500 milyar abd doları ihracat hedefimizi nasıl aşarız?

Dr.Ayşenur TOPÇUOĞLU / Okan Üniversitesi İİBF-Uluslararası Ticaret Bölüm Başkanı

Cumhuriyetimizin 100'üncü kuruluş yıldönümünü kutlarken biz dış ticaretçiler de önemli bir hedefe ulaşmanın haklı gururunu ve onurunu yaşamak istiyoruz. Bu anlamda daha neler yapabiliriz sorusuna yanıt ararken, yapılabilecekleri alt alta getirmeye çalıştık. Öncelikle bu konuyu bir milli mesele haline getirip, dış ticaret ile uğraşan herkes ile bu amaca ulaşma noktasında neler yapılabileceğini ortaya koymak temel hedefimiz olmalıdır. İhracatın temeli üretmeye dayalıdır. Kaliteli, dünya standardında mal üretip, satmak her üreticinin temel amacıdır. Dış satım, bir adım daha ileri giderek, doğru stratejiler belirleyip, hedefe doğru yürümekle başarılır. Dış ticaret, bugün ülkemizde başta üniversite öğrencileri olmak üzere her sektör için büyük ilgi duyulan bir konu haline gelmiştir. Küçük ve orta büyüklükteki KOBİ'den başlamak üzere büyük şirketlere kadar her boyuttaki şirket için ihracat ulaşılabilir ya da yapılabilir bir amaç olmalıdır. Bunun gerçekleştirilmesi, konu ile ilgili tüm paydaşların ortak aklı ile oluşturulacak staratejik bir plan yani hedef belirleme, sonra da bu hedefe ulaşmak için atılacak adımların gösterileceği bir yol haritasının oluşturulması ile mümkündür.

Bu konuya ilişkin önerilerimiz şu şekildedir;

- 500 milyar ABD doları ihracata ulaşmak için ihracatçı birlikleri bünyesinde ''İhracat Geliştirme Ajansları ''kurulmalıdır.

- Bu hedefe ulaşmak amacı ile birliklere hedef verilmelidir. Birliklerin toplam ihracatımız içerisindeki payları dikkate alınarak 2023 yılında 500 milyon ABD doları hedefine ulaştıracak, her bir birliğe düşen rakamsal hedef belirlenmelidir.

- Bugün 13 ihracatçı birliği, bunların iştigal konuları, bulundukları bölgelerde ihracat potansiyeline göre oluşturulan toplam 61 tane alt birlik bulunmaktadır. Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı'mızın himayelerinde, dış ticaretin tüm ilgililerini bir araya getiren bir çalışma ile ki Dış Ticaret ve Gümrük Müsteşarlık'larımız ve İhracatı Geliştirme Merkezi'mizin önderliğinde TİM, ticaret ve sanayi odaları, KOSGEB, organize sanayi bölgeleri yönetimleri, ihracatçı birlikleri, üretici birlikleri, ilgili sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler, nakliye ve lojistik kuruluşları, ambalaj, paketleme, depolama kuruluşları ve banka ve sigorta temsilcileri ile yetkililerinden oluşan genişletilmiş İhracatı Geliştirme Üst Konseyi ile o birliğin faaliyet alanına giren bölgede durum tesbiti, sorunların belirlenmesi çalışması başlatılmalıdır. (TİM tarafından İhracatçıların sorunları ve çözüm önerilerini kapsayan yararlı bir çalışma yapılmış, web aracılığı ile paylaşılmış olmakla birlikte önerimiz bölgesel sorunlara çözüm bulunması noktasındadır. )

- Diğer bir önemli konu envanter çalışmasıdır. Bugün birçok bölgede ufak bir yardım ile hemen ihracata başlayabilecek potansiyele sahip yüzlerce kobi üretim yapmaktadır. Dış ticaret konusundaki bilgi yetersizliği cesaretsizlik yaratmakta, firmaların başarabilmeleri mümkün iken başarısız konuma gelmektedirler. Ticaret ve sanayi odalarımızın ve ihracatçı birliklerimizin ortak çalışmaları ile başlatılacak diğer bir proje de firma envanterlerinin oluşturulmasıdır. İhracatçı birliklerinin bağlı olduğu bölgelerdeki firmaların şirket büyüklükleri ve iştigal konularına göre ayrıştırılması yapılarak, firmaları ihracat yapan, ihracat potansiyeli olan, ya da ihracat yapmaya istekli olanlar şeklinde gruplandırılmalıdır. Bu istatistikler ile o ihracatçı birliğine bağlı firmalara toplu bir bakışın temeli tamamlanacaktır. Bu işlemlerin yapılması, veri bankası oluşturulmasına ilişkin çalışmalarda'İhracat Geliştirme Ajansları '' aracılığı ile yine o bölgedeki üniversiteler ya da profesyonel danışmanlık kuruluşlarından destek alınabilir.

