TL, döviz karşısında hâlâ yüzde 10 değerli

Naki BAKIR

ANKARA – Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın, dövizin TL karşısındaki değerinin "olması gerekenin yüzde 5-10 üzerinde" bulunduğu yönündeki açıklamasına karşılık, bankanın kendi reel kur endeksleri ise Türk Lirası'nın döviz karşısında değerli olduğunu gösteriyor. Endeksler, bu yıl ilk yedi ayda döviz sepetine karşı yüzde 12 dolayında reel kayba uğrayarak aşırı değerliliğini yitiren TL'nin, 2003'e göre ise hâlâ yüzde 10 dolayında daha değerli olduğunu ortaya koyuyor.

Merkez Bankası'nın, Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin fiyat gelişmelerini de dikkate alarak hesapladığı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi'nin değeri, temmuz ayında yüzde 3.4, ocak-temmuz döneminde yüzde 12.6, son bir yılda ise yüzde 12.4 geriledi.

Reel efektif kur endeks değerinin gerilemesi, TL'nin reel olarak değer yitirdiğini, artması ise bunun tersini gösteriyor. Değerin 100'ün üstünde olması baz yılına göre TL'nin değerinin daha yüksek; altında olması ise daha düşük olduğu anlamına geliyor.

Bu arada Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin üretici fiyat endeksleri (ÜFE) baz alınarak yapılan hesaplama da TL'nin, döviz sepetine karşı reel olarak temmuz ayında yüzde 2.94, ocak-temmuz döneminde yüzde 12.4, son bir yılda ise yüzde 12.7 değer yitirdiğini ortaya koyuyor.

Türkiye ekonomisinde başlıca risk alanı olan cari açıkta bu yılki hızlı büyümenin, TL'deki değer kaybı sürecine rağmen yaşandığı dikkati çekiyor.

Kurlardaki yükselişin sürmesinin ise hızlı ithalat artışı ve cari açıktaki hızlı büyümeyi frenleyeceği, ancak enflasyonu yukarı çekeceği bekleniyor.

TL, 8 yıl öncesine göre daha değerli

Reel kur endekslerinin değeri, baz yılı olan 2003'e göre TL'nin dövizler karşısındaki değerliliğini önemli ölçüde yitirdiğini, ancak hâlâ değerli olduğunu gösteriyor. 2003 temel yıllı endeksin anılan yıl 100 kabul edilen değerinin, arada çok yüksek düzeyleri gördükten sonra bu yıl temmuz ayı itibariyle 110.33'e inmesi TL'nin 2003'e göre %10.3 değerli olduğu anlamına geliyor. Bu arada TÜFE bazlı endeks kapsamındaki alt endeksler temmuz sonu itibariyle TL'nin gelişmekte olan ülke paralarına karşı değerinin 2003'tekinin %8.6 altına indiği, gelişmiş ülkelere göre ise %18.4 değerli olduğuna işaret ediyor.