Finansmana BES’li çözüm
BES'te katılımcılara kısmi çekiş hakkı geldi. Buna göre katılımcılar sistemden çıkmadan birikimlerinin %50'sine kadar olan kısmını toplu olarak alabilecek. Uzmanlar BES havuzundan yapılacak yüklü ödemelerin sistemi durağanlığa sürükleyebileceği uyarısı yapıyor.
Birol BOZKURT
Bu sene 20'inci yılını dolduran Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) katılımcılar belirlenen hal ve koşullar oluştuğunda, sistemden çıkmadan birikimlerinin yüzde 50'sine kadar olan kısmını toplu olarak alabilecek.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (SEDDK) hazırladığı yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre BES’te kısmi ödeme hakkı ile konut alımı, evlilik, lisans eğitimi ve doğal afet durumlarında katılımcılara sistemdeki birikimlerinden %50’sine kadarını kullanma olanağı sağlanıyor.
Katılımcılar evlilik ve konut alımı için kısmi çekim yaptıklarında devlet katkılarının %20’ini alabilecek, doğal afet ve eğitim durumunda devlet katkılarının %25’ini kullanabilecekler.
Katılımcılar kısmen ödeme başvurusunda bulunurken evlilik, doğal afet ve konut alımı durumlarında 3 yıl, eğitim durumunda ise 4 yıl sistemden ayrılmayacağına dair taahhütte bulunacak. 20’inci yılını dolduran BES ve Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) toplam katılımcı sayısı 22 Eylül itibarıyla 15 milyon 565 bin 841 kişiye ulaştı.
Toplam fon büyüklüğü ise 663,8 milyar TL’yi buldu. Yeni düzenleme ile katılımcı, kısmen ödeme alma hakkını, kısmen ödeme tarihinden itibaren üç yıl içinde; emeklilik, vefat veya maluliyet halleri hariç, kısmen ödemeye konu sözleşmesini sistemden çıkış işlemi ile sonlandırmayacağına dair taahhüt vermek şartıyla kullanabilecek. 7’nci madde kapsamında yapılacak başvurularda ise bu süre dört yıl olarak uygulanacak.
Evlilik ve konut alımına BES desteği
En az beş yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, konut alımı veya evlenme hallerinde bu sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusunda bulunabilir. Bu fıkrada sayılan hallerin her birinden, katılımcı bazında bir defaya mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecek.
Konut alımı için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı, başvuru tarihinden iki ay öncesine kadar veya kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde aldığı konutun, kendi adına en az yüzde elli sahiplik payını gösteren kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş tapu belgesinin bir nüshasını şirkete ibraz edecek.
Evlilik için kısmen ödeme hakkından faydalanan katılımcı, başvuru tarihinden önceki iki ay içinde veya kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde evlendiğini gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneğinin bir nüshasını şirkete ibraz edecek.
En az 5 yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcı, başvuru tarihinde yirmi bir yaşını aşmamış olmak koşuluyla Türkiye’de faaliyet gösteren üniversitelerin herhangi bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olması halinde bu sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecek.
Bu madde kapsamında kısmen ödeme hakkı, katılımcı bazında bir defaya mahsus kullanılabilecek. Eğitim için kısmen ödeme hakkından faydalanacak katılımcı, e-Devlet üzerinden alınmış öğrenci belgesinin bir nüshasını şirkete ibraz edecek. Katılımcı, kısmen ödeme hakkından aylık, üç aylık veya yıllık ödemeli ve dört yıl süreli yıllık gelir sigortası ürünü almak suretiyle faydalanabilecek.
Sigorta veya emeklilik şirketlerince katılımcının beklentisine, yaşına, alacağı kısmen ödeme tutarına ve benzeri özelliklerine yönelik olarak hazırlanan yıllık gelir sigortası teklifleri, emeklilik gözetim merkezi aracılığıyla katılımcının tercihine sunulacak.Katılımcının kısmen ödemeye konu birikimi, kısmen ödeme başvurusunun kabul edilmesinden itibaren en geç on iş günü içinde yıllık gelir sigortası poliçesi primi olarak katılımcının tercih ettiği sigorta veya emeklilik şirketine tek seferde ödenecek.
Doğal afet halinde kısmen ödeme
Genel hayata etkili afet ilan edilen bölgelerde, afetten zarar gören katılımcılar, doğal afetin meydana geldiği tarihi müteakip altı ay içinde kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecek. Bu madde kapsamında katılımcı bazında bir defaya mahsus ve doğal afetin meydana geldiği tarihten önceki en son hesaplanan birikim tutarının yüzde ellisi ile sınırlı olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecek.
Bu madde kapsamında kısmen ödeme hakkından faydalanacak katılımcı, Kurum tarafından duyurulan belgenin bir nüshasını şirkete ibraz edecek. Bu madde uyarınca yapılan başvurularda, 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre ve birikim sınırı şartları aranmayacak.
“Yüklü ödemeler sistemde durağanlığa neden olabilir”
Bireysel emeklilik sisteminde kısmi ödeme yönetmeliği resmi gazetede yayınlanmasına rağmen gereken altyapı düzenlemeleri nedeniyle yürürlüğe girişi altı ay sonraya ertelendiğini söyleyen BES Uzmanı Zeynep Candan Ataş."2024 Mart sonunda yürürlüğe girmesi beklenebilir.
Kısmi çekim hakkı ile katılımcılar sistemde daha uzun süre kalarak sistemin olanaklarından daha verimli bir şekilde faydalanma olanağı bulacaklar. Ancak olası kriz veya afet dönemlerinde BES havuzundan olası yüklü ödemeler, sistemin gelişme ve büyümesinde durağanlığa neden olabilir" dedi.