Navlun piyasaları yine baskı altında, denizde düşüş sürecek

2024'te dalgalı bir seyir izleyen navlun piyasaları 2025'te de jeopolitik gelişmeler ve ticaret savaşları yanısıra arz-talep dengesizliği, işgücü maliyetleri ve yeşil lojistik süreçleri gibi nedenlerle baskı altında kalacak.

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

Necmi ÇELİK

Hem küresel ölçek­te hem de Türkiye’de navlun piyasalarında yaşanan gelişmeler lojistik ve taşımacılık sektörünün ma­liyet yapısını önemli oranda değiştiriyor. Özellikle Trump dönemiyle birlikte hız kazan­ması beklenen ticaret savaş­larının ve gümrük vergisi ar­tışlarının deniz taşımaları ve navlun piyasaları üzerinde ekstra bir etkisi olacak.

Kızıl­deniz rotasının 2025 yılında normale dönüş beklentisi ol­sa da, küresel taşıyıcılar lojis­tik rotaları çeşitlendir­me çabasını da sürdü­rüyor. Denizde ve karada taşımacılık şirketleri in­kar edilemez bir şekilde işletme maliyetlerinde bir artışla karşı karşı­ya bulunurken, büyük kapasite fazlası ve yoğun rekabet, navlun fiyatlarındaki dalgalanmaları daha önemli hale getiriyor. Sektör profesyonel­leri özellikle deniz navlunlarında 2025 yılında düşüş eğili­minin süreceği­ni belirtiyor.

Av­rupa’ya yönelik taşımalarda ise karbon düzenle­meleri, yeşil lo­jistik süreçleri, iş gücü maliyet­leri ve yakıt gider­leri nedeniyle kara navlun piyasaları da baskı altında olacak. Kimi ekonomistler ise lo­jistik maliyetlerdeki düşüşün orta vadede ürün fiyatlarına olumlu yansıması olacağını savunuyor.

Kısa vadeli ve esnek kontratlar öne çıktı

Boltas İcra Kurulu Üyesi ve Satış, Pazarlama ve Müşteri Deneyimi Direktörü Alper Eryılmaz, navlun piyasalarını değerlendirirken, özellikle kara yolu taşımalarında akaryakıt, otoyol, lastik, vize ve personel giderlerindeki artışların sektörde maliyetlerin öngörülmesini zorlaştırdığını söyledi. Eryılmaz “ Navlun fiyatlarındaki düşüş bazen global pazara ya da rekabetçi piyasaya bazen de ithalat-ihracat taşımalarındaki operasyon dengesine bağlanabilir. Bununla birlikte lojistik sektöründe rekabetin artması ve bazı bölgelerde kapasite fazlası yaşanması navlun fiyatlarını baskı altında tutuyor” dedi.

Eryılmaz, mevcut piyasa koşullarında lojistik sözleşmelerinin nasıl düzenlendiğinin büyük önemi olduğuna dikkat çekerek şu değerlendirmede bulundu;

“İhracatçı ve ithalatçı firmalar, düşük fiyatlama üzerinden kontrat imzalayabilir ancak sözleşmelerde gelecekteki kur değişimleri ve maliyet artışları için ne tür düzenlemelere yer verildiği de çok önemli. Satın alma ekipleri, tekliflerde fiyat endeksleme mekanizmalarına yer vermeli ve risk yönetiminde tüm taraflar aktif rol oynamalı.”

Maliyetlerdeki artışları telafi edebilmek için yeni kontratlar veya mevcut sözleşmelerde fiyat revizyonlarının geçtiğimiz dönemde sıkça gündeme geldiğini hatırlatan Eryılmaz, “Uzun süreli hizmet kontratları, enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı duyarlı hale geldiği için daha esnek ve kısa vadeli sözleşmeler öne çıktı. Boltas olarak müşterilerimizin ihtiyaçlarına en uygun sözleşmeleri hazırlıyor, bu sözleşmeler doğrultusunda maliyetleri optimize etmek amacıyla toplu satın almalar ve ön ödeme stratejilerini devreye alıyoruz ” dedi.

