İş dünyası üretimde kilidin açılması için yol haritası bekliyor

Belma A. ÖZGE-Fahriye KUTLAY ŞENYURT

Güneş DOĞDU SOYLU-Ziya İPEK

Gelişmiş ülke ekonomilerindeki durgunluk, ticaret yollarındaki tıkanıklıklar, resesyon, enflasyon, artan küresel rekabet şartları ve depremin yaralarını sarmaya ve üretmeye çalışan iş dünyası…

Bugün iş dünyasının önünde atılan birçok adıma rağmen finansman hala en önemli sorun. İhracatçılar için TİM ile 11 banka protokol imzalasa da KOBİ’ler için limit yükseltilse de teşvik kapsamında yatırımı olmayan, ihracata dayalı iş yapmayan şirketler için finansman sorunu hala en önemli problem. İş dünyası temsilcileri, uzun vadeli ve düşük faizli yatırım kredilerine ulaşmayı ‘elzem’ olarak nitelendirirken Eximbank ve KGF kanallarının sektörel bazda etkin bir şekilde kullanılmasını bekliyor. DÜNYA'ya bu konudaki son gelişmeleri ve sıkıntıları aktaran Anadolu iş dünyası, konuyla ilgili çözüm önerilerini de anlattı.

Adana Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Kıvanç, “Şu anda Eximbank, Türk bankacılık sisteminde, ihracat odaklı çalışan sanayicilerin en önemli finansman ayağı. Bir önemli konu da geçmiş yıllarda uygulamaya konan Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli kredilerin tekrar hayata geçirilmesi bu sıkıntının çözümünde önemli rol oynayacaktır. Üretimi, ihracatı ve istihdamı korumada pozitif ayrıştıran bir kredi sistemi inanıyorum ki devletimiz tarafından gelecektir” dedi.

İhracat paketleri tüm paydaşları kapsasın

 Özellikle son zamanlarda gelen zamlar, öngörülmeyen vergi artışları ve artan maliyetler karşısında firmaların rekabet güçlerini kaybettiklerini belirten Kocaeli Ticaret Odası Başkanı Necmi Bulut, bunu yeniden sağlamak için ilave desteklere, üretim, istihdam ve ihracat performanslarını yükseltecek yeni unsurlara ihtiyaç duyduklarının altını çizdi. Bulut, işletmelerin finansman sorunlarının giderilmesine katkı sağlamak üzere geçtiğimiz yıllarda başarı ile gerçekleştirilen “Nefes Kredisi Projesi”nin yeniden gündeme alınması önerisinde bulundu.

Kredi Garanti Fonu (KGF) teminatlı kredilerin çeşitliliği ve limitlerinin yükseltilerek sunulması ve Türk Eximbank aracılığıyla sunulan kredilerin daha etkin olarak sağlanması gerektiğini belirten Bulut, ayrıca son dönemde ihracatçı firmalar için yapılan protokolleri de dikkatle takip ettiklerini belirtti. Bulut, “Bu tarz çalışmaların sürekli hale getirilmesi ve iş dünyasının tüm paydaşlarını kapsayacak şekilde ele alınmasını temenni ediyoruz” dedi.

Ticari kredi kartları ivedilikle kullanıma açılmalı

 İş dünyasının en temel sorununun finansmana erişim olduğunu vurgulayan bir diğer isim ise Adana Ticaret Odası Başkanı Yücel Bayram. Çek kullanmayan ticaret erbabının ticari kredi kartlarına gelen sınırlamalar sebebiyle zor günler geçirdiğinin altını çizen Yücel Bayram, finansmana erişimin oldukça zor olduğu şu günlerde dar boğaz yaşayan tüccarın ticari alışverişini yapabilmesi, satış-alış sirkülasyonunun bozulmaması ve ticaretin yavaşlamaması için ticari kredi kartları ivedilikle kullanıma açılması gerektiğine vurgu yaptı.

Bayram, buna ek olarak enflasyonun zirve yapmasındaki en büyük sebepler arasında enerji ve akaryakıt maliyetlerini gösterirken, taşımacılık ve lojistik gibi sektörlere uygulanacak ÖTV indirimlerinin de iş dünyasına fayda sağlayabileceğini vurguladı.

Adana Ticaret Borsası Başkanı Şahin Bilgiç, kredi alamadığı için zor durumda kalan üreticinin hayli fazla olduğunu söyledi. Bilgiç, şu bilgiyi paylaştı: “Bankalar, Merkez Bankası’ndan aldığı paranın üzerine birkaç puan ekleyerek, finansmana erişimi kolaylaştırmalı. Yoksa piyasada tıkanma yaşanacak. Finansa erişilemezse üretim ve imalat durur, üretim yapanların önünü açmak ekonomiyi rahatlatmak açısından son derece önemli.”

