Hisse senedi piyasalarında yabancıların ne kadarlık bir paya sahip oldukları konusu son zamanlarda çokça tartışılır oldu.
Merkez Bankası, her perşembe yabancıların portföylerindeki hisse senetlerinin piyasa değeri ne kadar ve son haftada ne kadarlık bir yabancı girişi/çıkışı olduğu bilgisini kamuoyuyla paylaşıyor. Bu veri dolar olarak paylaşılıyor.
Dolayısıyla yabancının elindeki hisse senetlerinin piyasa değeri hem dolar/TL’deki hareketten hem de ilgili hisse senetlerinin fiyatlarındaki değişimden etkileniyor. Zaten bu sebeple de TCMB haftalık değişimi açıklarken kur ve piyasa etkisinden arındırılmış şekilde veriyi bizimle paylaşıyor. Aşağıdaki tabloda TCMB’nin verilerini kullanıyorum. Özellikle seçim sonrası Borsa İstanbul’a yabancı girişinin olup olmadığı çokça tartışılan bir konu.
Bu sebeple tabloyu seçim sonrasından başlattım. 2 Haziran’la biten haftadan son veri olan 22 Eylül’le biten hafta arasında borsamıza yaklaşık 1,5 milyar dolarlık bir yabancı girişi olmuş. Aynı tarihlerde yabancıların ellerindeki hisse senetlerinin değeri 10,1 milyar dolar artmış. Takdir edersiniz ki bu rakam içindeki 1,5 milyar dolar dışında kalan fark değerleme ve kur etkisinden geliyor.
BIST100 2 Haziran’da dolar cinsinden 244 dolardaymış, 22 Eylül’deyse bu rakam 296 dolar seviyesinde. Yani dolar bazında %21,3’lük bir artıştan bahsediyoruz. Zaten tablodan da görebileceğiniz gibi piyasa ve dolar etkisi dahil değişim haftalık olarak son derece volatilken yabancı giriş çıkışları daha stabil.
QNB Finansbank sorunsalı
Son dönemde piyasada çokça konuşulan QNB Finansbank hisselerindeki hareket de yabancı sahiplik oranlarını etkiliyor. Bankanın toplamda 3,35 mia adet hissesi varken bunların sadece 4,1 mio adedi fiili dolaşımda. Yani oran olarak %0.12. Dolayısıyla bu kadar az alım satıma tabi hisse adedi olduğu için sert hareketler görmesi çok daha kolay oluyor. Şirketin toplam piyasa değeriyse mevcut fiyatın yukarıda bahsettiğim 3,35 mia’la çarpılması sonucu bulunuyor. Günün sonunda da bu sert hareketler şirket piyasa değerinde ve Borsa İstanbul yabancı sahiplik oranında ciddi hareketler yaratıyor.
Hangi veriye bakmalı?
Özet olarak hisse senedi yabancı takas oranına bakmak uzun vadede ve trend olarak bize bilgi verse de çoğu zaman piyasa değeri ve kur hareketlerini de içinde barındırdığı için yanıltıcı olabiliyor. Bu sebeple burada asıl bakılması gereken yer yukarıda bahsettiğim TCMB’nin haftalık giriş çıkış rakamları. Seçim sonrası girişleri söylemiştim. Peki yıl başından beri durum ne? Neredeyse hiç hareket yok.
9 aydaki toplam hareket sadece 63,4 mio USD çıkış. 2022 başından itibaren bakarsak bu rakam 4,1 mia USD çıkış olarak gözüküyor. Tarihi 2021 başına çektiğimizde toplam çıkış 5,5 mia USD. Bu rakamlar bize seçimlerden sonra küçük bir hareketlenme olmasına ragmen henüz hisse senedi piyasamıza yabancının pek bir teveccühü olmadığını gösteriyor. Yabancı yatırımcılar bir ülkedeki varlıkları satin alırken varlığın fiyatının dolar cinsinden artacağı umuduyla o piyasaya girerler.
Gelişmekte olan ülkelere giriş yapılırken yatırım yapılan varlığın yanında bir de kur riski alınır. Hisse senedinin değeri %10 artarken TL %15 değer kaybederse yatırımcı bu işten zarar eder. Onun için bu kur riskini hedge ederek piyasaya girmek ister. Bizde bu mekanizmaların henüz çalışmıyor olması da yabancının önündeki engellerden biri olabilir.