Bankacılık kanunu değişiyor

ANKARA - Destek hizmeti kuruluşlarının yetki almak için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuna (BDDK) başvuru yapma zorunluluğunu ortadan kaldıran, finansal holding şirketlerinin kurulmasına kolaylık sağlayan ve bankalarda aranan asgari ödenmiş sermaye tutarını 30 milyon liradan 60 milyon liraya çıkartan kanun tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.

Bankacılık Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısıyla, "Finansal Holding Şirketi", "Ana Ortaklık" ve "Destek Hizmeti Kuruluşu'nun" tanımları yeniden yapılıyor. Tasarıya göre, bir şirketin finansal holding şirketi olarak değerlendirilebilmesi için ortaklıklarıyla arasındaki ilişki açık bir şekilde belirleniyor ve dolaylı yoldan sahip olunan paylar nedeniyle finansal holding şirketi olarak değerlendirilmesinin önüne geçiliyor.

Kontrolündeki ortaklıklarla kurul tarafından belirlenen usul ve esaslarla tanımlanan ortaklıkların finansal tablolarını nezdinde konsolide eden banka, ana ortak olacak.

Destek hizmeti kuruluşu tanımında yapılan değişiklikle bankaların maliyetlerinin azaltılması amacıyla mevduat veya katılım fonu kabulü ile Kanun uyarınca kredi sayılan işlemleri dışında gerçekleştirebilecekleri faaliyetlerini, kendi adlarına başka kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirmelerine ve yardımcı nitelikte hizmet almalarına imkan tanınıyor.

Tabela bankası kurulamayacak

Mali Eylem Görev Grubu (Financial Action Task Force- FATF) tarafından belirlenen kara paranın aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele ilkelerine uyum kapsamında, Türkiye'de herhangi bir hizmet birimi bulunmayan ya da tam gün çalışan personel istihdam etmeyen bir banka (Tabela Bankası-Shell Bank) kurulamayacak veya bu nitelikleri haiz olmayan ya da bankacılık işlemleri ile kayıtları açısından resmi bir otoritenin denetim ve iznine tabi olmayan yurtdışında kurulu bir bankanın şubesi veya temsilciliği açılamayacak.

Türkiye'de kurulacak olan bankalarda aranan 30 milyon liralık asgari ödenmiş sermaye tutarı, 60 milyon liraya yükseltilecek.

Banka kurucularında, FATF ilkeleri ile uyumlu olarak terörün finansmanı suçundan veya bu suça iştirakten hükümlü olmaması şartı aranacak. "Kara para aklama suçu", "suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçu" olarak değiştirilecek.

Kuruluş izni almış olan bankaların faaliyete geçebilmesi için, kurucuları tarafından asgari sermayenin yüzde 20'si tutarındaki sisteme giriş payının en az dörtte birinin Fon hesabına yatırıldığına dair belgenin ibraz edilmesi gerekecek.

Mevcut düzenlemede bu oran yüzde 10 olarak belirleniyordu.

Bankaların yurtdışı faaliyetleri BDDK iznine tabi olacak

Türkiye'de kurulan bankaların, kıyı bankacılığı bölgeleri de dahil olmak üzere, yurt dışında şube veya temsilcilik açmaları, ortaklık kurmaları veya kurulmuş ortaklıklara katılmaları, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun iznine bağlı olacak. Böylece, bankaların yurtdışında faaliyette bulunma taleplerinin daha makul ve adil bir şekilde değerlendirilebilmesi için aranan koşullar yurtiçinde şube açılması ile aynı hale getirildi.

Bankaların bağımsız denetim faaliyetleri ile Kurul tarafından zorunlu tutulması halinde, bankaların varlıklarının, hak ve yükümlülüklerinin ya da kredi müşterilerinden alınacak teminatların değerlemesi ve kendilerinin ya da kredi müşterilerinin derecelendirilmesi faaliyetlerini gerçekleştirecek olan kuruluşların yetkilendirilmesine, yetkilerinin geçici veya sürekli olarak kaldırılmasına, Kurul karar verecek. Buna ilişkin usul ve esaslar, ilgili meslek birliklerinin görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecek.

Bir bankada nitelikli paya sahip tüzel kişilerin paylarının doğrudan veya dolaylı olarak el değiştirmesi veya yönetim veya denetim kurullarına üye belirleme imtiyazı veren payların tesisi ve devri, kurucularda aranan nitelikleri taşıması şartıyla Kurulun iznine bağlı olacak.

Banka yöneticileri yemin edecek

Bankalarda genel müdür yardımcısı olabilmek için en az 7 yıllık mesleki deneyime sahip olma ve lisans düzeyinde öğrenim görme şartı aranacak. Başka unvanlarla istihdam edilseler dahi, yetki ve görevleri itibarıyla genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda görev yapan diğer yöneticiler de bu Kanunun genel müdür yardımcılarına ilişkin hükümlerine tabi olacak.

