İnovatif tarımı sambacılardan öğrenelim
Brezilya'nın son 30 yılda tarım politikaları, inovatif tarımın en güzel örneği.
Abone olBrezilya'yı nasıl bilirsiniz? Güney Amerika'da anadili Portekizce olan ülke. Dünyanın dört bir yanını kasıp kavuran finansal krize rağmen büyümeye devam eden bir ekonomi. Yükselen BRIC ekonomilerinin Güney Amerika temsilcisi. Amazon ormanları, efsanevi futbolu, Rio festivali ve samba, leziz et lokantaları ve arkası yarın tadındaki dizileriyle ünlü memleket. Tüm bu özelliklerin yanında Brezilya inovatif bir tarım ekonomisi. İnovatif tarım ne demek oluyor diye soruyorsanız Brezilya'nın son 30 yılda tarım politikalarını incelemeniz size en ayrıntılı cevabı veriyor.
The Economist dergisinin Ağustos'un son haftasında yayınlanan sayısında Brezilya'daki tarım devrimi enine boyuna incelenmiş ve dergi 1990'ların ortasından 2000'lerin ortasına geçen süreçte Brezilya'nın tarım ürünleri üretimini katlamasını sağlam sistematik inovasyonlara bağlamış. 2006 yılında toplam tarım ürünlerinin değeri 23 milyar dolardan 108 milyar dolara çıkmış, yani üretilen değer tam %365 oranında artmış. Sığır ihracatı 10 senede 10 kat artarak Avustralya'yı geride bırakmayı başarmış. Ayrıca, bugün Brezilya dünyanın en büyük tavuk, şeker kamışı ve etanol ihracatçısı konumunda. 1990'lardan bu yana soya fasülyesi üretimi 15 milyon tondan 60 milyon tona çıkmış. Dünya soya fasülyesi ihracatının üçte birini Brezilya tek başına karşılamakta. Tüm bu üretim artışı nasıl gerçekleşmiş? Tarım devrimi nasıl yapılmış? Öncelikle bu devrimde hükümetin fazla bir desteğinin olmadığını söylemek haksızlık olmaz. OECD verilerine göre, 2005-2007 arasında tarım gelirlerinin sadece %5.7'si devlet tarafından karşılanmış.
Brezilya'nın tarımda modernleşmesinden sorumlu kurum Embrapa, Brasileira de Pesquisa Agropecuaria veya Brezilya Tarım Araştırma Kurumu. 1973'te kurulan Embrapa zamanın generallerin ileri görüşlülüğünün ürünüdür. Embrapa bir şirket gibi devletten yarı bağımsız bir statüyle kurulmuştur. İlk zamanlarda uygulanabilir araştırmalara odaklanmış, tarımının önündeki engellerin nasıl aşılacağı konusunda son sürat araştırmalarını yürütmüştür. Yeni hibrid tohumlar üretmekten sığırların daha sağlıklı beslenmesi için ot geliştirmeye, nanoteknoloji yardımıyla biyodönüşüm sağlayan materyeller geliştirmeye kadar tarım ve hayvancılığın her safhasında Ar-ge çalışmaları yürüten modern bir kurum haline gelmiştir. Embrapa'nın tarım devrimine en büyük katkısı çolak savanları yeşil alanlara dönüştürmektir. 1970'lerde Brezilya'nın büyük bir yanını tarım için elverişsiz savanlar kaplamaktaydı. O dönemde kimse birgün bu topraklardan verim alınabileceğini aklına dahi getirmiyordu. Savanların toprağı çok asitli veya besinden yoksundu. Embrapa bu durumu değiştirmek için dört şey yaptı.
1. Kireç
2. Doyuran Ot - Braquiarinha
Embrapa, Brezilya gibi çöl ve tropik iklimi birarada yaşayan Afrika'da sürdürdüğü araştırmanın sonunda, Brachiaria adında bir otu Brezilya'ya getirdi. Çapraz tozlaşma yöntemiyle braquiarinha adında yeni bir ot geliştirdiler. Bu yeni hibrid iki açıdan Brezilya'nın üretimine büyük katkı sağladı. Öncelikle, hektar başına 20-25 ton mahsül vererek orjinal otun Afrika'daki üretimin üç katı verimli oldu. Bu saptama sonucunda, savanlara braquiarinha ekilmesine karar verildi. Bir diğer katkı ise, bu otların hem Afrika'daki orijinal ota hem de Brezilya'da daha önce yetişen ota göre daha besleyici olmasıydı. Bu sayede, 30 yıl öncesinde dört yılda yetişen bir sığırın ortalama büyüme süresi 18 ila 20 aya indi.
3. Soya fasülyesi
Embrapa'nın hayata geçirdiği 3. büyük reform ise soya fasülyelerini tropik bir mahsüle çevirmekti. Soya fasülyesinin ana vatanı Japonya, Kore ve Kuzeydoğu Çin. Soya fasülye ılıman iklim gerektirir, ısı değişikliklerinden kolayca etkilenir ve dört mevsime ihtiyaç duyar. En büyük soya fasülyesi üreticileri, Amerika ve Arjantin, bu iklim koşullarını sağlar. Brezilya'nın güneyinde bu koşullar mevcut olduğundan soya fasülyesi üretimi uzun yıllardır yapılmaktadır. Ancak, Brezilya'nın yaratıcılığı bu üretimi iklim koşullarına rağmen ülkenin herbir yerinde yaygınlaştırabilmesi. Klasik çapraz tozlaşma yöntemiyle Embrapa ülkenin büyük kısmını kaplayan savanlarda yetişen soya fasülyesinden verim almayı başarmıştır. Brezilya çok yakın zamanda genetiği değiştirilmiş soya fasülyeleri de kullanmaya başlamıştır. Soya fasülyesi üretiminin önündeki tek engel iklim değildir, toprağın asit oranı da ürünün yetişmesini engelleyen bir unsurdur. Savan topraklarındaki yüksek asit oranı kireç uygulamasına rağmen soya fasülyesi üretimi için yüksek kalmıştır. Embrapa bu durumla mücadele etmek için aside daha dayanıklı soya fasülyeleri geliştirmiştir. Ayrıca, yılda iki kere yüksek kalitede hasat alabilmek için yaprakların büyüme sürecini 8 ila 12 hafta arasında hızlandırmıştır.
4. Toprak İşlemesiz Tarım
Peki ya ılıman iklime sahip Türkiye bu inovasyonlardan neler öğrenebilir? Tarım alanlarından nasıl daha fazla verim alabilir? Bu sene içinde açılışı yapılan Tohum Gen Bankası tarım ürünlerinin çeşitliliğini arttırmak adına sevindirici bir haber. 250.000 örnek tohumu barındırma kapasitesine sahip bu gen bankasını biz hangi kapasitede kullanabileceğiz? Halihazırda bankada bulunan onbinlerce genetik kaynağı ne tür inovasyonlara çevirebileceğiz? Bu çalışmaların tarım üretimimize ne gibi faydaları olacak? İşte her tarım inovasyonu için cevap vermemiz gereken birkaç soru...