Demiryollarında TCDD'nin yolcu ve yük taşımacılığındaki tekelini sonlandıran ve özel sektörün bu alanda yatırım yapmasına kapı açan yönetmelik yayınlandı.
Arkadaşımız Aysel Yücel’in haberinden iki yıl önce demiryollarında özel sektöre yolcu ve yük taşımacılığı izni veren yasayla ilgili kapasite tahsisini içeren sektör temsilcilerinin sık sık Ankara’ya giderek istekte bulundukları Demiryolu İşletmeciliği Yetkilendirme Yönetmeliği çıktığı bilgisini alıyoruz.
Özel sektör şirketleri yurtiçi demiryolu işletmeciliği için DA yetki belgesini alacaklar. Demiryolu altyapı işletmeciliği yapacaklarsa DB1 belgesi alarak ulusal demiryolu ağında yolcu taşımacılığı, DB2 belgesi alarak yük taşımacılığı yapabilecekler. DC belgesini alanlar ise gar ve istasyon işletmeciliği hakkına sahip olurlarken DD yetki belgesi alanlar ticari amaçla yük taşımacılığı alanında organizatörlük yapabilecekler.
Bu yönetmeliğe göre yolcu taşımak isteyecek özel sektör şirketleri en az 6 vagon ve iki lokomotif ile faaliyet gösterebilecekler. Bu ekipman şirketin öz malı olabileceği gibi, kiralayarak kullanacağı tren seti olabilecek. Yük taşımacılığı yapacak şirketlerin ise kendi malı yada kiralık 1500 ton yük taşıma kapaseteli vagonlar ve iki lokomotife sahip yada kiralamış olmaları gerekiyor.
Türkiye’de yolcu taşımacılığında bugüne kadar özel sektörün payı TCDD tekeli nedeniyle yoktu.Yük taşımacılığın dağılımı ise yüzde 89.9 karayolu,yüzde 6.3 denizyolu, yüzde 3.9 demiryolu şeklindeydi.
Yücel’in haberinde yönetmeliğin gecikmesi nedeniyle lojistik şirketlerinin 2 bin150 vagon yatırım teşviki almışken siparişlerini askıya aldıklarını, yönetmeliğin çıkmasının ardından binlercesinin daha eklenerek vagon siparişlerine hız verecekleri bilgisine yer verildiğini görüyoruz. Yerli firmaların yanı sıra bazı yabancı lojistik firmalarının da Türkiye’de demiryolu taşımacılığına ilgi duyduklarını öğreniyoruz.
Lojistikçi dostum Atilla Yıldıztekin’e, “Yönetmelik sonrası demiryolu yük taşımacılığı hızlanır mı?”diye sordum.
Şu yanıtı aldım: “Birden önemli değişiklik beklenmemeli. Şirketler vagon yatırımı yapsalar da, bu taşıma payı içinde lokomotif yatırımı yapmak istemeyebilirler. TCDD’den kiralamayı tercih ediceklerdir. İşin gelişmesi elleçleme alanlarında iş yapabilecek tesislerin kurulması sonrası hızlı gelişme olacaktır diye tahmin ediyorum.”
2023 dış ticaret hedefl erimizin tututurulabilmesi için 150 milyar dolarlık lojistik yatırımına ihtiyaç olduğu belirtilmişti. O nedenle ben TCDD tekelinin son bulmasının ardından demiryollarına hem yük hem yolcu taşımacılığı için özel sektör firmalarının giderek artan önemli yatırımlar yapacaklarına inanıyorum. Bunda yabancı ortaklıkların da finansal açıdan yararlı olacağını düşünüyorum. Bu geç kalmış TCDD tekelinin sona ermesi lojistik sektörümüzü hızla büyütecek sonuç getireceğine de inanıyorum.