Son yıllarda global danışmanlık firmalarının yönetici ve çalışanlarla yaptığı birçok araştırmada en çarpıcı verilerden biri, her 10 çalışandan 3’ü önümüzdeki 12 ay içinde işlerinden ayrılmayı planlıyor olarak karşımıza çıkıyor. Bu çalışanların %42’si işverenlerinin ihtiyaçlarını karşılamadığını söylüyor. Bu veri 2022 yılında %19 (Mercer 2023).
Benzer araştırmalar derinleştiğinde, çalışanlar işyerlerinden veya işlerinden değil yöneticilerinden ayrılmayı tercih ediyorlar gerçeği ile karşılaşıyoruz. İşte bu sebeple liderlik ve yöneticilik kurumların kaderini belirliyor. Liderlik ve yöneticilik kavramlarının çoğu zaman eş anlamlı olarak kullanıldığını görüyoruz. Peki lider kimdir? Yönetici kimdir?
Sevgili Acar Baltaş hocamızın son kitabında yapmış olduğu tarif bence lider ve yönetici kavramlarını çok iyi özetliyor. Lider, camdan dışarı bakar, ufku tarar, fırsatlarla tehditleri görerek bir vizyon belirler. Yönetici ise içeri bakar ve liderin vizyonunu gerçekleştirmeye çalışır (Acar Baltaş- Hayat En Çok İyileri Kırar). Yönetici deyince aklımıza yöneten, idare eden tanımları gelir. Günümüz iş dünyasında her kademedeki yöneticinin bir iş lideri olması bekleniyor ve aynı zamanda gerekiyor.
İş dünyası veya toplumsal olarak baktığımızda liderlerin, insanları etkileyen, inançla peşinden sürükleyen kişiler olduğunu görüyoruz. Peki liderlerin temel özellikleri sizce nedir? Liderin birinci özelliği bütünlüktür. Liderin özü sözü birdir. Dediğini yapar, yaptığını söyler, bir başka ifadeyle tutarlıdır. İkinci özellik kararlılıktır.
Kararlılık, az bilgi veya belirsizlik dönemlerinde doğruya en yakın kararı vermektir. Üçüncü özellik, yeterliliktir. Yaptığı veya yönettiği işle ilgili temel bilgiye sahip olmayı gerektirir. Bu özellik liderin her şeyi bilmesi anlamına gelmez. Bilmediği konularda da, soran kişiye sorular sorarak, bir nevi koçluk yaparak farkındalığını arttırmaya, farklı bir bakış açısı geliştirmeye çalışır.
Dördüncü ve bence en önemli özellik vizyondur. Vizyon geleceği bugünden görebilmektir. Liderlik üzerine birçok kitap yazılıyor, yeni yeni kavramlarla ele alınıyor. Liderlik bence, hiç değişmeyen ve tüm zamanların tanımı ile insanları etkileme sanatıdır. Liderler ilham verir, geleceği çok iyi resmeder, bu resmi gerçekleştirmek için heyecan yaratır ve harekete geçirir. Bunu yapabilmek için bence en önemli özellik liderin vizyonudur. Peki liderler bu vizyonu nasıl ortaya koymalılar?
Bunun için öncelikle liderin zihinsel ve entelektüel birikime sahip olması ve bu birikimi analitik zekâ ile nasıl değerlendirip uyguladığı önemli. Tam burada özellikle günümüz genç kuşakları için çok kritik diğer bir kavrama değinmek istiyorum, Anlam. Liderin kendi hayat amacı ve anlamını çok iyi anlatabilmesi de onu diğer liderlerden ayırt eden en temel özellik olduğuna inanıyorum.
Liderin vizyonu, çizdiği resmi onunla birlikte olan kişilere anlamlı bir mesaj ile anlatarak, harekete geçirmesidir. Tarihte veya günümüzdeki güçlü lider olarak kabul edilen kişilere baktığımızda vizyon ile birlikte kararlılık özelliğini de unutmamak gerekir. İyi bir lider, özellikle belirsizlik dönemlerinde sınırlı kaynaklar ve bilgi ile doğruya en yakın kararı verebilendir.
Pandemi ile birlikte birçok kurumun ortak yaşadığı sıkıntı, yetenekleri elde tutabilmek. Bundan altı yedi yıl öncesine gittiğimizde kurumlar derece ile üniversiteye girmiş veya mezun olmuş kişileri seçerek işe alabiliyorlardı. Fakat günümüzde kural değişti, artık yetenek diye tanımladığımız aday çalışanlar kurumları seçiyorlar. Bu seçimi yaparken de kurumun vizyonu ve çalışana sağlayacağı gelişim fırsatlarını sorgulayarak değerlendirip seçiyorlar.
İşte burada da kurumların kaderini liderler ve yöneticiler belirliyor. Kurumun vizyonu ile kendi vizyonunu paralel hale getirebilen, bu vizyonu çalışanlarına gösterebilen liderler ve kurumlar kazanıyor. Türkiye olarak bu konuda çok şanslıyız ki tarihimizi değiştiren bir lideri ve onun yaptıkları ve elbette ki ona inanlarla birlikte bugünlere geldik…