Eskişehir, havacılık sanayiinde yeni ufuklara kapı açıyor

Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi (EOSB) Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Küpeli, Eskişehir’in havacılık sanayinde dünyanın sayılı merkezlerinden biri olduğunu ifade ederek, “Havacılık sanayiinde, özellikle uçakların kalbi olan ve yapımı çok yüksek teknoloji gerektiren motor teknolojisinde dünyanın sayılı merkezlerinden biri konumundayız.

Bugün Eskişehir’deki sanayi tesislerinde üretilen motorlarımız kendi özgün milli ve yerli projelerimize güç verirken, diğer yandan dünya üzerinde uçan çok sayıdaki sivil yolcu uçağına yapısal parça ile motor ekipmanları ve parçaları üretmektedir. Diğer yandan yine ABD yapımı birçok askeri savaş uçağının veya helikopterin yapısal parçalarıyla, motor güç organlarında Eskişehir’deki sanayi tesislerinde üretilen çok sayıda kritik parçalar kullanılmaktadır” dedi.

Eskişehir’de ilk adımlar 1926 yılında atıldı

 Eskişehir havacılık sanayisinin köklü bir geçmişe sahip olduğunu söyleyen Küpeli, bu noktaya kolay gelinmediğini belirtti. Küpeli, şehrin havacılık tarihi ve gelişimi hakkında bilgiler vererek şunları söyledi: “Dünyada havacılık sanayiinin gelişmeye başlamasının hemen ardından, Mustafa Kemal Atatürk’ün dünyada havacılık sanayiinin ne kadar önemli olacağını öngörerek verdiği direktiflerle Eskişehir’de 1926 yılında kurulan Eskişehir Uçak Fabrikasıyla havacılık sanayiinde ilk adımlarımızı atmaya başladık. Bu çok önemli tesisler bugünkü adıyla Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğüne bağlı olan 1’inci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğü (1.HBFM) haline gelmiştir.

O yıllarda başlayan havacılık sanayisi, zamanla Eskişehir’i uçak yapısal parçalarının üretimi ile uçak ve helikopter motorlarının tamiri, bakımı, revizyonu ve yenileştirmesi ile yedek parçaların üretimi konusunda Türkiye’nin tek merkezi, dünyanın da sayılı merkezlerinden biri haline getirmiştir. Özellikle 1’inci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğü yıllar içinde adeta bir mesleki okul gibi çok sayıda havacılık konusunda nitelikli işgücünün yetişmesini sağlamıştır.”

Yabancı ortaklıklarla çıta hep yukarı taşındı

 Yılların birikimi ve nitelikli işgücü varlığının 1985 yılında General Electric ortaklığıyla F-16 motorlarının üretimi için TUSAŞ Motor Sanayi A.Ş’nin (TEI) kurulmasına vesile olduğunu anlatan Nadir Küpeli, “Bunun hemen ardından 1986 yılında Savronik şirketi askeri savaş uçaklarımıza yazılım ve donanım üretimi yapmak için kurularak üretime başlamıştır.

Bu köklü eko sistemin ortaya çıkardığı verimli ve nitelikli işgücü beraberinde, Alp Havacılık firmamızın ABD’li Sikorsky firması ile birlikte Eskişehir OSB’de ortak yatırım yapmasını sağlamıştır. Bu büyük üreticiler beraberinde yeni yan sanayilerin doğmasına öncülük etmiş, emekli olan bazı sektör çalışanlarının başarılı girişimleriyle bu ana üreticilere, parça üreten veya malzeme tedarik eden çok sayıda yeni sanayi tesisi kurulmuştur. Yabancı ortaklıklar ve havacılık sanayii gibi çok yüksek standart ve kriterlerde üretim yapan bu önemli sektör sayesinde, dünyada gelişen ve ortaya çıkan yeni tüm teknolojiler hızla ülkemize ve Eskişehir’e gelmiştir” dedi.

Bugün sivil havacılık sanayinin dünyadaki en büyük iki markası olan Airbus ve Boeing’in neredeyse birçok uçak modeline, keza bu markaların askeri uçak modellerine çok sayıda yapısal parça tedarikinin Eskişehir’deki üretim yapan kuruluşlar tarafından sağlandığına işaret Küpeli, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu uçaklarda kullanılan birçok motor tipinde en önemli ve kritik parçaların en büyük tedarik merkezi yine Eskişehir’deki sanayi kuruluşlarımız olmuştur.

Yakın zamanda kurulan Coşkunöz Havacılık firmamızda Eskişehir OSB’deki tesislerinde G. Kore’nin bazı helikopter modellerinin gövdelerini üretmeye devam etmekte ve tamamen ihracata yönelik üretim yapmaktadır.

Yabancı pazarlarda kazanılan bu bilgi ve tecrübenin bir sonucu olarak son 10 yılda ülkemizde ivme kazanan yerli uçak, helikopter ve İnsansız Hava Aracı (İHA) üretimi ve bunların motorlarının yapımı konusunda Eskişehir’deki sanayi kuruluşları büyük rol oynamaktadırlar. Yıllar süren bilgi birikimi bugün ülkemizin gurur duyduğu savaş uçaklarına, eğitim uçaklarına, İHA’lara, SİHA’lara dönüşmekte çok çeşitli askeri ve sivil havacılık ürününün doğmasını sağlamaktadır.”

60 firma, 400 milyon dolar ihracat

 Eskişehir havacılık sanayinin çok önemli bir sektör haline geldiğini belirten EOSB Başkanı Nadir Küpeli, “Bugün 60’a yaklaşan ve havacılık sektöründe üretim yapan ana ve yan sanayi tesisine sahibiz.

