Depremzede sanayici 5 yıllık kalıcı ‘uzatma’ istiyor

Nesrin KOÇASLAN - Güneş DOĞDU SOYLU

Tüm Türkiye’yi yasa boğan ve binlerce insanın yaşamını yitirdiği 6 Şubat depremlerinin üzerinden 1 yıldan fazla zaman geçti. Resmi rakamlara göre 50 binin üzerinde kişinin hayatını kaybettiği depremin ekonomik maliyetinin 100 milyar doların üzerine çıktığı tahmin ediliyor.

11 ilde büyük bir yıkıma neden olan depremin yarattığı psikolojik ve ekonomik yaralar sarılmaya çalışılırken deprem illerinde ikinci kez uzatılan ‘mücbir sebep hali’ süresi 30 Nisan 2024’te sona erecek. Bölgede sürenin yeniden uzatılmasına ilişkin beklenti sürerken, iş dünyası sürenin 1 yıl daha uzatılmasının yeterli olmayacağını vurguluyor.

Depremzede iş insanları, yaşanan gelir kayıpları, ticari faaliyetlerin hala eski günlerine dönememesi, vergi yükü ve borçların çığ gibi büyümesi nedeniyle zor günlerden geçiyor. İş dünyası 2011 yılında Van’da meydana gelen deprem sonrası ilan edilen 5 yıllık mücbir sebebin etkisi yıllarca devam edecek olan Kahramanmaraş depreminde de uygulanması gerektiğini belirtiyor.

KMTSO Başkanı Mustafa Buluntu: Mücbir sebep hali, Van depreminde olduğu gibi uzatılmalı

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Buluntu, deprem bölgelerindeki işletmelerin karşı karşıya olduğu zorluklara dikkat çekerek, mücbir sebep halinin uzatılması çağrısında bulundu. Mustafa Buluntu, “Mücbir sebep döneminde ertelenen birikmiş vergi ve prim borçlarının taksitlendirilmesi konusunda kolaylık sağlanmaması halinde esnaf, tüccar ve sanayiciler çok zor durumda kalabilir, teşvikleri yanabilir ve cezalı duruma düşebilirler.

Bu da ileride telafisi daha zor sonuçlar doğurabilir. Bu durumu da dikkate aldığımızda 30 Nisan 2024 tarihinden bitecek olan mücbir sebep kapsamının Van depreminde olduğu gibi daha uzun döneme uzatılması gerekmektedir. Ödenmesi gereken borçlarla ilgili taksitlendirme işleminin yasal şartlarının deprem bölgesine özel yeniden belirlenmesi bir zorunluluk olmaktadır. Ayrıca finansal imkânı olup da, bu borçlarını, uzatılan tarihten önce peşin ödeyenlere de bir indirim hakkı verilmesi bütçeye hızlı nakit girişini teşvik edecektir” diye konuştu.

Buluntu, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın almış olduğu kararların, vergi ve prim borçlarının ertelenmesi ve taksitlendirilmesi konusunda önemli bir adım olduğunu belirtti. Ancak, bu düzenlemenin deprem bölgelerindeki esnaf ve tüccarların ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olmadığını vurguladı. Deprem bölgesinde KDV, Kurumlar ve Muhtasar vergileri şartsız-koşulsuz taksitlendirilmelidir. Benzer şekilde işletmelerin tüm SGK borçları da teminata gerek duymaksızın taksitlendirilmeli” diye konuştu.

MTSO Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu: Asrın felaketini asrın destekleriyle aşabiliriz

Bugüne kadar yapılan desteklerin bölge insanı için büyük önem taşıdığını ancak büyük yıkım yaşayan şehirler için çok daha fazlasına ihtiyaç olduğuna dikkat çeken Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, “6 Şubat sonrasında ilan edilen ve süre uzatımları ile son olarak 30 Nisan tarihine kadar devam edecek mücbir sebep hali nedeniyle vergi ve prim ödemelerinde ertelemeler yapıldı. Uygulama, ödeme güçlüğü çeken esnafımız için büyük önem taşıyor.