Eryılmaz,2025 yılına yönelik kara ve deniz navlun piyasalarına ilişkin beklentileri dile getirirken, piyasaların teknolojik gelişmeler, çevresel düzenlemeler, enerji geçiş süreçleri, jeopolitik dinamikler ve tedarik zinciri stratejilerindeki değişimlerle şekilleneceğine vurgu yaparak “Kara yolu navlunlarında sürücü ihtiyaçları, karbon düzenlemeleri, yakıt fiyatları ve iş gücü maliyetleri etkili olacak.

Deniz yolu tarafında ise 2024’ün ikinci yarısından itibaren konteyner taşımacılığında fiyatlar düşüş eğilimindeydi. 2025 yılında da kapasite fazlası oluşması bekleniyor. Bu da deniz navlunlarındaki düşüş eğilimini daha da hızlandırabilir. Süveyş Kanalı'nın mevcut durumu ve çevre ülkelerdeki savaşlar, gemi geçişlerini etkilemeye devam ederek arz ve talep dengesini değiştirebilir"diye konuştu.

 Lojistik şirketleri maliyet kontrolünü iyi yapmalı

Talay Logistics Yönetim Kurulu Üyesi Murat Boğ 2025 yılına ilişkin olarak navlun piyasalarındaki muhtemel gelişmeleri DÜNYA’ya değerlendirdi.

-Hem uluslararası hem de yurt içi taşımalarda maliyetler artarken, navlun piyasaları nasıl tepki veriyor?

Son dönemde düşüşe geçen navlunlara karşın maliyetlerde genel artış eğiliminin sürmesi, lojistik şirketlerini önümüzdeki süreçte zorlayabilir. Personel giderleri, akaryakıt, araç ve ekipman maliyetleri, yeşil ve dijital dönüşüm süreçlerindeki maliyetlerin tamamı artarken, girdilerin aynı kalması hatta düşmesi zorlayıcı olacaktır.

Özellikle Türk sürücülerin vize sorunlarının devam ediyor olması, çalışan ve araç ekipman bakımından atıl kapasiteye yol açtığından, maliyetler üzerinde ekstra bir yük oluşturuyor. Ancak ithalatçı ve ihracatçılar, global pazarda düşen navlunlar oranında lojistik şirketlerinden indirim bekliyor. Lojistik şirketlerinin, maliyet yönetimleri konusunda stratejik adımlar atmaları gerekiyor.

-Yılın ilk yarıda kara ve deniz navlun piyasaları için öngörüleriniz nelerdir?

Avrupa’daki ekonomik sorunlar henüz tam olarak çözüme kavuşmuş değil. Avrupa’da yılın ikinci yarısından itibaren ekonomik iyileşme bekleniyor. Dolayısıyla ocak-haziran aylarında Avrupa ülkelerinin ithalatında kayda değer artışlar beklenmiyor. Yani lojistik sektörü için Avrupa varışlı ve çıkışlı hatlarda, bu yılın ilk yarısı da geçen yılın ikinci yarısına benzer şekilde durağan geçebilir.

Deniz yolu navlunlarına baktığımızda ise; ABD’nin, Avrupa ülkeleri ve Çin’e ilave gümrük vergileri getirmesi durumunda, bu iki bölgeden özellikle ABD varışlı taşımacılık talepleri azalacaktır. ABD hatlarında kullanılan bazı gemilerin ve ekipmanların başka hatlara kaydırılması, Asya Pasifik- Orta Doğu-Avrupa hatlarında da arz fazlasına yol açacağından deniz navlunlarında düşüşlere neden olabilir.

Küresel deniz yolu taşımalarında, Kızıldeniz rotasının tekrar açılacağı, özellikle Asya-Avrupa arasındaki deniz taşımalarında teslimat sürelerinin önemli oranda azalacağı beklentileri ve teslim edilen gemi siparişleri de deniz yolu navlunlarında düşüşü destekleyecek unsurlar arasında yer alıyor.