Nükleerde 16 milyar dolarlık iş fırsatına Kayserili ilgisi

Yener KARADENİZ

İSTANBUL - Mersin ve Sinop’ta yapılacak nükleer güç santrallerinde (NGS) yüklenici olacak Türk firmaları için başvuru süresi devam ediyor. Mersin’e yakın olması nedeni ile Kayseri’den bin firma birden toplu olarak başvuruda bulunuyor. 4 üniversite de konuyla alakalı çalışma başlattı.

Türkiye’nin 2023 hedefleri doğrultusunda ihaleleri tamamlanan Mersin ve Sinop’taki nükleer santral yapımı, Türk firmaları için de fırsat oldu. Rus ROSATOM tarafından Mersin’de (4800MW) ve Japon Mitsubishi Heavy Industries ile Fransız GDF Suez ve Areva ortaklığı tarafından Sinop’ta (4800 MW) nükleer santral ihaleleri tamamlanmış ve yapım aşaması yakında başlayacak projelerin 16 milyar dolarlık kısmı Türk firmaları tarafından yapılabileceği belirtilmişti. Edinilen tecrübe ile Türkiye’nin nükleer santral yapımında yeterliliğinin de artması planlanıyor. Konuyla alakalı duyuru yapan Enerji Bakanlığı, gerekli teknik cihazlar için liste yayınladı.

2023 yılında faaliyete girmesi planlanan ve Türkiye'nin elektrik üretiminin yaklaşık 17'sini karşılayabilecek iki nükleer santralin toplam bedeli 42 milyar dolar. Bu iki projeden edinilen bilgi birikimi ve tecrübe ile Türkiye'nin 3. nükleer santralini yerli gerçekleştirme hedefi de bulunuyor. Bu kapsamda, Enerji Bakanlığı, Mersin Akkuyu’da gerçekleştirilecek nükleer güç santrali yapım ihalesinde ihtiyaç duyulacak bazı ekipmanlar ve standartları yayınlandı.

4 üniversite strateji belirliyor

AB Projesi Takım Lideri Vekili Doç. Dr. Mustafa Hilmi Çolakoğlu’nun verdiği bilgiye göre, özellikle Mersin bölgesine yakın olan ve yüksek girişimcilik ruhuyla tanınan Kayseri’deki sanayi işletmeleri, kamu kuruluşları ve 4 üniversite NGS projelerinden hak ettikleri payı almak için strateji belirliyor.  Bu kapsamda Erciyes Teknopark’ta Ar-Ge çalışması yapmakta olan 100 KOBİ ile Kayseri Sanayi Bölgesi'nde üretim yapmakta olan 900 işletme bu veri tabanına kayıtlarını başlattı. ORAN Kalkınma Ajansı ve Kayseri OSB tarafından desteklenen Endüstriyel Tasarım Merkezi de bu konuda etkin rol oynayacak. Çolakoğlu, AB fonlarından en yüksek payı alan Kayseri’de halen devam etmekte olan ve AB IPA fonlarından desteklenen 7.5 milyon euro bütçeli Bölgesel Yenilik Merkezi Projesi’nin de bu alanda ciddi bir fırsat oluşturduğunu söyledi.

Firmaların yeterlilikleri tespit ediliyor

Nükleer güç santral projeleri gerçekleştirilirken yerli firmaların bu projelerde yer almalarının önem arz ettiği, bu amaçla da öncelikle ulusal sanayinin mevcut kapasitesinin tespitinin gerektiği de belirtildi. Bu doğrultuda, nükleer güç santralleri projelerinde yerli firmaların mevcut durumunu tespit etmek ve bu projelere katılımını artırmak amacıyla, bakanlıklar tarafından hazırlanan "firma envanter forumu"nun firmalarca doldurulması isteniyor. Bu çerçevede; www.nukleer.gov.tr adresinde "Firmalara Hitaben" bölümünden "Yeni Firma Kaydı" bölümündeki formda yer alan bilgilerin doldurulması gerekiyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın ilgili duyurusunda konuyla alakalı şu ifadelere yer verildi: "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti arasında Türkiye Cumhuriyeti’nde Akkuyu Sahası’nda Bir Nükleer Güç Santralinin (NGS) Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliğine İlişkin Anlaşma ile ülkemizde ilk nükleer santral kurulması çalışmalarına başlanmıştır. Diğer yandan, 03.05.2013 tarihinde Japonya Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti arasında Sinop’ta Nükleer Güç Santralleri Kurulmasına İlişkin İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. Ülkemizin nükleer güç santrallerine ilişkin 2023 hedefi, iki nükleer santralin (8 ünite) işletmeye alınması, üçüncü nükleer santralin (ilave 4 ünite) de inşaatına başlanmasıdır. Ülkemizde NGS Projeleri gerçekleştirilirken yerli firmaların bu projelerde yer almaları önem arz etmekte olup öncelikle ulusal sanayinin mevcut kapasitesinin tespiti gerekmektedir."

Türkiye kendi nükleer güç santralini de yapabilir

İlk yatırım maliyeti takriben 22 milyar dolar olan Akkuyu NGS Projesinin yaklaşık 550 bin parçadan oluşacağı belirtiliyor. Türk şirketlerinin bu denli büyük bir projede yer alarak tecrübe kazanmalarının, uzun vadede dünyadaki diğer NGS projelerinde de Türk şirketlerinin tedarikçi olabilmelerine imkan tanıyacağı vurgulanıyor. Enerji Bakanı Taner Yıldız, daha önce yaptığı açıklamada iki nükleer güç santralinin yapımı sonrası Türkiye’nin 3. Santrali tek başına yapabileceğini belirtmişti. Yıldız, "Biz, bundan böyle 2023 hedeflerini üniversitelerle ele almalıyız. 8 ünitelik 2 nükleer santralin tamamlanmasının ardından yerli santrali yapacağımız ya da 3. ülkeler ile mühendislerimizin operatörlüğünde yapacağımız seviyeye gelmeliyiz. İlk anda uçuk görünüyor ama Türkiye, pek çok hedefini böyle yakaladı. Güney Kore, 2 bin mühendisini eğitip 20-22 senede hedefini yakaladı. Biz de 8 ünitenin ardından bunu başarabiliriz" açıklamasında bulunmuştu. Şu anda 32 ülkede nükleer santral bulunurken, 17 ülkede de nükleer santral yapımı devam ediyor.  Dünyada 2030 yılına kadar da 130 yeni nükleer güç santrali yapılması daha planlanıyor.

İhtiyaç duyulacak ekipman listesi açıklandı

İki nükleer güç santralinde Türk firmalarını ilgilendiren parçaların listesi de yayınlandı. Listede şu ekipman ve hizmetlere ihtiyaç duyulacağı belirtildi: "Elektro-mekanik ekipmanlar (Valfler, pompalar, elektrik motorları, jeneratörler), basınçlı kaplar (gaz depolama sistemler, buhar kazanları, hava kompresörleri vb.), ısıtma havalandırma ve soğutma sistemleri, elektriksel ekipmanlar (kablolar, aydınlatma ekipmanları, şalter, trafo vb.), kontrol ekipmanları, inşaat malzeme, hizmet ve ekipmanları, borulama ekipmanları, laboratuvar ekipmanları ve iş güvenliği ekipmanları.