Avrupa Birliği’nin üzerinde 'kara bulutlar' dolaşıyor

Yeni yayınlanan “Avrupa’nın Kara Bulutu” raporuna göre 2013’te kömürlü termik santrallerden kaynaklı hava kirliliği Avrupa’da 22 bin 900 erken ölüme ve 62,3 milyar euro sağlık maliyetine neden oldu. 

Sağlık ve Çevre Birliği (HEAL), WWF-Avrupa Politikalar Ofisi ve Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN-Avrupa) tarafından hazırlanan rapor ile ilk defa, Avrupa Birliği çapında kömürlü termik santrallerin uzun mesafeli etkileri ele alındı. Kömürlü termik santrallerin yarattığı hava kirliliğinin komşu ülkelerde neden olduğu sağlık etkileri analiz edildi. Avrupa Birliği üyesi ülkeler içinde en kirli termik santraller, Polonya, Almanya, Romanya, Bulgaristan ve İngiltere’de bulunuyor. Bu termik santrallerden en çok etkilenen ülkelerin başında ise Almanya, İtalya, Fransa, Yunanistan ve Macaristan geliyor.

Termik santrallerde enerji üretimi için kömür kullanılması ile havaya salınan kirletici gazlar, özellikle kükürt dioksit, azot oksitler, VOC’lar, ağır metaller, dioksinler ve ince parçacıklı maddeler (PM 2,5) yüzlerce kilometre yol katederek sınırlar ötesine taşınıyor, akciğer, kalp ve damar hastalıklarına neden oluyor. Raporu yorumluyan, HEAL Direktör Yardımcısı Anne Stauffer; “Bu rapor, kömüre dayalı elektrik üretimine bağımlılığın getirdiği sağlık maliyetinin altını çiziyor, kömürün ucuz bir kaynak olduğu mitini yıkıyor. Açıkça bu ülkelerin tek başlarına çözebileceği bir problem değil. Avrupa Birliliği ve üye ülkelerin bu bulguları temiz hava için dikkate alacağını ümit ediyoruz” diyor. 

CAN-Avrupa Direktörü Wendel Trio ise “Bu rapor her bir termik santralin kapatılmasının, hem insan sağlığı hem de iklim değişikliği için, sınrlar ötesi faydası olacağını gösterdi. Paris İklim Anlaşması’ndan sonra AB liderleri, kömürlü termik santrallerin kapatılması ve yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçilmesi konusunda daha fazla sorumluluk sahibi” ifadelerinde bulunuyor. Raporun bulguları hakkında konuşan Dünya Sağlık Örgütün'den Doktor Roberto Bertollini, “Hava kirliliği dünyada milyonlarda insanın ölümünden sorumlu. İklim değişikliği ile beraber yükselen sıcaklık ortalamaları bu problemi daha da büyütüyor” diyor. 

Aynı zamanda Dünya Sağlık Örgütü’nün AB temsilcisi olan Bertollini raporun sonuçlarını “Fosil yakıtlara bağımlılığı kırmak hem hava kalitesini arttırmak hem de iklim değişikliği ile mücadele ederek bu yüzyılın en önemli sağlık sorunlarıyla baş etmemizi sağlayacaktır” diye yorumluyor. 

Kömür Türkiye’de de hava kirliliğinin öncelikli kaynağı 

Raporu hazırlayan HEAL, Türkiye’de de hava kirliliği ve kömürlü termik santraller hakkında da çalışmalar yapıyor. Bu kapsamda, HEAL 2015 yılında Ödenmemiş Sağlık Faturası adlı bir rapor yayınlamıştı. Rapora göre, kömürden elektrik üretimi, Türkiye’de her yıl 2 bin 876 kişini erken ölümüne sebep olurken, yıllık 3.6 milyar euroroluk bir sağlık maliyeti ortaya çıkıyor.

Türk doktorlar Kara Bulut Raporu’nu yorumladı

Kömürlü termik santrallerin sağlık etkisi ve Kara Bulut raporu konusunda, HEAL Türkiye beraber çalışmalar yürüttüğü uzmanların görüşlerine başvurdu. Raporu inceleyen, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kayıhan Pala ileTürk Toraks Derneği Hava Kirliliği Görev Grubu Başkanı Doç. Dr. Haluk Çalışır, Kara Bulut Raporu’nu ve Türkiye’deki durumu yorumladı. Yorumlar şöyle: 

► Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kayıhan Pala: “Bilimsel araştırma sonuçları, kömürlü termik santrallerin sağlık ve çevre üzerine olumsuz etkilerini hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde kanıtlamıştır. Termik santrallerde kömür yakılması süreci sonucunda çok zehirli kimyasal maddeler hava, su ve gıda yoluyla insan sağlığını tehdit etmektedir. Araştırmalar Avrupa’da kömürle üretilen her 1 TWh (Ter awatt-saat) elektriğin 24,5 ölüme yol açtığını ortaya koymuştur. 2015 yılında Türkiye’de yıllık ortalama SO2 düzeyi 24 ilde (yüzde 29,7); yıllık ortalama PM10 düzeyi ise 80 ilde (yüzde 98,8) Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen sınır değeri aşmıştır." 

► Türk Toraks Derneği Hava Kirliliği Görev Grubu Başkanı Doç. Dr. Haluk Çalışır: “Hava kirliliği insan sağlığını olumsuz olarak etkilediği artık bilimsel bilgi haline gelmiştir. Akciğer kanseri yaptığı kanıtlanmış, kalp krizlerine bağlı ani ölümlere, felç ve inmelere neden olduğu, KOAH ve akciğer hastalıklarına neden olduğu bilinmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı verileri, Dünya Sağlık Örgütü ölçütleri ile değerlendirildiğinde Türkiye'nin havası kirlidir ve insan sağlığı için risklidir. Var olan ve yapılması planlanan kömürlü termik santraller halk sağlığı için endişe vericidir.”