3 pet şişeye bir sakız
Bursa'da bir lisede, öğrencilerin geri dönüşüme dikkatini çekmek ve onlara çevre bilincini aşılamak amacıyla 3 pet şişe atıldığında sakız veren "geri dönüşüm otomatı" tasarlandı.
Hürriyet Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde, elektrik-elektronik öğretmeni Recep Semih Aydın ve Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Bölümü bir grup öğrenci tarafından TÜBİTAK tarafından düzenlenen 4006 Proje Fuarı için "Geri Dönüşüm Otomatı" projesi hazırlandı.
Çevre duyarlılığı çerçevesinde hazırlanan projede tasarlanan geri dönüşüm makinesi, 3 pet şişe atıldığında bir sakız veriyor.
Aydın, yaptığı açıklamada, okulun çok geniş bir alana sahip olduğunu, bu alana ve çöp kutularına çok fazla su şişesi atıldığı için fikrin öğrencilerden geldiğini söyledi.
"Sakız ya da şeker verilirse pet şişeleri atarız"
Pet şişelerin bir değerinin olduğunu ve toplanıp tekrar değerlendirilebileceğini mantığını verebilmek için böyle bir proje düşündüklerini vurgulayan Aydın, şöyle konuştu:
"Bu projeyi de sevimli hale getirelim istedik. Projeyle ilgili öğrencilerle beyin fırtınası yaparken bir 'Makine tasarlayalım, pet şişeler bu makineye atıldığında otomatik hediye versin' dedik. Sonra okulda anket yaptık. Öğrenciler 'Sakız veya şeker gibi ürün olursa pet şişeyi oraya atarız' dediler. Bunun üzerine 3 pet şişe atılınca otomatik olarak sakız veren bir makine tasarladık. Öğrenciler, sakızı aldıklarında geri dönüşümün bir değer olduğunu anlamalarını amaçladık. Ayrıca etrafa atılan pet şişelerin de makinede toplanarak çevre kirliliğinin önüne geçmeyi hedefledik."
Makinede bir cihaz kullanmaları gerektiğini vurgulayan Aydın, "Atılan pet şişeleri tanıyacak ve sonucunda bir hediye verecek. PLC kontrol sistemini kullanmaya karar verdik. PLC yazılımını da öğrencilerimiz yaptı. Yazılımı yaptıktan sonra, sensörler ve ona bağlı olarak çalışan ekipmanlar derken komplike bir makine haline geldi." dedi.
Sonrasında sakızı nasıl vereceğiz diye düşünmeye başladıklarını anlatan Aydın, şöyle devam etti:
"Piyasada mekanik tarzda sakız veren makineler var, otomatik tarzda yok. Bunun için ucuzluk pazarlarını gezdik ve plastik bir su şişesi aldık. Buna ilaç kaplarının bir parçasını ekledik. Bunlara bir motor taktık. Son olarak da makineyi de çevre rengi olan yeşil renkle ışıklandırdık. Sonunda endüstriye uygun, üç pet şişe attığınızda sakız veren bir makine yaptık. Bu makine her yerde rahatlıkla kullanılabilir. Makineyi dizaynıyla, sloganlarla ve gerekli işaretlerle dikkat çekici hale getirdik."
Bütün marketlerde geçerli geri dönüşüm kartı
Bu projedeki amaçlarının geri dönüşümü aşılamak olduğunu ve o yüzden hediyeyi sembolik tuttuklarına değinen Aydın, şunları kaydetti:
"İstenildiği takdirde bu otomata temassız algılayıcılar yerleştirilip otobüs kartlarına para yüklemesi yapılabilir. Öğrenci veya herhangi bir kişi ne kadar pet şişe atarsa belirlenen orana göre otobüs kartına para yüklemesi yapılabilir. Örneğin 5 pet şişe atıldığı zaman otobüs kartına 1 lira yüklenebilir. İlerleyen aşamada geri dönüşüm kartı çıkarmayı düşünüyoruz. Bu kart bütün marketlerde geçerli olabilir. Bu otomatlar marketlere konulabilir. İnsanlar geri dönüşümlerini bu otomatlara attıktan sonra geri dönüşüm kartlarına para veya alışveriş puanı yüklenebilir. Bu puanlar market alışverişlerinde indirim olarak kullanılabilecek."
Eğitim programı kapsamında gittikleri İsveç'te, Almanya'da buna benzer fakat farklı uygulamalar gördüklerini belirten Aydın, "İsveç'te marketlerin girişlerinin sağ taraflarına bu otomatın 5-6 büyüğünü koymuşlar. Pet şişeleri atıyorsunuz. Sonra ekranda para bedeli yazıyor ve otomat bir fiş veriyor. Bu fişi alışveriş sonrasında kasaya verdiğinizde size var olan fiyata indirim olarak yansıyor. İsveç'te etrafta pet şişe göremezsiniz. Çünkü her şişenin bir değeri var." dedi.
Hürriyet Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Bölümü 12. sınıf öğrencisi Melih Ahmetoğlu da bu projeyi aynı sınıftan 7 öğrenciyle yaptıklarını söyledi.
Bu otomatı öğrenciler için yaptıklarını aktaran Ahmetoğlu, "Öğrenciler, öğrenciler için makine tasarladı. Yapım sürecinde önce sanayiye gittik. Otomatın iskeletini tasarladık ve bunun üzerine çalışmaya başladık. Gider borusu, kapı otomatiği ve bir sensörle şişeyi saydırıp kontrol edebiliyoruz. Sakız verme düzeneğini hazırlarken de çok zorlandık." diye konuştu.