2013 yılı beklenti oynaklığı ve kırılganlığı açısından özel bir yıl olacak gibi görünüyor. Daha da önemlisi, bu yıl finansal piyasalarda, ilginç bir davranış deseni ortaya çıktı. Beklenti oynaklığı artınca risk (oyun) iştahı da hareketleniyor. Ancak hafızalarda yerleşik hale gelen yüksek oynaklık algısı beklenti dönmeleri ile güven arasındaki bağı gevşetmiş durumda.
Beklentilerin olumsuzdan olumluya dönmesi tam anlamıyla güven sağlamaya yetmiyor. Dolayısıyla, olumluya dönen beklentiler piyasalarda ralli yaşanmasına neden olsa da, yerleşik bir güven duygusu sağlanmadığı için, beklentilerdeki kırılganlık devam ediyor. Güven zafiyeti ve kırılgan beklentiler bu tür rallilerin çok kısa süreli olmasına yol açıyor. İleriye olumlu bakmayan aktörler daha ilk adımda kar realizasyonuna yöneldiği için ralli kısa sürede tükeniyor.
Finansal piyasalara böyle bir hareket deseninin hakim olduğu gibi bir gözlemim var. Beklentilerdeki düzelmeler ile güven duygusunun güçlenip, yerleşmesi yan yana gelmediği için finansal piyasalarda kısa süreli salınımlar sürüp gidiyor. Bu tür dalga boyu görece kısa olan salınımların 2013 yılına damga vurduğunu düşünüyorum.
Çok özet biçimde 2013 yılını hatırlayalım. Yıla büyümede yavaşlama eğilimi ile başladık. Büyüme hızlarının özellikle gelişmekte olan ülkelerde yavaşladı. Yılın ilk aylarında bizim büyüme hızımızda da yavaşlama gözlendi. Bu bağlamda en önemli etki Çin’den geldi. Çin ekonomisinde ortaya çıkan yavaşlama eğilimi dünya ekonomisinin önemli bir motorunda arıza sinyali verdi. Bu gibi durumlarda olanlar bu kez de oldu. Gelişmeler risk olarak algılandı. Beklentiler bozuldu. Risk iştahı geriledi. Finansal piyasalar geriledi. Bu süreçte güven kaybedildi, beklentilerdeki kırılganlık arttı.
Beklenti bozulmasının çok uzun süreli olmadığını biliyoruz. Beklentileri olumlu yöne çevirecek ilk etki yine Çin’den geldi. Yılın ikinci çeyreğinde Çin’de büyümenin görece hızlandığı anlaşıldı. Beklentileri bir miktar düzeltti bu. Aynı tarihlerde gelişmiş ülkelerde büyümenin önceki yıllara göre hızlanmaya başladığı işareti de geldi. Bu da beklentilerin düzelmesine katkı yaptı. Üstüne AB’de de bu yıl toparlanmanın daha belirginleştiği haberi gelince beklentiler bütünüyle olumluya döndü. Risk iştahı arttı. Finansal piyasalar hareketlendi. Finansal göstergeler olumluya döndü.
Bu ralli de uzun süreli olmadı. Güvenin tam tesis edilmemiş olması nedeniyle beklentiler hala kırılgandı. İleriye güvenli bakamamanın kışkırttığı erken kar realizasyonu devreye girdi. Finansal piyasalar istim kaybetti. Beklentileri daha da bozan gelişme bunun arkasından geldi. FED parasal genişlemeye son verebileceğini ima eden o meşhur açıklamasını yaptı. Ortalık bir birine girdi. Beklentiler sert biçimde tersine döndü. Güven bütünüyle kaybedildi. Kısa süreli bir yükseliş yaşamış olan finansal piyasalar bu kez ters yöne savruldu. Aşağı yönlü salınım bir kez daha sahneye çıktı.
Fevkalade kırılgan hale gelmiş olan beklentilerin yeniden iyimserleşmesi neredeyse yaz sonunu buldu. ABD’deki parasal genişlemenin bir süre daha devam edeceği beklentisi beklentileri kısmen düzeltti ve finansal piyasaları biraz hareketlendirdi. Yukarı yönlü bir salınımın devreye gireceği izlenimi doğdu. Yılı böyle tamamlarız derken yine ABD’de önce bütçe sonra da borç tavanı kaynaklı gelişmeler beklentileri bir kez daha ters yöne çevirdi. Güven duygusu daha da sarsıldı. Piyasalardaki salınımın yönü tekrar aşağıya döndü.
Sonraki gelişmeleri biliyorsunuz. ABD’deki sorunlar kısa vadeli bir çözüme bağlandı. Bunun beklentilerde düzeltme yapması son birkaç günün işi. Beklenti düzelmesi ile finansal piyasalarda da hızlı bir ralli yaşandı. Her zamankinden de kısa sürdü bu. Bir iki gün içinde devreye giren kar realizasyonları ralliyi yavaşlattı. Artık alışılmış bir kalıba oturmuş olan hareket deseni aynen tekrarlandı anlayacağınız.
Bundan sonrasında bu hareket deseninin önemli bir değişiklik göstereceğini sanmıyorum. Güven zafiyeti devam ediyor. Beklentilerdeki kırılganlık da devam ediyor anlamına gelir bu.Yıl sonuna kadar finansal piyasalarda artan volatilite ile birlikte kısa süreli ralliler ve kar realizasyonları yaşanabilir. Yeni yıla da aynı oynaklıkta bir hareket deseni aktaracağımız kesin.