Unutkanlığı önlemek için kafanızı kullanın
‘Hafıza-ı beşer nisyan ile maluldür’ diye bir atasözü vardır. İşte durum tam da böyle. Unutuyoruz! Gün içinde 9’dan fazla eşyayı yanlış yere koyuyor, bu eşyaları bulmak için 15 dakikamızı harcıyoruz
Sabah uyandınız, işe gitmek için hazırlandınız. Tam evden çıkacaksınız. Hay aksi şeytan! Anahtarlarınız nerede? Olası yerlere örneğin sehpanın üzerine baktınız. Yok. Çantanızda olabilir mi? Orada da yok. Mutfak tezgahına kadar gidip, kontrol ettiniz, gece uyumadan önce okuduğunuz kitabınızın arasında ayraç olarak kullanmış olabilirsiniz… Epey vakit kaybettiniz, işe geç kaldınız fakat sonunda evreka! Anahtarlarınız son okuduğunuz gazetenin altında öylece duruyorlar. Bu sahne pek çoğumuz açısından yabancı değil. Çünkü unutuyoruz, unutkan insanlarız. Sadece anahtarlar mı, evde televizyon kumandasının yeri, gün içinde yapılması gereken işler de unutulmuyor mu?
En çok hangi eşyalar unutuluyor? İlginç bir araştırma var. Amerika’da unutulmuş eşya bürolarından elde edilen verilerle hazırlanan çalışmaya göre unutulan eşyalar listesinin başında cep telefonları, anahtarlar ve çeşitli evraklar geliyor. Bunlardan sonra kredi kartları, güneş gözlükleri, şemsiye, laptop ve kimlikler, cüzdanlar da bir yerlerde unutuluyor. İngiliz Sigorta Şirketi’nin 3 bin kişi üzerinde gerçekleştirdiği ve 2012 yılında yayınlanan online araştırmasına göre ortalama bir kişi günde 9’dan fazla eşyasını yanlış yere koyuyor. Katılımcıların 3’te 1’i bu eşyaları koyduğu yeri bulmak için 15 dakikasını harcıyor. Gündelik hayatta karşılaşılan unutkanlık pek çok kişi için rahatsız edici olabiliyor.
Stres daha fazla unutturuyor
Uzmanların söylediğine göre ise asıl sorun ileri yaşlarda yani 65 yaş ve üstü grupta olan kişilerde görülüyor. Çünkü bu yaşın ilerlemesiyle birlikte unutkanlık örneğin Alzheimer ya da demans yani bunama gibi hastalıklara neden olabiliyor. Biliyor olmalısınız, bir atasözü vardır: “Hafıza-ı beşer nisyan ile maluldür.” İşte durum tam da böyle. Uzmanların aktardığına göre unutkanlık insanların genlerinde var. Fakat buna gündelik hayatta karşılaşılan stres, yorgunluk gibi faktörler eklenince hata yapma yani unutma eğilimi artıyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Hale Alpsan Gökmen kişilerin unutkanlık yaşamalarının arkasında yatan nedenleri şöyle sıralıyor: “En sık görülen neden özellikle gençlerde ve 65 yaş altı yetişkinlerde, anksiyete yani huzursuzluk, stres ya da depresyonken yaşlılarda 65 yaşından sonra sıklığı gittikçe artan Alzheimer hastalığı ve damarsal nedenlere bağlı bunama geliyor. Troid bozuklukları, B vitamini eksikliği ve uyku problemleri de unutkanlığın nedenleri arasında sayılabilir.”
Dikkatinizi toplayın, not alın
Unutkanlık en çok hangi yaşlarda görülüyor? Kadınlar mı erkekler mi daha unutkan? Mesleklere göre bir ayrım var mı? Dr. Hale Alpsan Gökmen aktarıyor: “Unutkanlık her yaşta görülebiliyor fakat subjektif unutkanlık şikayeti olarak bakıldığında yaşla unutkanlıktan şikayetçi olma sıklığı arasında bir fark saptanmazken unutkanlık şekli farklı bulunmuş. Yaşlılar daha çok zaman zaman kafa karışıklığı yaşadıklarını tarif ederlerken gençler başkalarının kendilerini unutkan oldukları konusunda sık uyarmasından ya da işlerini yapmak için bir yere not almak zorunda kalmaktan şikayetçi olduklarını söylüyor.”
Alzheimer hastalığı açısından hastalığın yaşla birlikte artan sıklıkla görüldüğünü vurgulayan Dr. Hale Alpsan Gökmen Alzheimer hastalığının Türkiye rakamları hakkında bilgi veriyor: “Türkiye’de günümüzde yaklaşık 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülüyor. Türkiye’de yapılan bir çalışmada tüm yaş gruplarında toplamda prevalans (tüm vakalar) %16 şeklinde bulundu. Bu oran kadınlarda %17 iken erkeklerde %13 şeklinde. Yani kadınların aleyhine. Alzheimer hastalığının dağılımına eğitim seviyesine göre bakıldığında ise yüksek eğitim almış kişilerde az eğitim almış olanlara göre daha az görüldüğü biliniyor.”
Peki, kaybettiğimiz bir eşyayı bulmak için ‘hatırlamanın’ en kolay yolu, yolları nelerdir? Neler yapmalıyız, nasıl düşünmeliyiz? Anadolu Sağlık Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Hale Alpsan Gökmen bazı öneriler veriyor. Gökmen, dikkatinizi toplayabilmeniz önemli diyor ve devam ediyor: “Çünkü bazen bir şey yaparken aklımızda başka birçok şey oluyor ve dikkat etmediğimiz için eşyaları kaybediyoruz. Bu nedenle sık kaybettiğimiz anahtar gibi şeylerin belirli yerleri olması önemli. Bir şeyi kaybettiğimizde anksiyetemiz artıyor. Dikkatimiz daha çok dağılıyor. Bu nedenle aramaya devam etmeden önce sakinleşmeyi beklemek önemli. Stresli hayat temposunda mesela yoga gibi rahatlama teknikleri bulmak çok yararlı olabilir. Yaşlı bir kişide ise demans başlangıcı varsa mesela not almak faydalı olabilir.” Hale Alpsan Gökmen unutkanlık yaşayan kişilerin öncelikle bir uzmana başvurmaları konusunda uyarıyor. Gökmen, hastaların klinik olarak değerlendirilmesi ve tedavinin bir an önce başlanmasının önem taşıdığını vurguluyor ve ekliyor: "Neden ne kadar erken belirlenirse tedavi de o kadar erken başlar."
