Bosna Hersek’te 4 başarı hikayesi

Hüseyin GÖKÇE- Filiz COŞKUN

AB’ye tam üyeliğe hazırlanan Bosna Hersek’te son dönemde Türk yatırımları giderek artıyor. Ancak yatırım için uygun koşullar sağlayan ülkeye daha fazla Türk yatırımcı bekleniyor. Halen uygun arazi ve iş gücü ile adeta bir yatırım cenneti kimliği taşıyan Bosna Hersek’in AB’ye tam üye olmasının ardından yatırım maliyetinin artacağı için Türk yatırımcılarının acele etmesi gerekiyor.

Öte yandan, Bosna Hersek’te yatırım yapmak isteyen Türk şirketleri için Ziraat Bank BH büyük şans olarak nitelendiriliyor. 1997'de ilk şubesini açan banka 30 şubeye ulaşmış durumda. Ziraat Bank BH Genel Müdürü Ali Rıza Akbaş’ın çabaları yatırımcıların işini ciddi ölçüde rahatlatıyor. Önümüzdeki dönemde her yıl 3 veya 4 şube açmayı öngördüklerini belirten Akbaş, 10 yılda ülkede en büyük 3 bankasından birisi olmayı hedeflediklerini aktarıyor.

2015 yılında 5 milyon euro yatırım hedefiyle gittiği Bosna Hersek’te kısa sürede 20 milyon euro yatırıma ulaşan Bioil, ham yağ rafinaj işinde 3 yıl içinde 80 milyon euro ciroya ulaşacak.

2010 yılında Bosna Hersek’e giden Sadık Sezer’in kurduğu Bosna Et, ülkenin en büyük hayvan varlığına sahip şirketi haline geldi.

2010 yılında Bosna’da faaliyete başlayan Atilla Construction, bir kısmı butik olmak üzere 11 inşaat projesini yürütüyor.

Türk mühendislerinin kurduğu yazılım şirketi Zemana Bilişim, Bosna Hersek merkezli olmak üzere 135 ülkeye antivirüs programı ihraç ediyor.

Ülkede özellikle tarım ve tarıma dayalı sanayide ciddi yatırım potansiyeli bulunuyor. Bunun yanı sıra inşaat ve emlak sektöründe de önemle projeler üstlenme imkanı var. Ayrıca Bosna Hersek’te 30 şubeye ulaşan Ziraat Bankası, ülke bankacılık sektöründe iyi bir konuma yükselirken, mevcut yatırımı bulunan ve yeni yatırım yapmak isteyen Türk girişimcilere de önemli destek sağlıyor.

Bioil üç yıl içinde ciroyu 80 milyon euroya çıkaracak

Bosna Hersek’te ham yağ ve rafinaj işlemi yapmak üzere 2015 yılında bir işletme kuran Bioil d.o.o DOBOJ, 5 milyon euro yatırım hedefiyle gittiği ülkede, kısa sürede 20 milyon euroluk yatırım yaptı. Firma orta vadeli hedefleri kapsamında üç yıl içinde ciroyu yıllık 80 milyon euroya ulaştırmayı planlıyor. Bulgaristan sınırındaki eski bir mobilya fabrikasını yerel yönetimin desteğiyle kiralayarak, Bosna Hersek’te yatırıma başladıklarını anlatan Bioil DOBOJ Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Öztürkmen, pazardaki fırsatı değerlendirerek 150 ton ile başladıkları kapasiteyi 300 tona yükselterek devam ettiklerini söyledi.

Faaliyetlerinin sürdüğü 65 bin metrekarelik tesisi bu yıl satın aldıklarını açıklayan İsmet Öztürkmen, halen günlük 100 ton rafine yağ, 300 ton da ham yağ ürettiklerini kaydetti. Tesisin resmi açılışının kısa sürede gerçekleştirileceğini belirten Öztürkmen, son 4 aydır Türkiye’ye başlattıkları ihracı bölge ülkelerine de yayacaklarını söyledi. Öncelikle Sırbistan, Karadağ ve yakın ülkelere yöneleceklerini açıklayan Öztürkmen, ardından İran, Irak ve Suriye pazarına gireceklerini ifade etti.

Kültürel ve tarihi bağlardan dolayı Türk yatırımcılarının ülkede sevildiğini söyleyen Öztürkmen, 40 milyon euro ham yağ, bir o kadar rafine yağ olmak üzere yıllık 80 milyon euro ciro hedeflediklerini kaydetti.

