FED'in kurtarışları kongre ile arasını açabilir diyen MFI Başkanı Murat Köprülü: Durgunluğun derecesi artarsa bir balonda kartlardan patlar

Amerikan Merkez Bankası FED'in bankaları kurtarma operasyonunun memleketini kurtaramayacağını düşünen Multilateral Funding International'ın (MFI) kurucusu ve başkanı Murat Köprülü, hatta bu adımların ileride para otoritesi ile kongrenin arasını açacağını düşünüyor. Köprülü, ABD ekonomisinde resesyona bağlı sorunların bundan sonra çıkmaya başlayacağını kaydederek "İlk defa geçen ay ağır bir şekilde bir istihdamda düşüş gözüktü. Bir iki üç ay art arda giderse bu iş bitmiş demektir. ABD'de herkes 8 senedir kredi kartı ile çalışıyor. Artık yavaş yavaş anlaşıldı ki bunun benzerini 2001-2003 yıllarında yaşadık. Ekonomi düşüş trendine girdi. Bu defa 11 Eylül gibi bombalar değişik sektörlerde patlıyor. Mesela tüketici kredileri, kredi kartları, araba kredileri" diye konuştu. New York'ta faaliyet gösteren ve Doğu Avrupa ile Doğu Akdeniz bölgelerinin gelişmekte olan pazarlarındaki yatırım olanaklarına odaklanan finans ve yatırım şirketi Multilateral Funding International'ın (MFI) kurucusu ve başkanı Murat Köprülü, patlayan kredi balonunun 2 yıllık bir gelişme olduğunu ve resmin yeni yeni belirmeye başladığını anlatan Köprülü, düşüş trendine giren borsaların birbirini kovaladığını kaydetti. Borsalar, bono piyasaları derken artık Batı'dan Doğu'ya giden bir güzergâh içinde gayrimenkul piyasalarında düşüş trendinin kendini iyice hissettirdiğini ifade eden Köprülü "Şimdi İstanbul gayrimenkul piyasasında düşüş gözlemliyorum ve geçici değil, bu düşüşler bir süre devam edecek" saptamasında bulundu. Yaşanan son dalgalanmayı 2001-2003 yıllarında teknoloji balonunun patlaması ile yaşanan araya 11 Eylül olayının girmesi ile derinleşen sarsıntıya benzeten Köprülü, "2001'de FED, 11 defa faiz düşürdü memleket 2 sene sonra kendine geldi. Şimdi FED Ağustos'tan beri 2'si çok olmak üzere 6 defa faiz indirdi. Fakat etkisi bugün yarın değil, bir sene sonra belli olacak. Üstelik bir sürü başka para bollukları ortaya koydu. Bu bazı kurumlara yarayacak. Ama bankaları kurtarma operasyonu memleketi kurtaramayacak" ifadelerini kullandı. ABD'de durgunluğun giderek büyüdüğünü Avrupa'yı da etkisi altına aldığını vurgulayan Köprülü, "ABD ve Avrupa 25 trilyon dolarlık ekonomi. Bunlar düşüş trendine girerse iş bitti demektir" dedi. FED ile kongrenin arası açılacak Köprülü, ekonomideki kötüleşme ve bono piyasasındaki bozulmanın sürmesi bunlara ek olarak risk endekslerinin daha da yükselmesi halinde şimdilik sermaye enjeksiyonları ile sağlam duran ABD'deki Ambac gibi tahvil sigorta şirketlerinin yeniden sermaye problemleri yaşayacağını öne sürdü. Bu defa S&P ve Moodys'in bu şirketlerin kredi notunu düşürmek zorunda kalacağını anlatan Köprülü, şu ifadeleri kullandı: "O ratingler de gidecek. O sigorta şirketlerinin de durumları kötüleşecek ve yeni kriz doğacak. Bu sefer FED bunları da mı kurtaracak. FED banka kurtarırdı. Şimdi banka kurtarmaktan yatırım bankası kurtarmaya geçti. Yatırım bankası kurtarmasından sigorta şirketlerini mi kurtarmaya mı geçecek? Kongrede şimdi 'Bu FED'in işi değil, kongrenin karar vereceği bir mekanizma sisteminden