Ara eleman açığına duayen sanayiciden bir öneri; Teknik liseyi bitiren gençler, sanayide çalışarak askerlik yapsın..
Aralıksız 28 yıl sanayi odası başkanlığı yaptıktan sonra aday olmadı ve kenara çekildi Savaş M. Özaydemir. 28 yılın 25 yılında tüm çalışmalarını ve projelerini yakından takip ettim. Bir proje insanı olarak sürekli yeni projelerle karşımıza çıktı, Eskişehir sanayisini bir yerlere taşımayı kendisine misyon edindi. Bir sürü yenilikle Eskişehirli sanayicileri tanıştırdı, dünyayı gezdi, gördüklerini üyelerine anlattı, piyasaları takip etti, yorumladı ve sanayiciye aktardı, onlara yol haritası çizmeye çalıştı. Kendi deyimiyle bir tek konuda başarısız oldu, ara eleman açığını kapatacak okul projesinde. Bunun için çok kafa yordu ama olmadı.
Geçen gün oda başkanlığından sonra neler yapıyor diye ziyaretine gittim. Kiremit üretiminde Türkiye’nin lideri olan Kılıçoğlu’nun da bünyesinde bulunduğu Endel Şirketler Grubu’nda, şirket işlerine yoğunlaşmış buldum kendisini. Endüstriyel Ürünler Grubu’nda 5, Yapı Grubu’nda 2 şirketle yüksek tempoda çalıştıklarını anlattı. 'Öteki işler, eğitim, ara eleman, projeler' dedim, yine yeni bir projesini anlatmaya başladı hemen. Bu ülkeye katkı sağlamak için bir yerlerde bir koltuğunuzun olması gerekmediğinin en güzel örneğini de vermiş oldu.
“Modüler Lise” adıyla çok modern bir okul projesi geliştirdi Savaş Bey ve ara eleman açığını kapatacak projesi için yıllarca çalıştı. “Tam 20 yıl Eskişehir’de ara eleman sorunu çözmek için uğraştım. Projeler geliştirdim. Üniversitelerle çalıştım. Ama ne üniversitelerden ne kendimizden bir şey çıktı, başaramadık. Ama okul projemi zamanın Maliye Bakanı rahmetli Kemal Unakıtan ile paylaştım ve onun da girişimiyle OSB’lere okul projem yasaya konuldu ama benim tarif ettiğim şekliyle olmadı. Şimdi OSB’ler okul kurabilir, kasasından 20-30 milyon lira aktarabilir. Tamam bunu başardık. Okul kurduk, ne olacak? Devlet müfredatı belli, bunu öğreteceksiniz diyor. Onu öğreteceksen yeni bir okul kurmana gerek yok, şehirde 5 bin öğrenci kapasiteli meslek liseleri var zaten, oraya öğrenci bulamıyorsunuz. OSB’lere hangi öğrenci gelmek ister. Farklı bir okul yapar, özel işletebilirsen o zaman sonuç alınabilir ama buna da milli eğitim müfredatı izin vermiyor” diyor Savaş Bey. Son derece de haklı. Tercih edilen, her anlamıyla dört dörtlük yepyeni bir okul konsepti yaratamayacaksanız, var olanlara benzer bir okul kurmanın bir anlamı da yok.
“Teknik Liseyi bitiren gençler 4 yıl sanayi de çalışsın, tezkeresini alsın”
Savaş beyin yeni projesi oldukça ilginç ve hiç düşünülmemiş, bugüne kadar hiç dillendirilmemiş. Dünya’da benzer örnekler var ama tam da böyle bir örnek yok. Üzerinde çalışılırsa ve hayata geçirilirse Türkiye’nin ara eleman açığının kapatılmasına da çare olabilir.
“Bizim askerlik-eğitim-sanayi üçgenini birleştirmemiz gerekiyor” diye başlıyor söze Savaş Özaydemir ve yeni projesini paylaşıyor; “çalışan asker”. “Bu sistemi kurabilirsek sanayide ara eleman, genç nüfusa istihdam sağlama ve askerlikte yığılma sorunlarının hepsini çözmüş oluruz” diyor ve anlatıyor;
“Genç nüfusu analiz ettim, neden Açık Öğretim Fakültesi’ne gidiyorlar, neden bir yerde okuyor gözükmeye çalışıyorlar diye. Üniversite çağına gelmiş bir yığın genç iyi bir üniversiteyi kazanamıyorsa açık öğretime kayıt yaptırıyor, ana-baba parası yemeye devam ediyor, derse gitmiyor, sınavdan sınava eline kağıt kalem alıyor. Bunu yapmasının temelinde askerlik yatıyor, açık öğretime kayıt yaptırınca askerliği erteliyor çünkü. Aileleri bunları beslemeye, ceplerine harçlık koymaya devam ettiği sürece bu gençler okuyoruz diye ne bir işe başlıyorlar ne de okuyorlar. Özellikle teknik lise mezunu gençler bunun ağırlığını oluşturuyor. İşte bu teknik liseyi bitiren gençler, 4 yıl sanayide çalışsın, tezkeresini alsın. Sonrasında ister çalışmaya devam etsin, isterse tezkeresini alıp, başka işlere, başka alanlara yönelsin. Bu arada elbette bir veya iki ay temel askerlik eğitimi de verilsin.”
Bu sistemin sanayiciye katkısı yanında devlete de gençlere de önemli katkı sağlayacağını savunuyor ve şöyle diyor; “Diploma tek başına bir işe yaramıyor. Diplomasını alana, önce deneyim, sonra askerlik tamam mı deniliyor. Bu çocuklar da iş bulmada sıkıntı yaşıyorlar. Bu sistemle bu da ortadan kalmış olur. Bir sanayi tesisine girip çalışırsa, hem para ve tecrübe kazanır, hem kıdem elde eder, bir mesleği olur, hem de askerliği aradan çıkarmış olur. Diğer taraftan askerlikte yığılma önlenir, bedelli askerlik talepleri ortadan kalkar, askerliğini yapmadan bir işe kabul edilemeyen çocukların önü açılır. Bu sistem düz lise mezunlarını da kapsayacak şekilde genişletilebilir. Düz liseliler de 6 ay bir mesleki eğitimden geçer, bir işe girer ve sanayide işi öğrenir. Her genç, kendi şehrinde veya çalışmak istediği bir şehirde işini bulur, belgelerini askerlik şubesine götürür ve bir aylık temel askerlik eğitiminden sonra işine başlar, üç veya dört yıl sonra gider tezkeresini alır. Devlet bu projeye sigorta desteği gibi bir destek de verirse, patronlar da işe eleman alırken asker ara elemanları tercih eder.”
İlgili bakanlıklar ortak bir çalışma yaparak projeyi değerlendirirse, detaylandırıp sistemleştirirse hem askerlik çağındaki gençleri, hem devleti, hem sanayiciyi rahatlatacak bir sistem ortaya çıkabilir.