TESKOMB kredisi genişlemeli

Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Tuncay Yıldırım, iş dünyası için öngörülebilirliğin önemine vurgu yaparak “Para Politikası Kurulunun son faiz kararında enflasyonla mücadele için gösterdiği gayreti ve kararlılığı Orta Vadeli Programda da net bir şekilde görmek ve programın kararlılıkla uygulanmasını istiyoruz” dedi.

KOBİ’lerin finansmana erişimini desteklemek adına öneride bulunan Tuncay Yıldırım, TOBB çatısı altındaki işletmelerin Esnaf ve Sanatkârlar Kredisinden yararlanabilmesi için bir düzenleme yapılması gerektiğini vurguladı. Yıldırım, “Düzenleme kapsamında belirlenecek azami ciro altında kalan TOBB çatısı altındaki işletmelerin de küçük ve orta boy işletmelerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile kurulan Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (TESKOMB) kredilerinden yararlanabilmesinin önü açılmalı” diye konuştu.

Finansman ekonominin yakıtıdır, kesinti olmamalıdır

 Son dönemde uygulanan ekonomi politikalarıyla birlikte piyasaya güven verme çabasının olduğunu vurgulayan Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hakan Sefa Çakır, bu çabalara rağmen, parasal sıkılaşma politikasıyla birlikte şirketlerin nakde erişimde sorunlarının devam edeceğini söyledi.

10 şirketten 8’inin krediye erişemediğini vurgulayan Çakır, kredilere erişimin zorlaşması ile birlikte vadelerin de kısalmasıyla işletmelerin finansal risklerinin daha da artması ihtimalinin ortaya çıktığını belirtti. Ülke ekonomisindeki makro önlemlerin şirketleri olumsuz etkilediğine vurgu yapan Çakır sözlerini şu şekilde noktaladı: “Türkiye’nin üretim, yatırım, istihdam ve ihracat gücünde bir kesinti yaratılmamalıdır. Enerjiden ham maddeye, insan kaynağından üretim ve yatırıma işletmelerimizin üzerindeki maliyet yükü artıyor.

İyileştirici adımlar ile finansmana erişimde istikrar bekliyoruz. Krediler üzerindeki baskı hafifletilmeli, finansmana erişimde zorlaştırıcı unsurlar ortadan kaldırıldığı gibi kolaylaştırıcı yollar da hızla hayata geçirilmeli, kamu teşvik ve desteklerinde etki analizi doğru yapılmalıdır. Finansman bir yakıttır. Bu yakıtın üretim ve ihracatın tüm kılcallarına dağılması sağlanmalıdır.”

Teşvikler enflasyona göre revize edilsin

Üretim, istihdam ve ihracat için düzenli işleyen bir kredi mekanizmasının şart olduğunu belirten Körfez Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Recep Öztürk, son dönemde finansa erişim noktasında üreticilerin ciddi sorunlar yaşadığının altını çizdi.

Recep Öztürk, KOBİ’lerin sahip olduğu makine ve ekipmanlarının teminat olarak gösterilebilmesinin gerektiğini anlatarak, “Üreticilere yönelik devlet teşvikleri kolaylaştırılmalı ve bu teşvikler enflasyon oranlarına göre yeniden revize edilmelidir. Özellikle sanayi alanları Avrupa ülkeleri gibi arttırılarak üretimi teşvik edecek güçlü politikalar izlenmelidir” dedi.

“Yeni orta vadeli programın ümit olmasını diliyoruz”

 İş dünyası olarak, finansmana erişim konusundaki sıkıntıların devam ettiğini vurgulayan Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, üyelerden bankaların limit güncelleme taleplerine olumlu bakılmadığı, yüksek masraflar çıkarıldığı ve uzun bir prosedür uyguladıkları yönünde gelen şikayetlerin artmaya başladığını belirtti.

“Teşvik kapsamında yatırımı olmayan ve ihracat yapamayan firmaların krediye ulaşmasındaki zorluklar, sanayicileri zorluyor” diyen Zeytinoğlu, uzun vadeli yatırım kaynaklarının önünün kapalı olmasının özellikle öz sermayesi güçlü olmayan reel sektörü zorladığını, üretim ve istihdamı olumsuz etkilediğini belirtti.

Rekabetin kızıştığı bu dönemde ihracatın, üretimin ve istihdamın artarak devam etmesi için uzun vadeli ve düşük faizli yatırım kredilerine ulaşmanın reel sektör için elzem olduğunu vurgulayan Zeytinoğlu sözlerine şu şekilde devam etti: “Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığımızın konuya ilişkin attığı adımlar ile ilgili açıklamalarını değerli buluyoruz.

