Belli tarımsal ürünlerde hızlı fiyat artışları nedeniyle Ankara ve İstanbul’da yedi üründe Tanzim satış alanları gündeme geldi. Bunun üzerine İzmir Modeli adı verilen kooperatifçiliğe dayalı modeli hatırladım. Ve o model içerisinde yer alan başarılı örnek Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük’le sohbet edip deneyimlerini ve önerilerini aldım,
Tarımsal ürünlerin fiyatlarını dengelemek İstanbul ve Ankara’da 7 ürün ile başlatılan Tanzim Satışları akla İzmir Belediyesinin yıllardır uyguladığı kooperatiflerle işbirliğine dayanan adı ”İzmir modeli” olan uygulamayı getirdi. O model içerisinde yer alan başarılı bir örnek olan Tire Süt Kooperatifinin başkanı Mahmut Eskiyörük ile sohbet ettim. Eskiyörük üyelerinin süt üretiminin 80 tondan 600 tona yükseldiğinin altını çizerek, “Kooperatifçilik devlet politikası olursa, üreticinin kazancı artar, tüketici ucuz ürünü sofrasında bulabilir” dedi.
Kendi deneylerindeki gelişmeleri şöyle anlattı:
- Ortakların bütün ihtiyaçlarının maliyetini toptan alımlarla düşürdük. Mazotu ortaklarımıza 50 kuruş ucuza veriyoruz. Yıllık Türkiye ortalaması 4 ton olan üretimi eğitimlerle 7 tona çıkarttık. Sütün kalitesini iyileştirip Pazar değerini arttırdık. Bir yandan üyelerimizin ürününü iyi fiyatla alıyoruz. Bir yandan da ortakların bütün ihtiyaçlarını karşılıyoruz. Ay sonunda hesaplaşıyoruz. 0rtaklarımızın kazancı diğerlerinin yüzde 50 üzerinde.
- Tarımda İzmir modelini yerleştirmemiz gerekiyor. Bu modele üreticiden tüketiciye kooperatif marketlerini de oluşturarak eklemeliyiz. Türkiye’de kooperatifçilik yüzde 13, İzmir’de yüzde 35.Bunu her yerde belediyeler eliyle geliştirip arttırmalıyız. Hayvancılık yapanların mutlaka tarım yapmasını , yem bitkisi yetiştirmelerini, mera geliştirmelerini şart koşmalıyız. Lokantadan besler gibi dışardan yem alarak hayvancılık olmaz.
- Kooperatiflerde ortak alımların yanı sıra, ortak araç kullanımını da gündeme almalıyız. Bizim kooperatifimizde 50 tarım makinamız, 16 traktörümüz var. Kooperatifimizin marketinde et ve süt ürünlerimizi ortaklara diğer ihtiyaçlarıyla birlikte sunuyoruz.
Sabit gelirlilerin giderlerinin yüzde 30’unu oluşturan gıda harcamalarının ucuzlatılmasında ve enflasyona etkisinin azaltılmasında Eskiyörük’ün önendiği bu model ülkede yer yer denenebilir. İzmir örneğinde iyi sonuç veren bir model olarak, üreticiden tüketiciye market zincirleri de eklenerek uygulaması belli bölgelerde başlatılabilir. Bu model tarım ürünleri ve gıdada fiyatlarda regülasyon sağlayarak, aşırılıkları önleyecektir inancındayım…