Yapay zeka, KOBİ’ler için tehlike mi, fırsat mı?

SELENAY YAĞCI

Endüstriyel tasarım ve mühendislik şirketi Alfanorm, sanayi firmalarına "Fikirden Tasarıma, Tasarımdan Ürüne" prensibiyle inovasyon hizmetleri sunuyor. Sanayicinin çözüm ortağı Alfanorm, mekatronik sistem çözümleri kapsamında; görüntü işleme, bilgisayarla görü ve örüntü tanıma, kullanıcı arayüzü destekli yazılım geliştirme hizmeti, yapay zeka, optimizasyon, kontrol ve otonom sistem uygulamaları, konsept tasarım, detay tasarım, mock up prototip imalatının yanı sıra yurtiçi ve yurtdışı teşvikler konusunda danışmanlık sağlıyor.

Yapay zeka teknolojileri üzerine her gün yeni bir gelişme yaşandığını ve dünya ekonomisinin önemli aktörleri bu alanda çalışmalar yürüttüğünü belirten Alfanorm’un Başkanı, İnovasyon Düşünürü ve Tasarım Mimarı Ateş Öztan, yapay zeka teknolojilerindeki bu gelişim, toplumsal ve ekonomik etkileriyle de dikkat çektiğini kaydetti. Bilişim teknolojileri ve gelişmiş otomasyon teknolojilerinin hakim olduğu 3. Sanayi Devrimi'nin artık sonuna gelindiğini ve dördüncü sanayi devrimi olarak adlandırılan Sanayi 4.0 ile yapay zeka, robotik teknolojiler ve nesnelerin interneti kavramlarının ön plana çıktığını belirten Öztan, yapay zekanın KOBİ’lerin üretim biçimlerinde meydana getireceğini değişikliklerle ilgili tespitlerde bulundu. Öztan, endüstri 4.0 stratejisinin günümüz gelişmiş ekonomilerinin kendi aralarında sürdürmekte oldukları rekabete, gelişmekte olan ülkelerin de katılabileceğinin ortaya konması açısından, Türkiye’nin KOBİ’lerle fark yaratabileceğini ve böylece Endüstri 4.0’ın imalat sektöründe yükselen yeni ülkelere ve ekonomilerine önemli bir umut olacağını ifade etti. Ucuz işgücü dolayısıyla deniz aşırı ülkelere doğru kayan sanayi üretimi, yapay zeka ve robotik teknolojiler ile gelişmiş pazarlara ya da bu pazarlara yakın yerlere geri döneceğini kaydeden Öztan, hatta üretim, kullanım alanında olacağını ve bu durumun, KOBİ’lerin geçen yıllarda kaybettiği üretimleri yeniden kazanmalarına neden olacağını belirtti. Yapay zeka teknolojilerinin gelişmesi ile özellikle çalışma güvenliği alanında önemli gelişmeler yaşanacağını vurgulayan Öztan, "Çalışan sağlığını kötü yönde etkileyen ve risk seviyesi yüksek pek çok iş, akıllı ve öğrenen makinelerle yapılacak. Dolayısıyla insan sağlığı ve güvenliği yönünde olumlu gelişmeler yaşanacak. Özellikle mavi yakalıların hayatı iyileşecek, meslek hastalıkları azalacak" dedi.

Mavi ve beyaz yaka kalmayacak

Genel olarak mavi yakalıları etkileyeceğini fakat, bu teknolojilerin etkin bir şekilde kullanılması ile insanların uzun emek sarf ederek yaptığı işleri akıllı makineler yapacağının hatırlatan Öztan, bunun insanlık açısından korkulacak bir durum olmadığını ve insanların işgüçlerini başka alanlara yönlendireceklerini dile getirerek şu örneği verdi: "Tıpkı 3. Sanayi Devrimi'ne geçişte olduğu gibi, iş gücünün yer/alan değiştirmesi durumu yaşanacak. İnsanlar ilgi alanlarına, özel hayatlarına daha fazla zaman ayırabilecek."
Üretim düşüncesi tam dersine döndüğünü ifade eden Öztan, "Çalışma şekli, önce yatırım yap sonra ürün geliştirden, ürünü tasarla doğru üretim partnerini bulmaya doğru kayıyor. Endüstri 4.0 veya ötesinde, üretim esnek, hızlı şekil değiştirebilen ve dönüşebilen 'akıllı üretim merkezleri'nde yapılacak. KOBİ’lerin yeni çalışma şekillerine yatırım yapmaları gerekecek" diye konuştu.

Öztan'a göre Endüstri 4.0’a hazırlık sürecinde yapılması gerekenler

1- KOBİ’ler ancak tasarım ekosistemine dahil olabilirlerse, özgün ve dolayısıyla katma değeri yüksek bir sisteme ürün üretebilir ve rekabetçi olabilirler. Burada da çözüm ortaklığı yöntemi teşvik edilmelidir.
2- Türkiye’nin 4.0 uygulamalarında öne çıkabilmesi için öncelikle odak sektörlerini tespit etmesi gerekiyor. Odak sektörlerin tespiti ve kamu tarafından teşvik ve koordinasyon sistemlerinin oluşturulmasıyla, ülke sanayinin dünya ile rekabet edebilirliği artırılabilecek.
3- Günümüzde pek çok KOBİ, sadece günün trendine uymak için Ar-Ge departmanlarını oluşturuyor ve 1-2 çalışanla Ar-Ge çalışması yaptığını düşünüyor. Bu yaklaşım sonuç vermemektedir. Endüstri 4.0’a hazırlanmak için, KOBİ’lerin start-up şirketleriyle çözüm ortağı olabilecekleri ortamlar yaratılmalı.
4- Endüstri 4.0, geleneksel sanayiyi bilgisayarlaşma yönünde teşvik etme ve yüksek teknolojiyle donatma projesi. Bilişim teknolojilerindeki gelişmeler KOBİ’lerin de bu sistemlere ulaşımına imkan verecek. KOBİ’lerin gelişmeleri takip etmeleri ve bu teknolojik imkanları tüm süreçlere entegre edebilmeleri için eğitilmeleri önem taşımakta.