Bakanımız Sayın Mehmet Şimşek’in, bir KOBİ’nin sistemden en fazla 100 milyon liraya kadar kredi kullandığı rakamın 150 milyon lira olacağını açıklamasını finansmana erişim sıkıntısı yaşayan küçük işletmelerimiz için memnuniyet verici. İhracatçımızın yaşadığı sorunlar ile ilgili de Eximbank’ın seçici imalat ve ihracata devlet olarak sektörel bazda katkı vereceğini biliyoruz.”

İstihdam sorunu acil olarak çözülmeli

Finansman sıkıntısının beraberinde, iş gücü yetersizliğinin de üretimi etkileyen faktörlerden biri olduğunu söyleyen Gebze Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Abdurrahman Aslantaş şöyle konuştu: Hemen hemen tüm sektörlerde ciddi olarak kalifiye ve kalifiye olmayan işgücü açığı günden güne büyümektedir. Bir an önce istihdam konusuna el atılmalı ve ivedilikle çözüm yolları araştırılarak bulunmalıdır.

Aksi takdirde üretimimiz talebe yeterli gelemeyecek, özellikle ihracatımız önemli ölçüde etkilenecektir. Üniversitelerin artması, özellikle piyasada karşılığı çok az olan bölümlerin artması, sosyal yardımlar ve 12 yıllık kesintisiz eğitim, meslek edinme iştahını azaltmaktadır. Mavi yakalıların beyaz yakalılardan daha iyi imkanlarla iş bulduğu bir süreç yaşamaktayız. Arz talep dengesi göz önüne alınarak çocuklarımız meslek liselerine teşvik edilmeli ve yetenek, temayül ne ise ona yönlendirilmelidir.”

Deprem bölgesi ayrımcılık bekliyor

Finansmana erişimde deprem bölgelerinde çok daha ciddi bir sorun olduğunu söyleyen Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, bu konuda pozitif ayrımcılık talep ettiklerini belirtti. Buluntu, destek sağlanırsa bölgenin hem yeni yatırımcı hem de mevcut tesislerin çok daha hızlı bir şekilde kapasitelerini artırma imkânı olduğunu söyledi.

Nakit sıkıntısı herkesi etkiliyor

“Depremin yıkıcı etkisinin yok olması için bankaların ticari kredilerde muslukları açması gerektiğini belirten Başkan Sadıkoğlu, “Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin depremin ekonomik enkazından çıkması çok zor. Küçük ve orta ölçekli işletmeler nakit akışında hiç bu kadar zorlanmamıştı. Firmaların nakit sıkıntısı domino etkisiyle tüm piyasada olumsuzluklar oluşturuyor. Ticari kredilerdeki tıkanıklık had safhaya ulaşmış durumda. Özel bankalar ticari kredide küçülürken kamu bankaları da frene bastı. Kamu bankalarında ticari kredilerde faiz oranı yıllık yüzde 35’lerde ancak onaylanan kredi sayısı oldukça sınırlı. Bazı özel bankalar ticari kredileri tamamen kapatırken bazıları yüzde 70-80 yıllık faiz oranıyla çok düşük miktarlarda kredileri onaylıyorlar. Onay süreçleri ve prosedürler üyelerimizi bezdirmiş durumda” dedi.

İhracat için Avrupa Birliği fonuyla demiryolu yapalım

Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, pandemi döneminde Türkiye’nin en hızlı toparlanan ülkelerden biri olduğunu kaydederek “Bunun nedeni de aslında Çin’den gelen ihracat konteynerlerinin navlun fiyatları 10 bin dolarlara kadar çıkmıştı. Ama şu an bu durum tersine döndü. Yavaşlamanın da etkisiyle Çin’in rekabet etme arzusunun artmasıyla bu rakamlar Şangay-Rotterdam arası 1.700 dolarlara indi. Bizim maliyetlerimiz ise neredeyse iki misli. Bu maliyetlerle ihracatımızı tırlar ile yapmak sürdürülebilir değil'' dedi. Zeytinoğlu, “AB aday ülke statüsüyle AB fonlarından yararlanarak demiryolu yatırımları yapılmalı” önerisini getirdi.

KDV iadelerinin gecikmesinin önüne geçilmeli

Körfez Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Recep Öztürk: “KDV iadelerinin gecikmesi de sektör temsilcileri için sorun oluşturmaktadır. KDV iadeleri bakanlarımızın söylemlerine göre evrak eksikliklerinden gecikiyor. Buna karşın sektör temsilcilerimiz ilgili evrakları zamanında iletilmelerine karşın iadeleri çok geç aldıklarını belirtmektedir. KDV iadelerinin hızlandırılması ile alakalı teknik bir operasyonel süreç iyileştirilmesinin gerekli olduğunu düşünmekteyiz. Son olarak; fatura karşılığı verilen ticari kredileri desteklemekle beraber denetimlerinin arttırılması gerektiğini düşünmekteyiz.”