Bankaların yönetim kurulu üyeleri ile müdürler kurulu başkan ve üyeleri, seçilmeleri veya atanmalarından sonra yerel ticaret mahkemesi huzurunda yemin etmedikçe göreve başlayamayacak.

Bu kişiler ile genel müdür ve yardımcıları ve imza yetkisine sahip mensuplarından bölge müdürleri, şube müdürleri ve genel müdürlük merkez teşkilatında yer alan bölüm, kısım, grup ve bunlara eşdeğer isimler altında faaliyet gösteren birimlerin yöneticileri, mal bildiriminde bulunacak.

Destek hizmeti raporlarını kuruma sunma zorunluluğu kaldırılacak

 Bankaların alacakları destek hizmetleri ile ilgili hazırlayacakları raporu, Kuruma sunma zorunluluğu kaldırılacak.

Bankalar destek hizmeti almadan önce, alacakları destek hizmetinden doğabilecek riskler ile bunların yönetilmesine, beklenen fayda ve maliyetin değerlendirilmesine ilişkin, gerektiğinde Kuruma ibraz edilmek üzere, yazılı bir rapor hazırlayacak.

Münhasıran bankaların yönetim kurullarınca veya iç sistemlerinde yer alan birimlerce icra edilmesi gereken faaliyetler ile işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ve finansal raporlarının düzenlenmesi faaliyetleri destek hizmetine konu edilmeyecek. Alınacak destek hizmeti, bankaların yasal yükümlülüklerini yerine getirmelerini, ilgili düzenlemelere uymalarını ve etkin biçimde denetlenmelerini engelleyici nitelikte olamayacak.

Kurul, gerektiğinde bankaların destek hizmeti alabilecekleri konuları belirlemeye veya banka ya da banka grupları itibarıyla destek hizmeti alınabilecek konuları sınırlandırmaya, yasaklamaya ya da sorumluluk sigortası yaptırılmasını zorunlu tutmaya veya destek hizmetinin niteliğine göre bu hizmetlerin alınmasını izin koşuluna bağlamaya yetkili olacak.

Merkez Bankası tarafından kurulmuş ya da Merkez Bankası bünyesinde faaliyet gösterenler ile Sermaye Piyasası Kurulunun denetiminde bulunan takas, saklama ve merkezi kayıt hizmeti kuruluşları, bu kanunun uygulamasında destek hizmeti kuruluşu olarak değerlendirilmeyecek.

Bankaların mevduat veya katılım fonu kabulü veya nakdi, gayrinakdi her cins ve surette kredi verme işlemleri ya da bu Kanunun uygulamasında kredi olarak sayılan işlemler dışında gerçekleştirmeye yetkili oldukları faaliyetlerden münhasıran birini banka adına gerçekleştiren kuruluşların söz konusu faaliyetleri yürüttükleri birimler, şube olarak değerlendirilmeyecek.

Sorumluluk sigortası

Bağımsız denetim kuruluşları verdikleri hizmetlerden doğabilecek zararları karşılamak amacıyla yurtiçinde veya yurtdışında kurulu sigorta şirketlerine Hazine Müsteşarlığı tarafından genel şartları belirlenecek ya da bu şartlara uygunluğu teyit edilecek sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlü olacak. Değerleme, derecelendirme ve destek hizmeti kuruluşları, hizmet verdikleri bankalarca talep edilmesi ya da Kurulca gerekli görülmesi halinde sorumluluk sigortası yaptıracak.

Sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Hazineye veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığına ait bankaların her biri; doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıklar ile birlikte ayrı bir risk grubu oluşturacak. Bu durum, kamu iktisadi kuruluşları ile Özelleştirme İdaresi Başkanlığının sermayesinin çoğunluğuna sahip olduğu kuruluşlar için de geçerli olacak.

Kredi açma yetkisini haiz olanlar, kendileri ile eş ve velayeti altındaki çocuklarının veya bunlarla risk grubu oluşturan diğer gerçek ve tüzel kişilerin taraf olduğu kredi işlemlerine ilişkin değerlendirme ve karar verme aşamalarında yer alamayacak ve bu konuyu yazılı olarak yetkililere bildirecek.

Banka yönetim kurulu üyelerinden yalnızca bu sıfatları dolayısıyla bankanın dahil olduğu risk grubu içinde yer alanlar hakkında, bu hüküm uygulanmayacak.

Mevduat ve katılım fonu kabulü

Tasarıyla, mevduat toplamaları mümkün bulunmayan kalkınma ve yatırım bankalarının fon sağlayabilecekleri alanların genişletilmesi amacıyla, Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde, nakdi krediler dışında, kredi olarak değerlendirilen diğer işlemler ile ilgili müşterilerinden sağlayacakları fonlar, mevduat olarak değerlendirilmeyecek.

Kanun uyarınca çıkarılacak düzenlemelere göre finansal tabloları ana ortaklık nezdinde konsolide edilen ortaklıklar ile ilgili olarak Kurum, bu ortaklıkların gözetim ve denetimi ile yetkili mercilerle her türlü bilgi ve belge paylaşımı ve işbirliğinde bulunmaya yetkili olacak.

