175 milyon dolarlık ithalatı kömür rafine ederek bitirecek

SERCAN AKINCI

BANDIRMA - Kömürü rafineri ederek Türkiye’nin en az 175 milyon dolarlık ithalattan kurtulması mümkün. Rafineri edilen kömürden uçucu gazlar alınarak hem ham madde olarak kullanılıyor hem de kalorisi 2 katına çıkarılıyor. Öte yandan kok işleminden geçen kömürden elde edilen katrandan da aynı miktarda kimyasal ham madde elde edilebiliyor. Rafineri esnasında 8 ayrı kimyasal ham madde elde ediliyor. Kömür rafineri işi temel olarak kömür ‘kok’lama ile aynı. MKS Devo Chemicals’ın sahibi Korgun Şengün, Bandırma’daki fabrikasında pilot bir kömür rafinerisi kurdu. “Kömür yakılamayacak kadar değerli” sözünü hatırlatan Şengün, kömür ya da kömür katranından elde edebildikleri 8 ham maddenin 4’ü için Türkiye’nin her yıl ithalata en az 175 milyon dolar ayırdığını söyledi. Rafineri esnasında kömürün içindeki su, amonyak, kükürt ve uçucuların alındığını ifade eden Şengün, bu işlemin ardından kömürün kalorisinin de daha rahat yandığı için 2 katına çıktığını belirtti. Kömürü rafineri etme fikrinin ilk olarak demir- çelik sektörü temsilcilerinden çıktığını kaydeden Şengün, “Sektör temsilcileri, kömürün içindeki uçucuları almayı düşünmüşler. Kömürü oksijensiz ortamda yakarak kalorisini yükseltmişler. Kömürün içindeki ham madde olan uçucular, kömürün ısısını aşağıya çekiyor. Bu uçucular kimyanın önemli girdileri. Rusya’da, Almanya’da, Danimarka’da kömür katranına önem vermişler. Kömür katranı rafinerilerinde ciddi şekilde hammadde ürettiklerinde, katrana daha fazla ihtiyaç duyar hale gelmişler. Demir- çelik dışındaki sanayide yüksek kalorili kömüre ihtiyaç yok ama onun da içinde sağlığa zarar veren kükürt var. Birçok gelişmiş ülke kömürü rafineri ederek kullandırtıyor. Tonu belki 40 dolara alınabilecek bir kömürden, yaklaşık 1000 dolarlık, neredeyse hepsi ithal gelen ham maddeler üretilebiliyor” diye konuştu. 

Doğaya zararsız kömür üretiyor Kardemir’in katranını alacak 

Kurdukları rafineride kömürü havasız bir ortamda ısıttıklarını anlatan Şengün, “Türkiye’nin fay yapısı nedeniyle kömürler ıslak. Kömürü önce 100 derecede ısıtarak amonyaklı su elde ediyoruz. Sıcaklığı 200- 220 dereceye getirdiğimizde hafif yağlar diye tanımlanan benzen, tolien, ksilen ile kükürtü alıyoruz. 220- 400 derece arasında naftalin ve fenol, 400- 600 derece arasında da coal tar pitch elde ediliyor. Bu maddeleri tam olarak birbirinden ayırıp yüzde 100 safl ığa ulaştırmak için laboratuvarımıza tekrar ayrıştırma yapıyoruz. Kömür rafinerisinin enerji ihtiyacını da rafineri sırasında ortaya çıkan gazlarla elde ediyoruz” dedi. Tam olarak faaliyete geçtiklerinde günlük 50 ton kömür işlemeyi düşündüklerini anlatan Şengün, işlemin ardından yüzde 20 su, yüzde 35- 40 kimyasal hammadde ve yüzde 40- 45, 2 kat yüksek kalorili, kükürtü alındığı için doğaya ve insan sağlığına zararsız yeşil kömür ortaya çıktığını kaydetti. Tesisin kömür katranıyla da üretim yapabildiğine dikkat çeken Korgun Şengün, şöyle konuştu: “Türkiye’de 150 bin ton katran büyük demir- çelik üreticilerinin kömür ‘kok’lama işlemi esnasında ortaya çıkıyor. Bundan su ile birlikte amonyak da yok edildiği için, onu elde edemiyoruz. Bu 150 bin tonluk katran, maddeleri ayrılmadan satıldığında kilogramı 150- 200 dolardan yaklaşık 22.5 milyon dolar ediyor. Ham maddeleri satmaya kalksak kilogramı ortalama 800 dolara denk gelecek. Kardemir, İsdemir, Erdemir’den numuneler aldık. Şu anda Kardemir’in üstünde duruyoruz. Onlardan kömür katranı alacağız.”

Hammaddelerin tonu 1000 dolara kadar çıkıyor 

Kömürden elde edilebilen 8 ham maddenin metrik tonu 200 dolarla 1000 dolar arasında değişiyor. Kömürden elde edilen benzen; gözlük camı, naylon kumaş, naftalin; hazır beton, tolien; tiner, patlayıcı madde uçak yakıtında kullanılıyor. Ksilen polyester, boya, vernik üretiminde kullanılırken; fenol ise gözlük camı üretiminin ve ilaç sanayinin hammaddesi. Bu alanda yer alan Coal tar pitch ise alüminyum yapımında ihtiyaç duyulan bir madde.