Deprem bombası canımızın tam ortasında patladı. Yüzlerce atom bombası değerinde acı ve yıkım. 500 yılın en büyük depremi binlerce yıllık Gaziantep kalesini, havalimanlarını, yuvalarımızı yıktı da geçti. Kurtulma, hayatta kalma şansımız varken “yardım et” diyen çığlıklara, yeterince cevap veremedik, başımızı önümüze eğdik.
Gezegen altıncı büyük yok oluşun eşiğindeyken, deprem, sel ve kasırgalarla kendini hatırlattırıyor. Gelişmişler teknolojiyle tarımı, uygarlığı ve insan türünü olabildiğince korumaya çalışırken yoksullar, gelişmekte olanlar her felaketten sonra başını avuçlarının arasına alıp keşkelerle kaybettiklerinden, yaşamdan affını istiyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, kara kışta bir tarafta cepheye bir tarafta Anadolu’ya umut olmaya niyetlenmiş olacak ki, “yardıma hazırız” dedi. Savaşın içinden gelen yardım eli yüreklere su serperken kendi içimizde besleyip büyüttüğümüz pamuklara sardığımız çocuklarımız canıyla mücadele edenlerle dalga geçiyor, kara borsada battaniye pazarlıyor.
Depremden çıkarız, yaralarımıza merhem oluruz, memleketi baştanbaşa yeniden inşa ederiz. Kötü niyetli değiliz sadece hayatı özensiz yaşıyoruz, köklü önlemler almıyor hallederiz diyoruz. Prof. Dr. Naci görür bir yıl önce, Kahramanmaraş ve Malatya’yı içine alan fay hattını göstererek “Buralarda özenli olun, önlem alın” demişti. Portsmouth Üniversitesi’nden Dr. Carmen Solana “Güney Türkiye’de dirençli altyapı düzensiz” diyerek yıkımın büyüklüğüne dikkat çekti.
Son 50 yıldır iklim felaketleriyle ilgili bilim insanları dünyayı uyarıyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres “İklim felaketi kazanabileceğimiz bir yarış, şimdi cesur kolektif eylem zamanı” diyor. Gelecek çeşitli sinsi felaketlerle dünyayı yıkmaya geliyor, insan türünü koruyacak yegâne şey teknoloji, rasyonel akıl ve dayanışma.
Holosen hızlı, coşkulu ve heyecanlıydı. Stanford’dan bilim insanları; “Bildiğimiz medeniyet önümüzdeki birkaç yılda bitecek” diyor. Teknolojik uygarlığımızın dekoratif unsurları kıyamete gömülmek üzere. Yoksullar refaha eremeden gezegen kullanılamaz hale geldi, faaliyetleri durdurulmak üzere. Tarımın yüzde 70’i küçük çiftçiler tarafından yapılıyor, iklime karşı mukavemetsizler.
Bill Gates, bir grup gelecekçiyle, teknolojiyle örülü antroposen tarım devrimini inşa ediyor. Gates’in iklim fonu, deniz yosunu bazlı yem şirketi Rumin8’e yatırım yaptı. Amacı, gelişmiş inek sindirimi ile metan gazını azaltmak, iklime dost sığırlar üretmek, dünyayı kurtarmak.
1995 yılı Kobe depreminde mimar Yasuhisa Itakura gece çalışıyordu. Kütüphane sallansa da çok büyük bir deprem olmadığını düşündü. Depremde, 6 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Taban izolasyonu tekniğinin kullanıldığı binada ona hiçbir şey olmadı. Bugün onbinlerce Japon binasında aynı teknik kullanılıyor.
7,7 büyüklüğündeki deprem kuşkusuz şiddetli ama ilkokuldan beri öğrendiğimiz “Deprem öldürmez bina öldürür” lafını hatırladım. Yönetmeliklerle yapılan konutlar Anayasa ile korunan yaşam hakkımızı koruyamadı.
Bereketli hilal kuzularını kaybetti, toprak çapa yerine depremle sarsıldı. Toprak kendini onaracak bahara filizlenecek biliyoruz, devletimiz, milletimiz hepimiz buradayız.
Japonya’yı koruyan teknoloji Türkiye’yi de gezegeni de koruyacak inanıyoruz. Rahmet, başsağlığı, dayanışma ve sabır dileğimle…