geçilmesi lazım' sesleri yükselmeye başladı. Şimdi FED ile kongre arasında kavga gürültü çıkmaya başlayacak. FED'e karşı 'Hayır efendim yetkisiz bir şekilde kurallarınızı değiştirerek şunu kurtaramazsınız diye' yorumlar çıkacak. O da bunlar birbirini yiyor diye dehşet çıkartacak." Banka batınca herkesin aklına İngiltere'de batan banka Northern Rock'ın önünde oluşan kuyruklar geldiğini ama Bear Stearns'de oluşan kuyrukların perde arkasında kaldığını aktaran Köprülü, "Diyelim ki yatırım bankasında 300 bin dolarlık hesabınız yatıyor. İçinde tahvili var bonosu var hisse senedi var. Birden bire paniğe kapılıyorsunuz ve 'sat her şeyi paramı bankama transfer et' diyorsunuz. Bunu 500 bin kişi yaparsa yatırım bankası batıyor. FED'de çaresiz kaldı ve para aktardı" diye konuştu. FED nereye kadar fonlayacak ABD'de bazı sofistike yorumcuların artık 'FED nereye kadar fonlayacak' diye tartışmaya başladığına dikkat çeken Köprülü, bankalara O/N fonlama yapan FED'in vadeyi önce 28 günden sonra 90 güne kadar uzattığını hatırlattı. Köprülü, "Şimdi 90 günü de 180 güne 180 günü 1 yıla 3 yıla mı taşıyacaklar. 'Bu para hiç dönecek mi?' 'Bu kredi değil, yoksa sermayemi aslında?' diye yorumlar gelecek. Bu da FED ile kongrenin arasını açar. Çünkü bu defa kongre vergi veren vatandaşın parasını kullanıyorsun eleştirileri getirecek. Bu böyle giderse kongrede ciddi şekilde masaya yatırılır. Masaya yatırılırsa da FED'in kredibilitesi etkilenir. FED zaten geçen yıl oyalanarak kredibilitesini yaraladı. Bu da kredibilitesini etkilerse piyasalar daha çok çalkalanır. Güven kalmaz" dedi. Durgunluk başka problemleri tetikleyecek Resesyona bağlı problemlerin önümüzdeki dönemde çıkmaya başlayacağını söyleyen Köprülü, "ABD'de herkes 8 senedir kredi kartı ile çalışıyor. Orta gelirli bir aile kredi kartı ile çalışıyor. Ayın ortasında gelir bitiyor ayı kartın yardımıyla bitiyor. İstihdamdaki sinyalleri de yeni almaya başladık. İlk defa geçen ay ağır bir şekilde bir istihdamda düşüş gözüktü. Bir iki üç ay art arda giderse bu iş bitmiş demektir. Bu da mortgage'dan daha büyük bir balon. Süper tanker gibi. Yolunu aldı mı rotayı değiştirmek zor". Değerli metal ve emtia piyasalarında son dönemdeki yükselişi yakalamak isteyen birçok yatırımcının zirve noktalarından alım yaptığına dikkat çeken Köprülü, bunun da büyük zararları getireceğini anlattı. Çin'i olimpiyatlardan sonra göreceğiz Köprülü, 25 trilyon dolarlık ABD ve Avrupa ekonomileri zor günler yaşarken sadece 10 trilyon dolarlık Çin ve Hindistan pazarlarını 'süper' olarak niteleyip, dünyayı onlar kurtaracak gözüyle bakmanın yanlış olduğunu vurguladı. Köprülü, şöyle devam etti: "Biz yüzde 7 enflasyondan korkuyoruz adamlar yüzde 11'lik enflasyondan bahsetmeye başladı. Çin Merkez Bankası devamlı tedbirler alıyor. Dünyada merkez bankaları faiz düşürürken onlar faiz yükseltiyor. Hem faiz yükseltiyorlar, hem de bankaların merkez bankasındaki rezervlerini yükseltiyorlar. Banka kredi sistemini kendileri çöküşe geçirmeye çalışıyorlar, ama en kötü zamanda. Dünya düşüş noktasına girdiğinde o zaten çökecek ama birde hükümette o yönde itecekse büsbütün çökecek bankalar. Orada çok acayip problemler yaşıyor. Tibet problemleri yaşanmaya