Tam bir yıl öce Yeniçağın yeni savaş biçimi: Tiktok başlıklı bir yazı yazmış ve popüler sosyal medya uygulamasına ilişkin Batılı devletlerin ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri kanadının endişelerini ve mücadelesini dile getirmiştim.
O yazının ardından körünün altından çok sular aktı ama ABD tarafı için Tiktok üzerinden Çin ile yaşanan mücadele kararlığı değişmedi. Hatta bir yıl önce endişe ve tartışmalarla ele aldıkları konuyu geçen hafta eyleme geçiren çok önemli gelişmeler yaşandı.
Geçtiğimiz Salı günü Amerikan Meclis, Çin'in sahip olduğu çok popüler sosyal medya uygulaması TikTok'un ABD'de kullanılmasını yasaklayabilecek bir yasa tasarısını kabul etti. "Amerikalıları Yabancı Düşmanların Kontrollü Uygulamalarından Koruma Yasası " başlıklı tedbir, iki partinin de ezici bir çoğunluğuyla 352'ye 65 oyla kabul edildi. Tasarı, TikTok'u doğrudan yasaklamasa da, yabancı düşman olduğu belirlenen bir kuruluş tarafından kontrol edilen herhangi bir uygulamanın "internet barındırma hizmetlerinin dağıtılmasını, sürdürülmesini veya sağlanmasını" yasaklıyor.
Tasarı ezici bir çoğunlukla kabul edilse de bazı muhalifler de seslerini duyurmaya çalıştılar. Muhalifler, Tiktok yasağını "Truva atı" olarak nitelendirdiler ve bunun hükümete Amerikalıların hangi platformlara erişebileceğini belirleme konusunda çok fazla yetki verdiğini söylediler. Ancak bu çıkışları pek karşılık bulmadı. Meclis üyeleri, uygulamanın ulusal güvenliğe tehdit oluşturduğu ve Çin Komünist Partisi için bir propaganda aracı olarak da hareket edebileceği yönündeki endişelerini dile getirdi ve tasarı geçti.
Biden da hiç vakit kaybetmeden Çarşamba günü tasarıyı imzaladı. Peki, şimdi ne olacak? Tasarı uygulamaya geçerse TikTok'un Çinli sahibini ya platformu satmaya ya da ABD'de yasaklanmayla karşı karşıya kalmaya zorlayacak. Bu, şirketin Amerikalı bir sahibine satılması durumunda ABD'de faaliyet göstermeye devam etmesine izin verileceği anlamına geliyor. Ancak TikTok'un ana şirketi ByteDance, TikTok'un mülkiyetini elinde tutarsa ABD'li kullanıcıların uygulamayı kullanmasına izin verilmeyecek.
Yeni yasa, ByteDance'e TikTok'u ABD merkezli bir şirkete satması için bir yıl süre veriyor, aksi takdirde uygulama, Amerikan uygulama mağazalarında tamamen yasaklanacak. Yeni federal yasanın yürürlüğe girmesi durumunda Apple'ın App Store'u ve Google'ın Play Store'unun TikTok'u indirilmeye sunmayı bırakması gerekecek, aksi takdirde mali cezalarla karşı karşıya kalacaklar. Teknoloji, uygulamalar ve korkular Teknoloji ve dijitalleşme diye hayatımıza giren ve çoğumuzu kendisine bağımlı hale getiren bu tür uygulamalar, aynı zamanda çok büyük bir ticaret ve ekonomik hareketlilik yaratıyor.
Yani işin güvenlik tarafı kadar ekonomik yönünden faydalanan onlarca iş kolu hatta meslek türedi. Böylesi bir yasak bu anlamda da ciddi etkiler yaratacaktır. Ancak, birbirimizle bağlantı kuralım ve “iletişimde kalalım” düşüncesiyle kullandığımız uygulamaların bir manipülasyon makinesine dönüşebileceğini hiçbirimiz tam da tahmin edememiştik. Daha önceki Amerikan seçimlerinde Cambridge Analytica krizi kapımızı çalana kadar bu konuda hepimiz biraz da naiftik.
Tiktok’u kimimiz çok sevdik kimimiz hiçbir anlam veremedik. Ama şimdi görünen o ki uygulama, ülkeler arası mücadele ve ulusal güvenlik meselelerinin başkahramanlarından olmayı başardı. Çin Amerika’yı Tiktok yolu ile istila etme amacında mı bilmiyoruz elbette ama bütün bu manzaradan anladığımız devletlerin “düşman” ülkelerin yarattığı uygulamalara giderek daha şüpheci yaklaşacağı ve demokrasi, birey özgürlüğü gibi naraların bu jeo-politik korkularla askıya alınmasının yaygınlaşacağı bir evrime şahitlik edeceğiz.
Yapay zekânın beraberinde getireceği riskler ile ilgili korkuları da düşündüğümüzde ve bunun ulusal güvenlik politikalarına etkileri daha görünür olduğunda bir gün onların yasaklanmaya çalışılması gibi bir gündemi de konuşacak bile olabiliriz. Ama her yasak, o yasağı delmeye çalışacak girişimleri de beraberinde getiriyor. ABD bugün Tİktok’u yasaklasa yarın benzer amaçlarla ama daha iyi bir kılıfla bambaşka uygulamalar devreye girecektir. O zaman ne olacak, onun için de bir yasa mı çıkacak? Onun yerine toplumların bilinç ve dayanıklılık düzeyini arttırsak daha iyi bir iş yapmış olmaz mıyız?