Hem şaşırttı hem de korkuttu!

LONDRA - Euro bölgesinin Güney Kıbrıs'taki banka mudilerine vergi getirme kararı, euro bölgesinde yatırımcıları ve tasarruf sahiplerini ürkütecek bir uygulamanın kapısını açmasından korkan politikacılar ve bankacıları hem şaşırttı hem de korkuttu.

Cuma gecesi sabaha kadar devam eden toplantının sonunda euro bölgesi maliye bakanları Rum Yönetimi'ne 10 milyar euroluk (13milyar dolar) kurtarma yardımı vermeyi kabul etti. Ancak bakanlar borcun çok büyük bölümü bankalardan kaynaklandığı için ortaya çıkan mali yükün çoğunu sektörün üstlenmesi anlamına gelen bir karar aldılar.

Euro bölgesi bakanları, bundan önceki yardım paketlerinden farklı olarak Rum tasarruf sahiplerinin mevduatlarından yüzde10'a kadar ödeme yaparak ülkelerinin borcuna karşılık en az 6milyar euroluk bir destek sağlamaya zorluyorlar.

Bu karar Güney Kıbrıs'ta önce şaşkınlık sonra da öfke yarattı. Ne var ki kurtarma yardımı almazsa Rum Yönetimi iflasa girecek ve bu durumda Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB), euro bölgesindeki sorunlu ülkelerin devlet tahvilleri alma kararıyla canlandırmayı başardığı yatırımcı güveni yeniden çökecek.

Her ne kadar bakanlar bu uygulamanın tek seferlik olduğunu ve Güney Kıbrıs'ın euro bölgesi ekonomisine katkısının sadece yüzde 0.2 olduğunu vurgulasalar da, siyasetçiler, bankacılar ve analistler, bu verginin diğer euro bölgesi ülkelere zarar vereceğinden kaygılı.

Newedge Strategy'den analist Annalisa Pizza, "İlk kez başvurulacak bu uygulama, aşırı bir önlem. Bizim görüşümüze göre Avrupa Para Birliği alanında paniğe yol açacak. Bir miktar sermaye çıkışı ihtimalini de göz ardı edemeyiz" dedi.

Karar üzerine Rumlar banka ATM'lerine hücum etti. Pek çok para çekme noktasında nakit kısa sürede tükendi. Pek çok mudinin Cumartesi sabahından bu yana hesaplarına girememesi de halk arasında mutlaka tedirginlik yaratacak.

ECB politika yapıcılarından Joerg Asmussen, maliye bakanları (Eurogroup) toplantısından sonra, "Bizim için (Güney)Kıbrıs sistemik anlamda önem taşıyor. Ekonomisi küçük olmasına rağmen, burada olabilecek kontrolsüz gelişmeler, 2012 yılında euro bölgesini istikrara kavuşturmak için yapılan önemli ilerlemelere zarar verebilir" dedi.

Rum parlamentosu da bu konuda karar vermek için acil olarak yapacağı toplantıyı bugüne erteledi.

Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades, meclisi bu kararı kabul etmesi için zorlayacak.

Mudilerin çoğu İngiliz ve Rus vatandaşı

Güney Kıbrıs'ta bugün resmi tatil olduğu için mevduat vergisi parlamento tarafından onaylanırsa kararlar yarından itibaren geçerli olacak.

Güney Kıbrıs bankalarındaki mevduatın büyük bölümü Rus veya İngiliz vatandaşlarına ait. Buna karşılık tek seferlik mevduat vergisi henüz Kıbrıs dışında protesto edilmedi. Bankalar ve devlet kurumları mudilere güvence vermek için açıklamada bulundular.

Güney Kıbrıs bankalarından Laiki Bank ve Bank of Cyprus, müşterilerine verginin Kıbrıs dışındaki şubeleri için geçerli olmadığını açıkladı.

İngiliz bankası Barclays tarafından yayımlanan bir değerlendirme notunda "Euro bölgesinin mali yardım alan diğer ülkelerinde böyle bir program uygulansaydı, (yatırımcıların)mevduattan veya devlet tahvillerinden kaçma olasılığı daha yüksek olurdu" denildi.

"Yunanistan dahil olmak üzere mali açıdan zor durumdaki diğer euro bölgesi ülkelerinde mevduattan kaçış yaşanması olasılığının düşük olduğunu düşünüyoruz."

İspanya Merkez Bankası ülkeden herhangi bir sermaye çıkışı görülmediğini belirtirken, İrlanda maliye bakanlığı mevduat vergisinin İrlandalı yatırımcılara herhangi bir etkisinin olmayacağını belirtti.

Karar ekonomi çevrelerinde huzursuzluk yarattı

Tek seferlik mevduat vergisini talep eden euro bölgesi maliye bakanları dışındaki çevreler ise kararın huzursuzluk yarattığını gizlemiyorlar.

Goldman Sachs'a danışmanlık yapan Çek Cumhuriyeti eski ekonomi bakanı Vladimir Dlouhy, Reuters'a yaptığı açıklamada,"Almanya ve Kuzey Avrupa'da seçmenlerin bazı fedakarlıklar istemelerini anlayabiliyorum. Ancak mevduatın yüzde 10'una el koyma anlamına gelen bir çözüm isterseniz çok tehlikeli bir emsal oluşturursunuz" dedi.

"Daha derin bir batağa girerlerse, belki yüzde 50'ye el koymaya çalışacaklar"

İsviçre'deki St Gallen Üniversitesi'nde uluslararası ticaret programında ders veren Profesör Simon Evenett ise Güney Kıbrıs hakkında alınan kararın yalnız başına değerlendirilemeyeceğini ifade ediyor.

"Bu karar euro bölgesi ülkelerine ve yabancı mevduat sahiplerine çok açık bir mesaj iletiyor. Belki Lehman Brothers'daki gibi bir durum yok, ancak ekonomik sistemin tümüne yönelik endişelerin göze bile alınmadığı ortada."

Avrupa Parlamentosu'nun Ekonomi ve Parasal İşler Komitesi başkanı Sharon Bowles ise mevduat vergisi kararının kendisini dehşete düşürdüğünü ifade etti.

"Avrupa Birliği vatandaşlarının bir ülkeden başka ülkeye mevduat taşımaya özendirilmemesi için... mevduat garantileri getirilmişti. Şimdi bu prensip ortadan kaldırıldı."

"Eğer böyle bir kararı banka yapmış durum bir banka yapsaydı müşterilerini aldattığı için mahkemeye verilirdi."

Güney Kıbrıs'taki mevduatın büyük kısmına sahip İngiliz ve Ruslar adına Londra veya Moskova'dan açıklama yapılmamış olsa da, birçok diğer merkezden protesto sinyalleri geliyor.

Danimarkalı Saxo Bank'ın CEO'su Lars Seier Christensen'in,kişisel internet sitesinde yayımlanan yazısında şunlar ifade edildi:

"Kurtarma paketi hakkındaki konferansta bu kararın tek seferlik olduğu ifade edilse de başka kurtarma paketlerinde böyle bir kararın yer almayacağına yönelik kesin bir açıklama olmadı.

"Gerçi olsa da fark etmezdi. Güven ortadan kalktı. Bu (tür bir) karar alındıktan sonra tekrar alınabilir."