Depremden en fazla zarar gören özellikle ilk 4 ilimiz için mücbir sebep halinin uzatılması elzem. Bunu her platformda dile getiriyoruz. Ancak diğer yandan ertelenen borçların bir çığ gibi büyüdüğü de bir gerçek. Bu nedenle biriken borçlar konusunda af veya azami oranda indirim yapılması öncelikli taleplerimiz arasında yer alıyor” diye konuştu. “Asrın felaketinde asrın destekleriyle ayağa kalkabiliriz” diyen Sadıkoğlu, mücbir sebep hali uygulanan illerde tüm vergi ve SGK borçlarını taksitlendirmek için istenen 50 bin TL’lik teminata vurgu yaptı.

Sadıkoğlu, “24 ay faizsiz taksitlendirme imkânı var fakat bu borçları faizsiz olarak taksitlendirebilmek için 50 bin TL ve üzeri borçlar için teminat istenmekte. İş yeri yıkılmış, neredeyse tüm sermayesini kaybetmiş üyelerimizin teminat vermesi gerçekle bağdaşmamaktadır. Mücbir sebep halinin devam ettiği il ve ilçeler için bir kanun düzenlemesi yapılarak, teminat şartının kaldırılmasını veya limitin 500 bin TL’ye yükseltilmesi doğru olacaktır” dedi.

Adıyaman TSO Başkanı Mehmet Torunoğlu: Şehrin inşası en az 5 yıl daha sürecek

 Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkan Mehmet Torunoğlu, “Asrın felaketi” olarak nitelenen depremler nedeniyle uygulanmaya başlanan mücbir sebep halinin bir kez daha uzatılması çağrısı yaptı. Torunoğlu, şunları söyledi; “Tüm kamu kurumlarımızın depremin yaralarının sarılması ve depremden zarar gören vatandaşlarımızın, esnaflarımızın yanında olduğunu biliyoruz.

Ancak Adıyaman’da depremin yol açtığı tahribat ile enkaz kaldırma, şehrin yeniden inşasının en az beş yıl süreceği öngörülüyor. Mücbir sebep süresi esnafımız için 30 Nisan 2024 tarihinde doluyor. Adıyaman ve deprem bölgesi için bu sürenin kesinlikle uzatılması gerekiyor. En azından yılsonuna kadar uzatılmalı. Çünkü 1 senedir yıkılan işyerleri yerine konteynerde faaliyetine devam etmek zorunda kalan bazı günler siftah bile edemeyen esnaf, tüccar birikmiş vergi ve sigorta borçları ile karşı karşıya kalacaktır.

Depremin yaraları tam manasıyla sarılmadan vergisel işlemlerin vatandaşa bir yük olarak yüklenmesini sağlıklı görmüyoruz. Depremin oluşturduğu bu olumsuz şartlar içinde ticari yaşam mücadelesi veren iş dünyası için mücbir sebep uzatılmazsa ticari hayat canlanmaz durur. Bunun içinde mücbir sebep halinin uzatılmasını zorunluluk olarak görüyoruz ve mücbir sebep halinin uzatılmasını Cumhurbaşkanımızdan, Hazine ve Maliye Bakanlığımızdan talep ediyoruz.”

Adıyaman ESOB Başkanı Ziya Durunay: Deprem bölgesi için uzun vadeli planlar şart

Adıyaman Esnaf ve Sanayiciler Odası Başkanı Ziya Durunay, Adıyaman’da ticaretin hala durgun olduğunu söylerken, Adıyaman iş dünyası olarak mücbir sebep süresinin mutlaka uzatılması gerektiğine vurgu yaptı. Durunay, “Adıyaman iş dünyası olarak bizim talebimiz mücbir sebebin mutlaka uzatılması yönünde. Ancak mücbir sebep uzatılınca bizim biriken borçlarımız da kaygı verici bir hal almaya başlıyor.

Biz bu noktada daha uzun vadeli bir süre ile uzatılmasını talep ediyoruz. Çünkü şu an hiçbir esnaf ya da sanayici mücbir sebebin bitmesi durumunda bu borçları ödeyebilecek durumda değil” diye konuştu. Mücbir sebebin sonlanması durumunda ise borçlarla ilgili çok uzun vadeli bir ödeme planı yapılmasının şart olduğuna dikkat çeken Durunay, “Deprem bölgesi için alınacak tüm kararlarda uzun vadeli planlamaların yapılması gerekiyor” dedi.

İslahiye Ticaret Odası Başkanı Selahattin Türkmen: Toparlanabilmek için uzun yıllara ihtiyaç var

Gaziantep İslahiye Ticaret Odası Başkanı Selahattin Türkmen ise, “Nisan ayı sonunda bitecek “Mücbir Sebep Hali’nin devam etmesi gerekiyor. Yılsonu bile depremden etkilenen bölgelerin toparlanması mümkün değil, yaralar sarılamadı. Bölgenin kendini toparlaması için uzun yıllara ihtiyaç var” diye konuştu.

Deprem nedeniyle yaşanan göçün iş gücü konusunda büyük bir sıkıntı yarattığına değinen Türkmen, mevcut tesislerde artan işçilik maliyetleri nedeniyle zorlandıklarını dile getirdi. Geçen yıl esnafa faizsiz kredi verilmesinin iyi niyetli bir girişim olduğunu belirten Türkmen, buna rağmen hala bu kredilere ulaşamayan esnafların olduğuna dikkat çekti. Türkmen, “Öncelikle bu kredilerin ödenmesini bekliyoruz” dedi.

Halka, esnafa da destek için ‘Nakit Kart’ verilmeli

 Yerel ve merkezi yönetimin ortak hareket etmesi noktasında da sıkıntılar yaşandığına dikkat çeken Türkmen, bölge halkına iyi niyetle yapılan yardımlar nedeniyle bölge esnafının zorlandığını kaydetti. Türkmen, “Bölge esnafı hayata tutunmaya çalışıyor. Yardımlar yerine “Nakit Kartlar” dağıtılmalı ve insanlar ihtiyaçlarını yerel esnaftan yapabilmeli. Bölgedeki insanlar yakınlarını kaybetti, evlerini, işlerini kaybetti. Bir an önce sağlıklı yaşam alanları oluşturulmalı. Bölge halkının sesine sürekli kulak verilmeli. İslahiye ve diğer depremden etkilenen bölgelerin ayağa kalkması için doğru kararlar alınarak biran önce hayata geçirilmesi gerekiyor” diye konuştu.

Antakya TSO Başkanı Hikmet Çinçin: Daha sürdürülebilir ve uzun vadeli çözümler gerekiyor

Daha sürdürülebilir ve uzun vadeli çözümler gerekiyor Mücbir sebebin 1 yıl daha uzatılmasının esnaf ve sanayicilerin bazı sıkıntılarına çözüm olabileceğini söyleyen Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin, vergi ve borç ödemeleri için daha fazla zaman kazanılmış olacak. Hasarlı binaların onarımı ve yeni konutların inşası için gerekli finansman sağlanabilecek.

Ekonomik canlanma için daha fazla zaman elde edilmiş olacak; ancak, mücbir sebep uzatılması tek başına yeterli değildir” dedi. Ertelenen vergi ve borçların ödenmesi konusunda belirsizliklerin büyük bir kaygı yarattığı söyleyen Hikmet Çinçin, “Esnaf ve sanayiciler, bu borçların nasıl ve ne zaman ödeneceğine dair net bir bilgiye sahip değil. Bu durum, endişelere yol açıyor. Bu konuda, yetkililerden net bir açıklama yapılması ve esnaf ve sanayicilerin ödeme gücü göz önünde bulundurularak makul bir ödeme planı oluşturulması gerekiyor” dedi.

6 Şubat depreminde, bölgede yer alan çırçır fabrikalarının birçoğunun yıkıldığını, zeytinyağı işletmeleri ile tarımsal hammaddelerin büyük zarar gördüğünü belirten Çinçin, özellikleri ahırları zarar gören çiftçilerin acil desteğe ihtiyacı olduğunu söyledi. Çinçin, “Bugüne kadar, AFAD hak sahipliliğinden teslim edilen hiçbir ahır bulunmamaktadır. Deprem bölgesinde, 250 bin TL’ ye kadar, deprem öncesi borcu olan çiftçilerimizin bu borçları, doğrudan ertelenmişti. Bu nedenle, özellikle afet kapsamında, borcu ertelenen çiftçilerimizin borçlarının 1 yıl daha faizsiz ertelenmesi oldukça önemlidir” dedi.