Alım garantili sözleşmeli çiftçilik projesi başlatıyor

Bioil, hammadde sürekliliğini sağlamak amacıyla Bosna Hersek’te yeni bir üretim modelini hayata geçirmeye hazırlanıyor. Yeni proje hakkında bilgi veren Bioil Yönetim Kurulu Üyesi Ersin Eralp, bu konuda hazırladıkları projeyi, Bosna Hersek Cumhurbaşkanı’na sunduklarını söyledi. Eralp, “Şu an hammaddenin önemli bir kısmını Sırbistan’dan getiriyoruz. Ayçiçeği ve kanola üretimini arttırmak için destekler planlıyoruz. Bosna devlet yetkilileri ile görüşmeler yaptık. Ayçiçeği ve kanola üretimi yapacak çiftçi ve kooperatiflere kredi faiz desteği vereceğiz. Yani, aldıkları kredinin faizlerini biz ödeyeceğiz. Buna ek olarak tohum ve gübre desteği de planlıyoruz. Projeyi önümüzdeki yıla yetiştirmeyi planlıyoruz” dedi.

Bosna Et 50 milyon euro yatırım yaptı

2010 yılında Bosna Hersek’e giden Sadık Sezer’in kurduğu Bosna Et, ülkenin en büyük hayvan varlığına sahip şirketi haline geldi. İlk etapta mezbaha, entegre tesis ve çiftlik kiralayarak yatırıma girişen Bosna Et, bunun rantabl olmadığını görerek, tesisleri satın aldı. Bir süre sonra benzer faaliyetler gösteren Asmir Duriç ile tüm şirketleri tek çatı altında toplayarak Bosna Et Holding haline getiren Sadık Sezer, 3 entegre tesise ve bir mezbahaya sahip olduklarını, toplam 110 bin baş hayvan kapasiteli 80 çiftlikleri bulunduğunu söyledi. Halen 7 bin 500 büyükbaş hayvanları olduğu bilgisini veren Sadık Sezer, lojistik dahil tüm işlerini Bosna Et bünyesinde gerçekleştirecek şekilde yapılandıklarını bildirdi.

Toplam 750 hektarlık ekim alanına sahip olduklarını dile getiren Sadık Sezer, günlük 180 ton kapasiteli un fabrikasını da faaliyete geçirdiklerini, ayrıca bünyelerine 50 bin tonluk silo kattıklarını aktardı.Bosna Et Holding’in toplam yatırım tutarının 50 milyon euroya ulaştığının altını çizen Sadık Sezer, çok geniş hacimli olmak üzere Bosnalı çiftçilerle alım garantili sözleşmeli hayvan yetiştiriciliğine başlayacaklarını söyledi.

Ülkedeki mevcut talebin kısıtlı olması yüzünden bu projenin yüzde 95 ölçüde Türkiye’nin Bosna Hersek’ten et almasına bağlı olduğunu vurgulayan Sezer, “Bu konu netlik kazanırsa 50 bin başa kadar hayvanı rahatlıkla yetiştirebiliriz” diye konuştu.

Bosna’dan alınacak 100 bin tonluk etin bile ülke ekonomisine ciddi katkı sağlayacağına değinen Sadık Sezer, 2016 yılında Türkiye tarihinin en büyük tonajlı ihalesini 12 bin tonla tek başlarına kazandıklarını belirtti. Halen, Sırbistan, Makedonya, Arnavutluk, Kosova’ya ihracat yaptıklarını söyleyen Sezer, Arap ülkelerine de kuzu ihracatına başladıklarını kaydetti.

Bosna Et Holding’in Bosnalı ortağı Asmir Duriç ise ülkenin daha çok Türk yatırımına ihtiyacı olduğunu ifade etti. Burada özellikle tarım ve her türlü sanayide ciddi miktarda yatırım fırsatı bulunduğunu vurgulayan Duriç, “Türk yatırımcılara, yakın zamanda Avrupa Birliği’ne girecek olan Bosna Hersek’te yatırım için acele etmeleri çağrısında bulunuyorum. Aksi takdirde yatırım maliyetleri artar” diye konuştu.

Bosna Hersek’in yatırım potansiyelinin çok az kısmının değerlendirilebildiğinin altını çizen Duriç, “Çok sayıda işsiz gencimiz var, gençler bırakıp yurtdışına gidiyorlar. Recep Tayyip Erdoğan’ın döneminde Türkiye gerçekten çok büyük destek sağladı” ifadelerini kullandı.

Zemana Bilişim, Türkiye’nin yazılım gururu oldu

Türkiye’deki 100 milyon doları bulan antivirüs pazarında ilk yerli oyuncu olan Zemana Bilişim’in geliştirdiği yazılım, dünyayı adeta sarsan Wannacry virüsünden etkilenmedi. Bu başarısıyla dünyada adından söz ettirmeyi başaran Zemana, pazarlama operasyonlarını Bosna Hersek’ten yürütüyor.

