İhracat üç yılda 8 milyar dolar, istihdam 350 bin kişi azaldı

Hamide HANGÜL

Emek yoğun sektörlerden tekstil ve hazır giyimde kan kaybı hızlandı. Yükselen maliyetlerle birlikte Mısır’a kayan yatırımlar ve teknoloji dönüşü­mün de etkisiyle hem ihraç gelirle­ri, hem de istihdamda gerileme söz konusu. Sektörde son üç yılda is­tihdamda 350 bin kişilik kayıp ya­şanırken, ihracatta da 8 milyar do­lar eridi.

Artan maliyetlere işaret eden Güneydoğu Anadolu Teks­til ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (GATHİB) Başkanı Ahmet Fikret Kileci, “Hammadde tara­fında maliyetin içerisindeki işçilik payı yüzde 15-17’lere, hazır giyim­de yüzde 50’lere dayandı. Bir ürün­de işçilik maliyeti yüzde 50 olur­ken, sen 100 dolarlık, 200 dolarlık, 300 dolarlık maliyetteki bir ülkey­le rekabet edemezsin” dedi. Gazi­antep’te Doku Tasarım yarışması sonrasında konuşan GAİB Başka­nı Kileci, ihracatın büyüdüğünü, ancak emek yoğun sektörlerin ta­mamında ciddi anlamda gerileme olduğuna vurgu yaptı. Kileci, bu­nun nedenini, “Çünkü maliyetleri­miz yüksek” diye açıkladı.

“Tamamen kapanan işler de var”

Kileci, sektördeki tabloyu şöy­le özetledi: “Tekstil ve hazır giyim konfeksiyon sektörü çalışan top­lamı, Haziran 2022’de 1 milyon 250 bin kişiydi. Bugün bu rakam 902 bin. Yaklaşık 350 bin kişilik bir kayıp var üç yılda. Bunu çok iyi okumak lazım. Burada teknolojiy­le bir şekilde personel tasarrufu yapılan işler var ancak, tamamen kapanan işler de var. Hazır giyim tarafında, daha emek yoğun taraf­ta bu rakam ciddi anlamda düştü. Bugün hammadde tarafında mali­yetin içerisindeki işçilik payı yüz­de 10'ları bulmazdı, şimdi yüzde 15-17’lere geldi. Hazır giyimde de bu rakam yüzde 20; bugün belli ürünler var ki yüzde 50’ye dayan­dı. Bir üründe işçilik maliyeti yüz­de 50 olurken, sen 100 dolarlık, 200 dolarlık, 300 dolarlık maliyet­teki bir ülkeyle rekabet edemez­sin. Bu mümkün değil, olmaz.”

“Tepeden tırnağa envanter çıkarmalıyız”

Sektörün istihdamın yanı sı­ra ihracatta da gerileme olduğuna dikkati çeken Kileci, “Hazır giyim­de yaklaşık 8 milyar dolarlık kayıp var. Yani, 22-23 milyar dolardan 15 milyar dolara düştü” dedi. Söz konusu düşüşte Mısır’a giden ya­tırımların etkisi olup olmadığı yö­nündeki bir soru üzerine, “Elbette” diye yanıt veren Kileci, çıkış için tüm sektörlerin ve bölgesel envan­ter çıkartılması, teşviklerin de bu­na göre düzenlenmesi önerisinde bulundu. Kileci, şöyle devam etti: “Bunun bir tane bacağı yok, bir sü­rü kırılımları var.

Bugün tüm sek­törler için tepeden tırnağa bir en­vanter çıkması lazım. Bölgesel en­vanterimizin çıkması lazım. Biz o sektörlerde ne­redeyiz?” diye ko­nuştu. Sektöre küme­lenme olması gerektiğine de vurgu yapan Kilece, “Sektörel, bölgesel asgari ücretin olması lazım. Farklı şehirlerdeki iki kişinin gideri aynı olamaz. Ayakkabı sektöründeki bir çalışan bir kişinin eforuyla inşaat­taki bir olamaz. Makine sektörün­deki biri olamaz. Bunlar bir şekilde ortaya dökülüp hepsinin hesaplan­ması lazım" ifadelerini kullandı.

Tekstilde otomasyona geçenler, modernizasyonunu tamamlayan­ların ön planda olduğunu, artışın da onlardan geldiğine işaret eden Kileci, “Ancak emek yoğun sektör­lerde ciddi anlamda kayıp var. Bu­gün insanlar Mısır'a, oraya, buraya gidiyorlar. Biz önümüze bir yol ha­ritası çıkartmalıyız. Bugün bu ül­kede milyarlarca dolarlık yatırım var" diye konuştu.

Tasarımın şampiyonlarına toplam 2,45 milyon TL

GATHİB tarafından, Ticaret Bakan­lığı desteği ve TİM koordinatörlü­ğünde bu yıl beşincisi düzenlenen “Doku Kumaş Tasarım Yarışma­sı” finali, Gaziantep Kalesi’nde gerçekleştirildi. Dokuma, örme ve baskı kategorilerinde geliştir­dikleri kumaşlarla koleksiyon­larını podyumda tanıtan genç tasarımcılar, jüri değerlendirme­si sonucunda ödüllerini aldı. Ya­rışmada dereceye giren isimlere toplam 2,45 milyon TL para ödülü dağıtıldı. Dokumada Davut Karaba­cak, örmede Büşra Gül, baskıda Sele­nay Bıyıker birinci olarak 350 bin TL'lik para ödülüne hak kazan­dı İkincilere 250 bin TL ve üçüncülere de 150 bin TL para ödülünün veril­diği yarışmada 200 bin TL tutarındaki “Sürdürülebilir­lik Özel Ödülü'' ise Begüm Gö­köz’ün oldu.

Yapay zekâ düşman değil çalışanın yardımcısı

Yapay zeka konusuna da değinen Kileci, şu değerlendirmelerde bulundu: “Yapay zekayı kesinlikle çalışan düşmanı gibi göstermemek lazım, çalışanın bir numaralı yardımcısı gibi görmek lazım. Mavi yakayla işi yok onun. Orada bir sıkıntı varsa beyaz yakalar düşünsün. Birçoğumuzun yaptığı işi saliseler içinde çıkartıp önümüze koyuyor. Onu doğru kullanmamız lazım, bundan faydalanmak lazım.” Kileci, bu dönemin sonunda GATHİB’deki başkanlık görevini bırakacağını, ancak TİM’de sektör kurulundaki başkanlık görevine devam edeceğini sözlerine ekledi.