özellikle büyük ölçekli teknelerde iki yıllık kapasitesi ise dolu. Özel nitelikli teknelerde ve yatlarda iddialı sektör, küçük teknelerde ise kapasite düşüşleri yaşamaya başladı.

24 metre altı tekne satışlarındaki düşüş ise temelde alım gücünün azalması ve sektörde yaşanan marina sorununa bağlanıyor. YATED tarafından paylaşılan değerlendirmede pazarın yıllık büyüme oranı ortalama yüzde 20’lerde gösterilirken, çeşitli tamir ve bakım hizmetleriyle gemi ve yat endüstrisinin 2024 yılı toplam ihracatının 3 milyar euro civarında olması beklendiği belirtiliyor.

Türkiye’nin özellikle 40 metre üzeri yatları kapsayan üst segmentte dünyada söz sahibi konumunda yer alıyor. Türkiye'den çıkan çok ciddi markalar dünya çapında dikkat çekerken, mega yat üretiminde Türkiye, dünya sıralamasında dördüncü basamakta yer alıyor. Türk markaları Amerika, Avrupa ve Orta Doğu'ya ihracat gerçekleştiriyor. Yat, Tekne ve Bot üretiminde Türkiye’nin ilerleyen yıllarda küresel pazardaki payını daha da artırması bekleniyor.

Marina sorunu acil çözüm bekliyor

 YATED Başkanı Murat Bekiroğlu, tekne turizmi alanında yapılacak regülasyonlar, vergilendirmelerdeki adaletsizliklerin giderilmesi ile ülkemizin kısa sürede Akdeniz yatçılık pazarının lideri konumuna gelebileceğini düşündüklerini söylüyor.

Ülkemizin tekne turizmi potansiyelinin tam olarak değerlendirilebilmesi için acilen çözülmesi gereken bir diğer konu olarak marina sorununu gösteren Bekiroğlu, “Zaten yüksek ecrimisil bedelleri nedeniyle düşürülemeyen marina fiyatları, artan talebin karşılanamaması nedeniyle daha da yükseliyor. Bunun sonucunda da hem tekne almaya niyetlenen yerli deniz severler hem de tekne tatili için gelecek yabancı yatçılar, bir kere daha düşünüyor.

Acilen koyların dışında, denizlerimizi kirletmeyecek yeni marinalar yapmamız, balıkçı barınaklarını daha işlevsel hâle getirerek bağlama kapasitelerini artırmamız, kara parkları çözümleri üretmemiz gerekiyor. Bu sorunun kısa vadede çözümü için balıkçı barınakları marinalara dönüştürülebilir. Hem balıkçılar daha iyi şartlara sahip olur, hem de tekne bağlama kapasitesi artırılır” diyor.

“Marina fiyatları bakımından Avrupa’nın en pahalısıyız”

 Kesin çözümün marina yatırımları ile sağlanacağını vurgulayan YATED Başkanı konunun önemini şu sözlerle anlatıyor: “550 yat kapasiteli 5 yıldızlı bir marinanın bugün yatırım değeri 80 milyon dolar seviyelerinde. Eğer bu yatırımları yaparsanız yurt dışındaki tekne ve yat sahiplerini Türkiye'ye çekiyorsunuz. Sadece yazın kalmıyor, kış aylarında da marinada kalıyor. Bakım, onarım ve teknik işlerini de orada yaptırıyor. Kitle turizmine göre yat turizminden elde edilen gelirler de çok üst seviyelerde.

Tekne ve yat turizminde sadece sektör ya da marinalar değil, berber, market, restoran herkes kazanıyor. Marinalar bu yüzden çok önemli. Şu anda marina fiyatları bakımından Avrupa’nın en pahalısı konumundayız. Devlet yetkililerimize sektör temsilcisi olarak sorunu anlattık. Hatta bir firmayla anlaşma yapıp Türkiye kıyılarında marina potansiyeli olan yerlerin çalışmasını bile yaptık. Bu sunumu da kendilerine ilettik. Belirlenen yerler ise İzmir’in güneyi ile Antalya’nın kuzeyi arasında.”