Yüksek nitelik ve bilgi birikimi gerektiren havacılık sanayiindeki çalışan sayımız 9 bin 500 kişiye ulaştı. 2022 yılı itibariyle işletmelerin toplam cirosu 750 milyon dolara ve yıllık ihracatları ise 400 milyon dolara ulaşmış durumdadır. 2 şirketimiz bünyesinde ise ülkemizde az sayıda bulunan “Havacılık Sanayi AR-GE Merkezi” faaliyet göstermektedir.

Havacılık sanayinin kalite standardının önemli bir göstergesi olan AS9100 ve AS9110 kalite belgelerine Eskişehir’de faaliyet gösteren çok sayıdaki sanayi kuruluşu sahiptir. Yine havacılık sektöründe yüksek standartların bir göstergesi olarak istenen Nadcap Sertifikası sahipliğinde de Eskişehir’de ki havacılık firmaları en önde yer almaktadır” dedi. Günümüzde dünyada uçan her iki uçaktan birisinde Eskişehir’de üretilen parçaların bulunduğuna işaret eden Küpeli, bu durumun Eskişehir havacılık sanayinin ne boyuta geldiğinin çok önemli bir göstergesi olduğunun altını çizdi.

Küpeli, “Sanayi sektörleri içinde neredeyse şampiyonlar ligi olan havacılık sanayinde, Eskişehir’in köklü firmaları yıllardır bu ligde hep en önde oldular ve birçok dünyaca ünlü büyük uçak ve motor üreticisinin en önemli üretim ve tedarik merkezi olmayı başardılar. Bu başarılı sanayi kuruluşlarımız, son yıllarda artık yerli hava platformlarının yapımı konusunda özgün ürünlerini ortaya koyuyor ve sektörde oyun kuruculardan biri olmaya doğru hızla evriliyor” diye konuştu.

Eskişehir sanayisinin can damarlarından olan havacılık sektörünün geleceğini şekillendirmek ve bu alandaki çalışmalara yön vermek için 2011 yılında Eskişehir Havacılık Kümelenmesi Derneği’nin (ESAC) kurulduğunu açıklayan Küpeli, sanayi kuruluşları ve üniversitenin kurucu üyeleri olduğunu ve işbirliğinin ESAC sayesinde geliştirildiğini belirtti. Küpeli, “Havacılık endüstrisi, küresel vizyon gerektiren bir sektördür.

Havacılık ve savunma sektöründe kümelenmenin firma, kurum ve kuruluşlarımız için yaratacağı sinerji, firmalarımızın potansiyel, yetenek ve yetkinliklerini sektör için işbirliği içinde üretebilecekleri ürün ve hizmetler ile katma değer elde etmelerine katkı sunmaktadır. Diğer yandan havacılık sektörünün ulusal pazar fırsatları yanında ihracata yatkınlığı ve firmalarımızın mevcut durumlarının sektör için hızla yeniden düzenlenmeye uygun olması, bu sektörde kümelenmeye verilmesi gereken önemi artırmaktadır.

Bu düşünce ile oluşturulan Havacılık Kümelenmesi’nin, şehrin ekonomik göstergelerinde önemli bir paya sahip olan savunma ve havacılık alanında faaliyet gösteren firmalar arasındaki eşgüdüm ve işbirliğini artırmak açısından önemli bir işlevi yerine getirdiğini gözlemliyoruz” dedi.

Küpeli, ESAC’ın kuruluş amacını ise şöyle açıkladı: “Kümelenme oluşumlarını organize etmek, Ar-Ge faaliyetlerini, inovasyonu ve girişimciliği teşvik etmek, aktörler arası işbirliği ağları kurmak, küme oluşturma faaliyetlerini kolaylaştırmak, küme tabanının geliştirilmesi, üyeleri arasında kültürel, mesleki, teknik, ticari, ekonomik, hukuki ve idari konularda işbirliği, dayanışma ve bilgi alışverişi sağlamak, imalat sanayi ve satışıyla iştigal eden gerçek ve tüzel kişileri bir çatı altında toplamak; ortak menfaatlerini korumak ihtiyaç duydukları makine-teçhizat hammadde temini gibi konularda yardımcı olmak, pazar bulmalarını kolaylaştırmak.”

Havacılık sektöründe doğru adres

Eskişehir OSB Havacılık sektöründe üretim yapmak isteyen yerli ve yabancı firmalar için doğru lokasyonun Eskişehir OSB olduğunu belirten Nadir Küpeli, “Bir asra dayanan havacılık sektör tecrübemiz, yetişmiş insan gücü varlığımız, gelişmiş ana ve yan sanayi entegrasyonumuz, üniversitelerimiz ve havacılık bölümlerimiz, yaşam imkanlarının en üst düzeyde olduğu şehrimiz ile en önemlisi yüksek katma değer yaratan bu tür şirketlere her zaman destek olan, bu tür yatırımlara her zaman açık olan OSB’miz sektörün daha da gelişmesine her zaman destek olmaya devam edecektir.

Bu sektörde yatırım yapmak, eko sistemin getirilerinde faydalanmak isteyen ve bu sistemi daha büyütecek, aynı zamanda katma değerli yeni ürünler ortaya çıkararak sektörü geliştirecek her yatırıma kapımız sonuna kadar açıktır” diyerek havacılık ve savunma sanayi sektöründe üretim yapan firmaları Eskişehir’e davet etti.