"Türkiye krizden ağır etkilendi, iyileşme sinyalleri alınıyor"

İSTANBUL - Dünya Bankası Türkiye Ofisi Başekonomisti Mark Thomas, Türkiye'nin küresel ekonomik krizden dünyadaki diğer ülkelere kıyasla çok daha ağır bir şekilde etkilendiğini belirterek, "Ancak bununla beraber iyileşme sinyallerini de aldığımızı söylemem gerekiyor" dedi.

Dünya Bankası, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) işbirliğiyle düzenlenen "Küresel Kalkınma Finansmanı 2009: Küresel İyileşmenin Haritası" başlıklı seminerde konuşan Thomas, Türkiye'nin 2009'un son yarısında ve 2010 yılında, kriz sonrası dönemle mücadele edecek kapasiteye sahip bir ülke olduğunu söyledi.

Thomas, "Türkiye küresel ekonomik krizden çok ciddi bir şekilde etkilendi. Dünyadaki diğer ülkelere kıyasla çok daha ağır bir şekilde etkilendi. Ancak bununla beraber iyileşme sinyallerini de aldığımızı söylemem gerekiyor" dedi.

Kriz sonrası ortamı yönetebilmek için birtakım politika değişikliğine gitmek gerektiğini ifade eden Thomas, kriz sonrası dönemin, Türkiye gibi ülkelerin önünde çok daha ciddi sorunlar yaratabilecek bir dönem olduğunu vurguladı.

Mark Thomas Türkiye'nin krizden neden bu kadar çok etkilendiğine ilişkin olarak da "Her şeyden önce ihracat oranı düştü. Türkiye'nin en önemli ithalat-ihracat ortağı AB'ye baktığımızda, burada da çok ciddi bir ekonomik yavaşlama var. Finansman sorunu da var. Türkiye'deki piyasada bir belirsizlik var" dedi.

Yavaş yavaş iyileşmenin başlayacağını belirten Thomas, Türkiye'de özel sektörde bu yönde sinyaller aldıklarını kaydetti.

Thomas, Türkiye'ye çok yüksek miktarda sermaye aktığını, o nedenle şirketler için bir noktadan sonra durup geri adım atmanın oldukça normal bir reaksiyon olduğunu belirterek, "Bu sorun da bir kaç aya kıyasla daha iyi durumda. Bazı şirketler yatırım planlarını sadece ertelediler, tamamen iptal etmediler" dedi.

"Türkiye'deki ekonomi oldukça güçlü"

Türkiye'deki büyük şirketlerin borçlarının yüzde 75'ine kadarını ödeyebildiklerini, yüzde 25'inin de yapılan yatırımlar sonrasında ödendiğini gördüklerini söyleyen Thomas, bunun Türkiye'nin ihtiyacı olan sermayeyi dünyanın diğer bölgelerinden bulma konusunda bir kapasitesi olduğunu gösterdiğini belirtti.

Konuşmasında Türkiye ekonomisinin 3 önemli güçlü yönünden de bahseden Thomas, şunları kaydetti:

"Türkiye'deki ekonomi oldukça güçlü. Özel bankaların sahip oldukları sermaye oranları oldukça yüksek. Küresel ölçekte diğer ülkelerle kıyasladığımızda kamusal borcun çok ciddi azaldığını görüyoruz. Türkiye'de küresel anlamda rekabet edebilir konumda çok şirket var. Kriz sonrası dönem elbette yatırım yapacak kişilerin gözünü korkutabilir ama hala Türkiye'deki şirketlerin kendi finansmanlarını gerçekleştirecek güce sahip olduklarını söylememiz lazım."

"Tasarrufa gidilmeli"

2009'un ilk çeyreğinde oldukça kötü veriler de geldiğini söyleyen Thomas, kamu politikalarında birtakım güçlendirme çalışmaları yapılması gerektiğini vurguladı.

Mark Thomas, "Çünkü kriz döneminde verdiğimiz mücadeleyi kriz sonrası döneme de yaymamız gerekiyor. Yatırımcılara, 'Türkiye'nin bu alandaki kamu politikaları sürdürülebilir politikalardır' mesajının verilmesi lazım ki şu anda o mesaj veriliyor" diye konuştu.

Şu anda krizden çıkılmaya başlandığını belirten Thomas, "Asıl zorluk yabancı kaynaklı tasarrufların giderek azalacak olması. Onun için ülke içinde daha fazla tasarruf etmeye gidilmesi gerekiyor" dedi.

Türkiye'nin krizle mücadele yöntemlerinden birinin iş gücü piyasasından geçtiğine işaret eden Thomas, "Türkiye mutlaka iş gücü piyasasına katılımı artırmalı. Şu anda Türkiye'de çok yüksek bir işsizlik oranı var. Kriz döneminde sosyal korumaya önem vermek yerinde. İş gücünün kalitesi artırılmalı. Orta gelirli bir ülkeyseniz ve yüksek gelirli bir ülke haline gelmek istiyorsanız o zaman bunun yolu başta kadınlar olmak üzere iş gücüne katılım oranını artırmaktan geçiyor" diye konuştu.

"İşsizlik sigortası önemli"

Konuşmasının ardından soruları da yanıtlayan Thomas, işçileri koruyan bir sisteme geçiş yapmak, ülkede işsizlik sigortasına daha çok vurgu yapmak gerektiğini söyledi.

"Türkiye diğer ülkelere göre daha mı geç iyileşecek?" şeklindeki soruyu da Thomas, "Hayır. Ancak bu iyileşme hızlı mı olacak? Öyle olduğunu da düşünmüyorum. İhracat talebinde ciddi düşüş yaşandı ve ihracat talebi eskiye çok hızlı dönmeyecek" diye yanıtladı. 

Hükümetin krizden çıkışı tek başına yapıp yapamayacağı yönündeki başka bir soruya de Thomas, "Neden olmasın?" karşılığını verdi.

Dünya Bankası Ekonomik Beklentiler Grubu Başekonomisti Mick Riordan da "Dünya Bankası'nın Mart raporu olumsuzdu ancak siz burada olumlu konuştunuz. Burada yanılma mı oldu?" sorusu üzerine, "Bu yorumlarla ilgili. Raporu hazırlarken 2009'un ilk çeyreği ile 2008'in son çeyreği arasındaki tezatlık bizi çok şaşırttı. Çok ciddi GSYİH düşüşleri yaşandı. Umuyoruz ki biz bütün bunları geride bıraktık. Gelecekte daha ciddi düşüşler olmayacak. Büyüme hızının arttığını görüyoruz" dedi.