Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
SAGP’ye göre 11. büyük ekonomi IMF’nin cari fiyatlarla dünya milli gelir sıralamasında geçen yıl bir basamak yükselerek 18’inci olan Türkiye, SAGP’ye göre ise 11’inci sıradaki yerini korudu.
Cari açık şimdiden yıllık hedefin altında Cari denge şubatta 3,3 milyar dolarla beklenenin altında bir açık verdi. İlk iki aydaki kümülatif açık, geçen yılın eş dönemine göre yüzde 70,3 küçülme ile 5,8 milyar dolarda kaldı. Bütçeden aslan payı faiz ve sosyal güvenliğe Yılın ilk üç ayında merkezi yönetim bütçe giderleri içinde harcama programları bazında en büyük payı faiz ödemeleri alırken, onu sosyal güvenlik transferleri ve yerel yönetimler izledi. Üç aylık bütçe harcamasının yaklaşık üçte biri bu üç alana gitti.
Bütçe açığı ilk çeyrekte 500 milyar TL'yi aştı Merkezi yönetim bütçesi, martta 209 milyar TL açık verdi. Açık, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 342,5 daha yüksek. Tüketici ve ticaride reel daralma, kartta reel atış Bireysel kart borçları, enflasyonun yüzde 15,06 olduğu ilk üç ayda cari olarak yüzde 19,2 ve reel olarak yüzde 3,6 arttı. İlk çeyrekte net artışı enflasyonun altında kalan tüketici kredileri ise reel bazda yüzde 6,8, ticari krediler de reel olarak yüzde 4,2 daraldı. Sanayi üretiminde ‘baz’ın da etkisiyle rekor artış Toplam sanayi üretimi şubatta aylık bazda yüzde 3,2 artış kaydetti ve kesintisiz artış süreci üç aya ulaştı. Yıllıkta ise depremler dolayısıyla geçen yılın şubat ayındaki sert düşüşün baz etkisinin de katkısıyla yüzde 11,5’lik yüksek oranlı bir artış kaydedildi. İlk çeyrekte rekor bütçe açığının işareti geldi Merkezi yönetim bütçesinin ocak-mart dönemi gerçekleşmeleri, bayram tatilinin ardından 15 Nisan’da açıklanacak. Bu konuda öncü gösterge olan Hazine nakit açığı, bütçede rekor düzeyde bir açığın işaretini verdi. Borsanın yüzde 80’ine sahip BIST pay senedi piyasasında toplam yatırımcı sayısı yılın ilk çeyreğinde 52 bin 725 kişi artarak 8 milyon 216 bin 62 kişiye, toplam portföy değeri de yüzde 23,3 büyüyerek 5,1 trilyon liraya ulaştı. Enflasyonda yükseliş devam ediyor TÜİK’e göre tüketici fiyatları bazında enflasyon martta yüzde 3,16 oldu, yılın ilk çeyreğinde yüzde 15,06’ya, yıllık bazda yüzde 68,50’ye ulaştı. “Seçici kredi”den en çok finans eğitim ve savunma etkilendi Merkez Bankası’nın “seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma” uyguladığı son yedi aylık dönemde bankacılık sektörünün büyüme ivmesi düşen toplam kredi hacminde reel bazda yüzde 15’e yakın bir daralma yaşandı. Uygulamadan en fazla olumsuz etkilenen sektörler finans ve eğitim ile savunma, kamu yönetimi ve zorunlu sosyal güvenlik sektörleri oldu. TL’de rekor faize rağmen “negatif reel getiri” kaygısı Ekonomi yönetimi yıllık enflasyonu 2024 sonunda yüzde 36’ya, 2025 sonunda yüzde 14’e düşürmeyi hedeflerken, TL mevduata bunun çok üzerinde verilen faize rağmen altın ve dövize rağbet devam ediyor. Seçim bitti gözler ekonomide Yerel seçimlerin gerçekleşmesi ile birlikte iktidar partisinin önünde, bir erken seçim durumu olmazsa dört yıllık seçimsiz bir dönem başlarken, şimdi dikkatler “Ekonomide bizi neler bekliyor?” sorusuna çevrildi. Ekonomik güven önceki seçime göre çok daha düşük Yerel seçimlere günler kala açıklanan “ekonomik güven endeksi”, tüketiciler başta olmak üzere ekonomik birimler ve sosyal kesimlerin ortalama güven düzeyinin mart ayında önceki aya göre biraz yükselmekle birlikte, bir önceki seçimin yapıldığı Mayıs 2023’teki düzeyin hala çok altında olduğunu ortaya koydu. Servetten alınan vergilerin payı sadece yüzde 2,7 Türkiye’de merkezi yönetim ve yerel yönetimlerce son on yılda yurttaşların varlıkları üzerinden tahsil edilen servet vergilerinin devletin toplam vergi gelirleri içindeki payının sadece yüzde 2,7 olduğu belirlendi. Hazine’den iki ayda rekor dış borçlanma Ocak-şubat dönemindeki 305,4 milyar liralık bütçe nakit açığının 198,3 milyarı iç, 89,3 milyarı dış olmak üzere toplam 287,6 milyarı net borçlanma ile finanse edildi. Özellikle dış borçlanmadaki artış dikkati çekti.