- Bu bilgiler birliklerin, ticaret ve sanayi odalarının, ilgili kuruluşların web sayfalarına ivedi olarak aktarılmalı içerideki firma ve ürün bilgileri dünya ile paylaşılmalıdır.

-Firma envanterlerinin belirlenmesinden ihracat potansiyeli olan ihracata istekli firmalar 'İhracat Geliştirme Ajansları' bünyesinde oluşturulacak İhracatı Geliştirme Merkezi (İGEME), Sanayi ve ticaret odaları, KOSGEB, ihracatçı birlikleri, üniversite ve banka temsilcilerinden oluşacak bir jürinin değerlendirilmesinden geçirilerek ihracata hazırlık programına alınabilir.

-Programa alınan KOBİ'ler için, ürünlerinin dış satıma uygunluğu , belgelendirme, ambalajlama,dış ticaret mevzuatı, firma yönetimi, gibi konuları kapsayan bir rehabilitasyon programı hazırlanabilir. 8-9 ay sürecek bu programdan sonra firma gelişimi ilgili jüri tarafından değerlendirilip yurt içi ve dışında iki uluslararası fuara katılması devlet destekleri kullanılmak sureti ile sağlanabilir. Ayrıca KOBİ'lerin finansmana gereksinim duymaları halinde, finansman temini konusundaki seçeneklerin jürinin finansçı üyeleri tarafından yapılacak bir çalışma ile firmaya seçenekli olarak sunulması sağlanabilir.

 -Bu çalışmalar aynı zamanda o ihracatçı birliğinin görev alınına giren illerde mevcut ihracat potansiyellerine ilave olarak örneğin; Karadeniz Bölgesinde fındık ihracatı yapmayıp yurt içine yönelmiş bir fındıkçı KOBİ'yi dışa yönelteceği gibi gümüş takı işi yapanve hiç ihracat yapmayan diğer bir KOBİ'nin de dışa açılması yönünde ihracat yapmak isteğini tetikleyici bir dinamik oluşturabilecektir.

- Ayrıca üniversite öğrencilerinin yaz aylarında yada kış aylarında ders saatleri dışında "İhracat Geliştirme Ajansları"nda staj yapmaları sağlanmalıdır. Böylece stajyerler pazar araştırması, internet erimli pazar bulma, web sitelerine üyelik önerileri gibi araştırmaları buralarda yaparak, gelecekte çalışacakları alanlara yönelik ön bilgi ve donanıma daha öğrenci iken sahip olacaklardır. Ajanslarda görevli uzman arkadaşlar tarafından yönlendirilen ve projede çalıştırılacak bu öğrenciler birlik ve İGEME'nin kontrolünde çalışacaklardır.

- İGME ve etüd merkezimiz önderliğinde ticaret ve sanayi odaları, ihracatçı birlikleri ve KOSGEB desteği ile e-Ticaret siteleri kurulmalı ve bunlar bölgesel satış portali gibi çalışarak, link verip alarak önemli ticaret sitelerinde yerlerini almalıdırlar.

- İhracatı yönetmek için gerekli donanımları staj sayesinde daha da güçlenen öğrencilerimize bu şirketlerle buluşma olanağı sağlanırsa mezun olduktan sonra aldığı iş teklifi ile bu iş yerlerinde görev almaları ya da kendi işlerini kurarak ihracata aracılık etmeleri mümkün olacaktır. Bu projenin önemli bir ayağı da aynı zamanda aktif istihdama olumlu katkıda bulunması olacaktır.

Tüm bu önerilerin ışığında son söz olarak 2023 yılında belirlediğimiz bu hedefe bütünsel bir bakış açısı ile konuyu ele alarak, kaynakların doğru kullanılması ile güçlerimizi doğru takımlarda bir araya getirirsek ulaşırız. Bizlerde bu potansiyelin fazlası ile var olduğuna yürekten inanıyorum.