Kullanıcıların özellikle şifrelerini etkili şekilde koruyan yerli yazılımı 135 ülkeye ihraç eden Zemana Bilişim’in temel hedefinin Türkiye’yi antivirus yazılımında dışa bağımlılıktan kurtarmak olduğunu dile getiren Zemana CEO’su Orhar Akyürek, İstanbul’da 3 ortak tarafından 2007 yılında kurdukları şirketi, 2009’da Bulgaristan’a, 2015'te Bosna Hersek’e taşıdıklarını söyledi. Orhan Akyürek, yakın zamanda Türkiye pazarına daha iddialı bir giriş yapacaklarını bildirdi.

Zemana bünyesinde, finansal zararlılar ve kimlik hırsızlığının engellenmesi konusunda uzmanların bulunduğunu söyleyen Akyürek, ürünlerinin son dönemlerde dünyayı sarsan Wannacry adlı kötü amaçlı fidye yazılımına karşı korumalı olduğunu belirtti. Müşterileri arasında ağırlıklı olarak finansal kurumlar, askeri kurumlar ve GSM şirketlerinin bulunan Zemana Bilişim, Türkiye’de bireysel kullanıma yönelik ürünler de geliştiriyor.

2018 yılında Silikon Vadisinde bir ofis açmayı hedefleyen şirket, anlaşma yaptığı bir firma aracılığıyla ürünlerini Amerika’da da doğrudan satışa sunacak. CEO Orhan Akyürek, ülkemizde Türk firmalarının bu işi iyi yapamadığına ilişkin algının mutlaka kırılması gerektiğinin altını çizerken, yabancıların çok rahat satış yaptıkları Türkiye’de daha büyük pazar payına ulaşmayı hedeflediklerini bildirdi.

Atilla Construction, 11 inşaat projesini yürütüyor

Türkiye’de 1976 yılında inşaat sektörüne adım atan Atilla Construction, 2010'dan bu yana Bosna Hersek’te faaliyet gösteriyor. Atilla Construction Direktörü Akın Atilla, 2014 yılında emlak birimini faaliyete geçirdiklerini belirtirken, ayrıca BAE ve Katar’da da ofisleri bulunduğunu kaydetti. Bu ülkelerde, Bosna Hersek’teki yürüttükleri projelerin pazarlamasını yaptıklarını ifade eden Akın Atilla, müşteriye özel anahtar teslimi projeler de hazırladıklarını aktardı.

Kısa zaman içinde Bahreyn, Suudi Arabistan ve Kuveyt’te de faaliyet göstermeye başlayacaklarını vurgulayan Atilla, bazıları butik olmak üzere halen Bosna Hersek’te 11 proje yürüttüklerini söyledi. Sarajevo’da Dema Resort adlı 28 villadan oluşan bir proje yürüttükleri bilgisini veren Akın Atilla, “Bunun haricinde apart otelimiz, apartmanımız ve içinde 5 yıldızlı otelimiz olacak. Dema Resort Sarajevo’da ilk her şey dahil projedir. 7/24 güvenliği olan, süpermarketi olan, çocuk bakım alanı ve sosyal bir çok aktiviteyi barındıran bir proje” dedi.

Ön talepleri başlayan projeye, özellikle Körfez bölgesinden yoğun talep geldiğini belirten Atilla, “Bölgede ciddi bir potansiyel var. Fakat bürokratik engeller yatırımcıların da önünü kesiyor. Ülkenin en başta bunu aşması gerekiyor. Bunu aşarsa, son 3-4 yılda yakalanan güzel ivme katlanarak artar. Aynı şekilde yatırımlar da katlanır” ifadelerini kullandı.

Bosna Hersek’te yatırım yapmak isteyen Türk şirketlerine, bir an önce karar verip yatırım sürecinde hızlı hareket etmelerini öneren Atilla, “Ülkedeki iş yapma koşulları yakından takip edilerek, harfiyen uyulmalı. Aksi takdirde başarılı olunamaz” şeklinde konuştu. Akın Atilla, Bosna Hersek’te devam eden projelerini şöyle sıraladı: “Konjic Mansions (11 luks villa), Radava Residence (7 katli rezidans), Dema Resort (28 villa, 5 yildizli Otel, apart hotel, apartman ve sosyal tesisler), Terrace Sarajevo (4 adet luks villa), Sky Sarajevo (apartman, town houses, villalarj iceren yasam kompleksi), Ledici Natural Life (dogal rehabilitasyon alani bungalowlar, koy evleri, sosyal tesisler, villalar)”