Saygı - değer İhtiyaçları; özsaygı, özgüven, prestij, başarı, yeterli olmak, başkalarınca benimsenip tanınmak, saygı görmek…
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı’ nın dördüncü basamağında saygınlık ihtiyacı vardır ve Maslow saygınlığı bireyin kendisi hakkındaki olumlu düşünceleri ve kendine duyduğu saygıyı kapsayan bireysel saygınlık ve bireyin diğer insanlardan gördüğü saygınlık (statü seviyesi, mevkii vs.) olarak ikiye ayırır.
Saygınlık, başarı ve başkaları tarafından tanınma ile benlik saygısının gerçekleşmesi ile birlikte ele alındığında tam anlamı ile gerçekleşmiş olur. Ailemizde, sosyal ilişkilerimizde, işyerinde kendimizi o gruba ait hissetmekle birlikte bu kişilerce kabul görmek, saygı görmek isteriz.
Dışlanmak veya soyutlanmak çoğumuzu mutsuz eder, motivasyonumuzu son derece olumsuz etkiler. Saygı deyince, elbette ki önce bireyin kendisine olan saygısından yani özsaygıdan bahsetmek gerek. Özsaygının, kişinin kendisini objektif olarak değerlendirerek kendini kabul etmesi, güçlü ve gelişim alanları ile ilgili farkındalık sahibi olması ile başladığını düşünüyorum.
Özsaygı ihtiyacının tatmin edilmesi, dünyada gerekli ve yararlı olan, kişisel özgüven, değer, güç, yetenek ve yeterlilik ihtiyaçlarına yol açar (Maslow, 1987). Her birey yaptığı işler ve davranışlar sonucunda onaylanmayı ve takdir edilmeyi bekler. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinin dördüncü basamağında olan bu ihtiyaç ün, şöhret, saygı, önem gibi gereksinimleri içermektedir.
Yapılan araştırmalar, ailenin yapısı, eğitim seviyesi, gelir düzeyi ve tutumlarının ve sosyal çevrenin kişilerin özsaygı ihtiyaçlarına etkisi olduğunu ortaya koymuştur (Feray Dinçer ve Öztunç, 2009; Kahriman, 2005; Ümmet, 2015). Özsaygı ve diğer insanlardan gördüğümüz saygı, saygınlık, sosyal hayatlarımızda olduğu kadar iş hayatımızda da kritik öneme sahiptir.
Maslow saygı ve saygınlık çatısı altında, değer ihtiyaçlarını, başarılı olma, yeterli olma, başkalarınca tanınma, kabul edilme, takdir edilme gibi son derece geniş bir bakış açısı ile ele almaktadır. İş hayatında başarılı bir proje yürüttüğümüzde, katkı sağlayan iş sonuçları elde ettiğimizde veya tam tersi çok çaba gösterip başarısız olduğumuzda da saygı görmeyi, kabul edilmeyi, değerli hissetmeyi istiyoruz.
Dönem dönem, iş hayatında saygı görmediğimizi düşündüğümüz anlar olabiliyor. Saygı görmediğimizi düşündüğümüz, kendimizi başarısız, yetersiz ve değersiz hissettiğimizde, her ne kadar bir süre daha çalışmaya devam etsek de sonucu sadece geciktiriyoruz ve gitgide o ortamda bulunmak istemiyoruz ve işten ayrılmaya kadar gidiyoruz.
Dolayısı ile saygınlığın diğer ihtiyaçlardan farklı olarak çok daha derin değerlendirilmesi gereken bir ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Maslow, bu konuda yaptığı araştırmalarda, saygınlık ihtiyacının çok az insan tarafından karşılanabilmesi sebebi ile diğer basamaklardan farklılaştığını bu sebeple de en üst basamak olan kendini gerçekleştirme basamağından önce geldiğini savunmaktadır.
Başarısı takdirle karşılanan, saygı duyulan insan kendine güven duyar. Bir grubun içinde olan, sevilen kişiler, o grupta daha üst seviyede olmak, grup dışından da kişilerce takdir edilmek ve değer görmek ister. Önce kendine saygı duyan insan, güçlü olmak, başarmak, olgunlaşmak, ustalaşmak, kendine güvenmek, bağımsız ve özgür olmak ister. Başkaları tarafından saygı görmek isteyen insan ise, tanınma, statü ve prestij elde etme, önemli olma, üstün olma gibi isteklerle güdülenir. Bir sonraki hafta son basamak olan Kendini Gerçekleştirme ile devam edeceğiz. Şimdiden iyi bayramlar diliyorum.