başladı. Adamlar çok milliyetçi kendilerini dünyaya gösterecekler diye olimpiyat tansiyonu var. Ekonomik krizde yaşamak tam olimpiyat döneminde adamlar için darbe demektir. Geçen sene sonunda herkes Çin borsası iki kat yapmış diyordu, sene başından beri Çin borsası yüzde 40 düşmüş". Çin'deki asıl problemlerin olimpiyatlar sonrasında eylül ayında patlamasını bekleyen Köprülü "Çin'de orta gelirli 100-200 bin kişi var. O güzel bir şey ama 1 milyar nüfus var. Nasıl Türkiye'nin yüzde 5 büyümesi gerekiyorsa Çin'in de 1 milyar kişiyi ayakta tutabilmesi için yüzde 8 büyümesi lazım. Eğer Çin yüzde 5'e yavaşlarsa işi biter. Çin'in 33 milyon fabrikası varsa 10 milyon fabrikası iç piyasaya 22 milyon fabrikası dış piyasaya çalışır. ABD ve Avrupa yavaşlayınca o fabrikanın gelirleri cirolarını nasıl ayakta tutacaklar" diye konuştu. Türkiye'nin notu yükselmez düşürmesinler diye dua edelim "Türkiye'de cari açık hariç veriler çok iyi. Cari açık ise çok göze batan bir veri" diyen Köprülü, GSMH'da yeni hesaplama yönteminin birçok rasyoyu düzelttiğini ve herkesin Türkiye'nin kredi notunun yükselmesini beklediğini ifade etti. 1,5 yıl evvel Brezilya'nın da aynı şeyi yaptığını ve notunun yükseldiğini ama artık dünya koşullarının çok büyük farklılıklar içerdiğini söyleyen Köprülü, "Likidite daralmasının olduğu, risk endekslerinin yükseldiği dönemde dua edelim de S&P tam tersini yapıp düşürmesin. Bence asıl risklerden biri de o. Düşürebilir. S&P nin binasına girdiğinizde hangi ülkenin hangi şirketin bononun tahvilin notunu düşürsek diye bakıyorlar. Onlar aslında FED'den daha beter kredibilite kaybı yaşadılar" diye konuştu. Konservatif yaşamak lazım Yabancı yatırımcının Türkiye'de iyi dönemde çok iyi şeyler yapılabildiğini bildiğini kaydeden Murat Köprülü, "Uzun vadeli düşünen yatırımcı bu dönemlerde önce bekler sonra alır. Hatta öyle yatırımcılar vardır ki daha yüklü alırlar. Fakat oraya gelene kadar konjonktürden gelen sıkıntılar yaşanacak. Her yerde yaşanacak ama cari açık nedeniyle Türkiye'de daha fazla yaşanacak. Yatırımcı kaçarsa dolar ve faizin nereye gideceği bilinmez. Bu dönem hassas. Konservatif yaşamak lazım. Borç almak akıllıca değil, hele dövize endeksli borçlanmak" dedi. Dolar şaşırtabilir Dünyadaki spekülatörlerin yüzde 96'sının dolara karşı pozisyon taşıdığına dikkat çeken Köprülü, bunun dolara karşı alınan son 15 yılın en büyük spekülatör darbesi olduğunu söyledi. Köprülü, bu durumun azıcık terse dönse doların şaşırtacak kadar güçlenebileceğini ifade etti. Amerikan Türk Derneği, bu yıl GE-Garanti evliliğini kutlayacak Amerikan Türk Cemiyeti'nin başkanlığını da yürüten Murat Köprülü son yıllarda Türkiye ile ABD arasında yapılan büyük ticari anlaşmaları kutladıklarını belirterek Türkiye ile ABD arasındaki mevcut yatırım bağlarını öne çıkartmak istediklerini söyledi. Köprülü, "İlk sene Ford ile Koç'un ortaklığını kutladık geçen yıl Citigroup ile Sabancı'nın Akbank anlaşmasını kutladık. Bu yıl 16 Nisan'da GE ve Doğuş Grubu'nun Garanti bankası'ndaki ortaklıklarını kutlayacağız. Toplantıya Ferit Şahenk ve Jeffrey Immelt katılacak. Hatta Dupont'un ve NBA'in tepe yöneticileri de yemek başkanımız oluyor bu sene. Geceyi NBC ve CNBC canlı yayınla sunacak" dedi.