Anadolu ekonomisi önemli. 15 Temmuz başarısız darbe öncesi Anadolu ekonomisinde yavaşlama vardı. Terörün, döviz kurlarındaki tırmanışın, üretimdeki yavaşlamanın etkisinde bankalar Anadolu’daki müşterilerin üzerindeki riskleri azaltma arayışına girmişti.
Risk azaltma arayışında kredi limitlerinde kısıtlamalar, geri ödeme talepleri, yenilemeden kaçınma Anadolu girişimcilerini üzüyordu.
15 Temmuz’dan sonra Anadolu girişimcisi daha ciddi bir tablo ile karşılaştı.
Gerçekçi olalım. Anadolu girişimcisi dini duyguları güçlü, dini vecibelerinde dikkatli kişilerdir. Dün de böyle idi. Bugün de böyle.
Dini duyguları kuvvetli kişinin inancının ne kadar güçlü olduğu, kimlere sempati duyduğu özel bir durumdur. Açık anlatımla bazı girişimcilerin Hoca Efendi’ye sempati duymaları normaldir. Bu tamamen kişisel bir bağdır.
Girişimde “doğa var, emek var, sermaye var, girişimci var.” Girişimci unu, yağı, şekeri bir araya getirerek helva yapar. Helva üründür. Ürün, “maddi” bir çıktıdır. Maddi çıktının “inançla, dinle” ilgisi olamaz.
Paralel yapılanma, başlı başına bir olaydır. Ülkeye zarar veren bu yapılanma, inançların eyleme dönüştürülmesi anlamına gelir.
Anadolu’da sadece inanan, inancı doğrultusunda hiçbir eyleme karışmamış, sadece ortak inançları nedeniyle belli kişilere sempati duymuş girişimcileri suçlamak, ayrımcılığa tabi tutmak, özellikle küçük yerleşim bölgelerinde huzursuzluk yaratır.
İnsanlar işiyle gücüyle meşgul olamaz. Üretim aksar.
Hele hele bankaların, yerel yönetimlerin insanları inançlarına göre değerlendirmeleri, düzeni sarsar.
Paralel yapılanmaya destek vermeyen, başarısız darbe girişiminde rolü olmayan, sadece işine gücüne bakan Anadolu girişimcilerini korumak zorundayız.
Anadolu’nun bir üretim merkezi olmasına çalışılıyor. Bu amaçla teşvik tedbirleri uygulanıyor. Anadolu’da yerel sermaye ile kurulmuş çok sayıda ihracata dönük üretim yapan fabrika var. Bunlar şahıs işletmeleri. Bu işletmelerin sahipleri huzursuz olursa, ekonomideki yavaşlama ciddi hale gelir.
Çok hassas bir dönemden geçiyoruz. İnançlar, sempatiler kişiseldir. Eyleme dönüşmemiş sempatiler ve inançlar bilinemez. Kişiseldir. Bilinemeyen sempati ve inançlar üzerinden Anadolu’da iş çevrelerinde ayrımcılığa gitmek, uzun dönemde Anadolu ekonomisine zarar verir.