Sırların saklanması

Kurumun elde edeceği sır niteliğindeki bilgi ve belgeler, ceza soruşturması ve kovuşturması kapsamında savcılıklar ile ceza mahkemeleri, görevden ayrılmış olsalar dahi, görevleriyle bağlantılı olarak işledikleri iddia edilen suçlardan dolayı başlatılan soruşturma ve kovuşturmalar ile bağlantılı olarak talepte bulunacak Kurul Başkanı ve üyeleri ile Kurum personeli dışında hiçbir kişi, kurum ve kuruluşa verilemeyecek.

Finansal holding şirketleri, ana sözleşme değişikliği, pay devirleri ile finansal raporlamaya ilişkin maddelerine tabi olacak.  Kurul, Kanunun bazı maddelerinin finansal holding şirketleri için konsolide esasa göre uygulanması için yetkili kılınacak.

Kurul, idari para cezalarına aykırılık oluşturan fiillerin tespiti halinde, gerektiğinde bu fillerin niteliğini, uygulanacak idari para cezasının banka mali bünyesi üzerinde yaratabileceği etkileri dikkate alarak ve gerekçelerini de açıklamak suretiyle ihtar vermeye yetkili olacak.

BBDK, yurtiçi ve yurtdışında temsilcilik açabilecek

BBDK, düzenlemek ve denetlemekle görevli olduğu kuruluşların yoğun olduğu illerde olmak kaydıyla yurtiçinde ve uluslararası finans kuruluşlarının ya da muadil mercilerin merkezlerinin bulunduğu yabancı ülkelerde Bakanlar Kurulu kararıyla temsilcilik açabilecek.

BDDK'ya verilen görevlerin gerektirdiği sürekli görev ve hizmetler; bankalar yeminli murakıpları ve yardımcıları, bankacılık uzman ve yardımcıları, hukuk uzman ve yardımcıları ile bilişim uzman ve yardımcılarından oluşan meslek personeli ve idari personel eliyle yürütülecek.

Tasarıyla, BDDK'da başkanlık müşaviri, daire başkanı ve müdür, bankacılık, hukuk ve bilişim uzman yardımcılığı ile bankalar yeminli murakıp yardımcılığına atanacaklara ilişkin usul ve esaslar, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda yeniden düzenleniyor.

Kurum tarafından istenilmesi halinde, söz konusu kuruluşlarda denetim yapma yetkisi bulunanlar tarafından düzenlenen rapor ve mütalaaların bir suretinin, anılan kuruluşlarca Kuruma gönderilmesi zorunlu olacak.

Bu Kanun ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonununa verilen görevlerin gerektirdiği sürekli görev ve hizmetler, Fon avukatları, denetçileri, denetçi yardımcıları, uzman ve uzman yardımcılarından oluşan meslek personeli ve idari personel tarafından yürütülecek.

Fon personelinden kadro karşılığı sözleşmeli statüde istihdam edilen personelin hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, maliye, bankacılık, işletme, kamu yönetimi, mühendislik ve dengi dallarda en az 4 yıllık yüksek öğretim kurumlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmaları veya anılan alanlarda lisansüstü düzeyinde öğrenim görmüş olmaları şartı aranacak.

TMSF'nin adı değişiyor

Varlık yönetim şirketlerinin faaliyetlerinin gözetim ve denetimi, Fon tarafından gerçekleştirilecek.

Tasarıyla "Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun" ismi, "Türkiye Mevduat Sigorta Fonu" olarak değiştiriliyor.

 BDDK'nın açması düşünülen temsilcilikler için 4 kişilik kadro ihdas edildi.

Bankalara, asgari ödenmiş sermayelerini, yapılan değişiklik ile artırılan tutara getirmeleri için 6 ay süre verilecek.

Tasarının gerekçesinde, destek hizmeti kuruluşlarının yetki almak için BDDK'ya başvuru yapma zorunluluğunun ortadan kaldırıldığı, finansal holding şirketlerinin kurulmasını engelleyici nitelikteki hükümlerin değiştirildiği belirtilerek, şöyle denildi:

"Uluslararası finans piyasalarında yaşanan gelişmelere bağlı olarak banka sermayelerinin ve sisteme yeni giriş yapacak bankaların mali bünyelerinin sağlamlığının göstergesi olarak sisteme giriş payının artırılmasının uygun olacağı sonucuna varılmıştır. Bankaların ödenmiş sermayelerinde getirilen artışa uyum sağlanması için bir geçiş süreci verilmesi öngörülmektedir. Uluslararası kuruluşlar ile yapılan görüşmelere bağlı olarak düzenlemelerin uluslararası ilkelere uyumu anlamında banka kurucularında aranan şartlarda gerekli değişiklikler yapılmış, yurtiçinde tabela banka kurulamayacağı açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır."