Fındık alımını yapacak TMO, en az 4 YTL verecek

İZMİR - Hava şartları bu yıl fındık hasadının erken başlamasına neden oldu. Hasadın başlamasına rağmen açıklanmayan fındık alım fiyatının da bir haftaya kadar ilan edilmesi bekleniyor. DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre hükümet fındık alım fiyatını geçen yılki fiyatın altında açıklayacak. Ankara'da hükümet yetkilileri ile görüşen sektör temsilcileri 2008 ürünü fındığa 4 ile 4.5 YTL arasında bir fiyat verileceği görüşünde birleşiyor. Devlet adına arz fazlası fındığı hangi kurumun alacağı da netleşmeye başladı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatı doğrultusunda 2008 ürünü fındığı da Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alacak. TMO, geçen yıl olduğu gibi FİSKOBİRLİK ile işbirliği yapacak. Geçen yıl 22 Temmuz seçimi nedeniyle fındık fiyatı hem çok erken açıklanmış hem de 2006'ya göre yüzde 29 artışla Giresun kalite fındığın kilosuna 5.15 YTL ve Levant kalite fındığın kilosuna ise 5 YTL fiyat verilmişti. Fiyat kademeli olarak artırılarak 5.35 YTL'ye yükseltilmişti. Bu yıl ise, fındık rekoltesinin çok yüksek olması ve TMO'nun deposunda 2005 - 2006 ve 2007 ürünü toplam 320 bin ton kabuklu fındık stokunun olması nedeniyle fiyatın geçen yıla göre daha düşük açıklanması bekleniyor. Son sözü Başbakan Erdoğan söyleyecek Geçtiğimiz günlerde TMO'ya "fındık alımı için hazırlıklarınızı yapın" talimatı veren Başbakan Erdoğan, fındık fiyatında da son sözü söyleyecek. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile TMO yöneticileri Ulusal Fındık Konseyi (UFK) ve fındık ihracatçıları ile sezon öncesinde bir dizi toplantı yaparak fındık alım politikasını ele aldı. Başbakan Erdoğan ise, FİSKOBİRLİK Yöneticileri ve fındık üretim bölgesindeki milletvekillerinin görüş ve önerilerini alarak 2008 fındık alım politikasını ve fiyatı belirleme konusunda somut adımlar attı. Rekolte tahmini 700-900 bin ton Her yıl olduğu gibi fındıkta rekolte tahmini konusunda çok farklı rakamlar var. Üretici kuruluşları son dönemde yaşanan sıcak havanın etkisi ile rekoltenin 700 bin ton civarında olacağını tahmin ediyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği 2008 fındık rekoltesini 728 bin ton, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, tarım il müdürlükleri aracılığı ile yaptığı tahmine göre 804 bin 546 ton üretim bekliyor. TMO 750 bin ton, FİSKOBİRLİK 731 bin ton, Karadeniz ve İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği 900 bin ton, UFK 850-900 bin ton, Uluslararası Sert Kabuklu Meyveler Konseyi (INC) ise Türkiye'nin 2008 kabuklu fındık üretiminin 800-850 bin ton olmasını bekliyor. Tahminler arasında 200 bin tona varan farklılık olması fındıkta spekülatif hareketlerin artmasına neden olduğu gibi, fındıkta sağlıklı bir politika oluşturulmasını da engelliyor. Yasağa rağmen dikim alanları genişliyor Türkiye, 25 yıldan beri fındık dikim alanlarını sınırlandırmaya çalışıyor. 1983'te yürürlüğe giren 2844 sayılı "Fındık Üretiminin Planlanması ve Dikim Alanlarının Belirlenmesi Hakkında Kanun"a rağmen dikim alanları genişliyor. TÜİK, FİSKOBİRLİK ve tarım il müdürlükleri verilerine göre Türkiye'de fındık dikim alanı 1980'de 425 bin hektar iken 2008'de 633 bin hektara ulaştı. Geleneksel üretim bölgesi olan Ordu, Giresun ve Trabzon'da dikim alanlarında ciddi artış olmazken, dikim alanlarının sınırlandırılması için yasal düzenleme yapılan Batı Karadeniz'de ise artış yüzde 100'e yakın gerçekleşti. Ordu'da 1980'de 141 bin hektar olan fındık dikim alanı 2008'de 212 bin hektara, Giresun'da 100 bin hektardan 102 bin hektara yükseldi. Buna karşın Batı Karadeniz'in önemli üretim merkezlerinden Akçakoca'da aynı dönemde 95 bin hektardan 175 bin 300 hektara, Samsun'da 40 bin hektardan 76 bin 300 hektara çıktı. İhracatçılar piyasaya müdahale istemiyor Fındık ihracatçıları, üretimin 900 bin ton olacağını ve 320 bin ton stok nedeniyle fındık alım fiyatının 2.5 ile 3 YTL arasında olmasını istiyor. Devletin fındık fiyatına müdahale etmemesini, ürüne destek yerine üreticiye doğrudan destek verilmesini isteyen ihracatçılar sezon öncesinde bu görüşü kabul ettirmek için Ankara'da yoğun lobi çalışması yaptı. İstanbul ve Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulları ortaklaşa hazırladıkları bir raporu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a sezon öncesinde sundu. Raporda fındık konusunda radikal kararlar alınması istendi. İhracatçıların raporunda özetle şu görüşlere yer verildi: "Ülkemiz, dünya fındık üretim ve ihracatında lider konumunda olup, aslında bir avantaj olarak değerlendirmemiz gereken bu durum, dünya tüketiminin üretimden az olması nedeniyle bir dezavantaj haline gelmiş ve bu çerçevede halen TMO'nun elinde, büyük olasılıkla yağlığa ayrılmak zorunda kalınacak, yaklaşık 1.3 milyar dolar değerinde 320 bin tonu aşkın kabuklu fındık stoku oluşmuştur. Önümüzdeki hasat döneminde, yani 2008 Ağustos ayında, 900 bin ton civarında kabuklu fındık rekoltesi beklendiği göz önünde bulundurulursa, mevcut stoğa maalesef yaklaşık 400 bin ton daha ekleneceğini ifade etmek kehanet olmayacaktır. 1996-2001 döneminde de 1,2 milyar dolar değerinde 515 bin ton kabuklu fındığın yağlığa ayrıldığı hatırlanırsa, fındıkta artık kronikleşmiş olan bu sorunun tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayacak radikal kararlar alınmasının, artık bir tercihten öte zorunluluk olduğu kaçınılmaz bir gerçektir." Her 100 bin ton için 500 milyon YTL kaynak gerek Destekleme alımları niteliğindeki uygulamaların, yani devletin görevlendirdiği bir kurumun doğrudan üreticiden fındık satın almasının devamı halinde, verilecek fiyat üretici tarafından da tatmin edici bulunursa, siyaseten başarılı bir sonuç elde edileceği vurgulanan raporda: "TMO'nun en son açıkladığı alım fiyatı 5 YTL/Kg baz alındığında, her 100 bin ton kabuklu fındığın alımı için 500 milyon YTL kaynak ayrılması gerekmektedir. Bugüne kadar ülkemizin idrak ettiği en büyük rekolte olacağı anlaşılan 2008 ürünü rekoltesinin 900 in ton civarında olduğu varsayılırsa, ihracat ve iç tüketim olarak yaklaşık 500 bin ton civarında hesaplanan toplam tüketimin üzerindeki miktar, görevli kuruluş tarafından alınmak zorunda kalınacak ve bunun maliyeti 2 milyar YTL' ye (yaklaşık 1.6 milyar dolar) ulaşacaktır. Daha da önemlisi, bu uygulama üreticiler tarafından mevcut politikanın devam edeceği şeklinde algılanacak ve bu da hem beklentilerin artmasına hem de önümüzdeki yıllarda üretim patlaması yaşanmasına neden olacaktır. Üretici ağırlıklı kesimlerin ülkemizdeki maliyetini 2007 ürünü için 4.59 YTL olarak açıkladıkları 1 kg kabuklu fındığın maliyeti Şili'de 40 cent, Gürcistan ve Azerbaycan'da 50-60 cent civarındadır. Sorunun çözümü için alınması gereken tedbirler Fındık sektöründeki sorunların çözümü ancak tüketimde süreklilik arz eden bir artış trendinin yaratılması, hedef pazarlardaki ithalatçı, sanayici ve imalatçı ile ihracatçı firmalarımızın ileriye yönelik projeksiyon yapmalarına imkan verilmesi, diğer bir ifade ile iç piyasa dinamikleri nedeniyle oluşan fiyat dalgalanmalarının ihraç fiyatlarına yansımasını önleyecek istikrarlı politikaların sürdürülmesi ile mümkün olabilecektir.Bunu gerçekleştirebilmenin ilk şartı da, fiyatların serbest piyasa koşullarında oluşmasına imkan vermek olacaktır. Fiyatların serbest piyasada oluşmasına izin verilmesi durumunda ilk yıllarda üretici gelirlerinde bir düşüş yaşanacak ise de, fiyat düşüşlerine bağlı olarak fındık üretiminin cazip olmaktan çıkması ve gerek ülkemiz gerekse rakip ülke üreticilerinin fındık dikim sahalarını azaltmalarının yanı sıra, uygun fiyatların tüketimde meydana getireceği artışın da etkisiyle, kısa bir süre içerisinde piyasalar üzerindeki arz baskısı azalarak, fiyatlar tedrici olarak artmaya başlayacak, yani çözüm kendi mecrası içerisinde oluşacaktır" görüşüne yer verildi. Fındığın Hazine'ye maliyeti 2 milyar dolar olacak Hükümetin yerel seçimleri de dikkate alarak fındıkta 2008'de de destekleme alımlarının sürdürülmesi yönünde karar alması ihracatçıların "piyasaya müdahale olmasın" çabasını boşa çıkardı. Özellikle düşük fiyatla alivre satış yapan ve dışarıdaki alıcılarla bağlantı kuran ihracatçılar açıklanacak 4 ile 4.5 YTL civarındaki fiyat nedeniyle çok büyük zarara uğraması bekleniyor. Bu nedenle alivre satış yapanlar, hükümetin açıklayacağı fiyata rağmen piyasada fındığın 3 YTL'nin altında satılması için çalışmalarını sürdürüyor. Alım politikası, depolardaki fındık stoku ve üretimdeki artış nedeniyle fındıkta zor bir sezon yaşanacak. Üretici ile ihracatçı, tüccar ile üretici arasındaki gerginlik daha da artacak. Daha da önemlisi fındığın devlet Hazinesi'ne yükleyeceği görev zararı enaz 2 milyar dolar olacak "Avans fiyat" kabul görmeyince UFK karıştı UFK'nın ısrarla üzerinde durduğu avans fiyat uygulaması ise bu yıl için hükümet tarafından kabul görmedi. Son olarak 22 Temmuz'da Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Müsteşarı Vedat Mirmahmutoğulları'nın başkanlığında Ankara'da yapılan toplantıda Ulusal Fındık Konseyi tarafından önerilen "avans fiyat" uygulaması çok yönlü olarak tartışıldı. Konsey üyeleri arasında da tartışmaya yol açan avans fiyat önerisi Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından kabul edilmedi. UFK Yönetim Kurulu Başkan Vekili Onur Şahin, 18 Nisan'da konseyin resmi görüşü ve herkesimin fikir birliği ile hazırladığı bir raporu Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker'e sunduklarını söyledi. Söz konusu raporda iki önerinin bulunduğunu belirten Şahin, DÜNYA' ya şu bilgileri verdi: "Bu önerilerden birisi altyapısı hazırlanmak şartı ile fındıkta avans fiyat uygulamasına geçilmesi, ikincisi ise arz fazlası olan yıllarda devletin müdahale alımı yapmasıydı. Geçen hafta Ankara'da yapılan toplantıda konseyin ticaret grubu özelliklede konsey başkanı bu iki öneriden ikincisini yok sayarak, sadece avans fiyat önerisini savununca biz de tepki gösterdik. Kaldı ki, TMO ve bakanlık da avans fiyatın uygulanamayacağını açık açık söyledi. Bugüne kadar başkanın olduğu yerde başkan vekili olarak konuşmadım. Çünkü etik olmazdı. Ancak, ortaklaşa aldığımız kararlar bir yana bırakıldı. Biz konsey olarak maliyet hesabı yapmadık. Ama Ankara'daki toplantıda 2 YTL'lik maliyetten söz edildi. Bazıları küçük hesaplar peşinde ve konseyi buna alet etmek istiyor. Buna sesiz kalmamızı kimse beklemesin." UFK Denetim Kurulu Üyesi ve Ordu Ziraat Odası Başkanı Necat Avcı, "Üretici temsilcileri olarak destekleme alımı olmadan fındıkta sorunların çözülemeyeceğine inanıyoruz. Bazı çıkar grupları destekleme alımlarını engellemek ve fiyatın serbest piyasada oluşması için UFK'yı kullanmak istiyorlar" dedi. UFK Yönetim Kurulu Üyesi ve Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı da DÜNYA' ya yaptığı açıklamada altyapısı hazırlanmadan avans fiyat uygulamasına geçilmesinin olanaksız olduğunu, bu yılda destekleme alımının süreceğini ifade etti. Fındık Komisyoncusu ve UFK delegesi Osman Çakmak ise, Konseyin kuruluş amacının sektörde uzlaşmayı sağlamak olduğunu belirterek: "Uzlaşma bir yana konsey birkaç parçaya bölünmüş ve kendi içerisinde kavgaya tutuşmuş. UFK ölü doğmuştur" dedi. Yüllara göre fündük alüm fiyatlarü Yüllar TMO Fiskobirlik YTL/KG $/KG YTL/KG $/KG 2000 - - 1,1 1,7 2001 - - 1,525 1,0 2002 - - 1,6 1,1 2003 - - 2,5 1,8 2004 - - 5,15 3,4 2005 - - 7,4 5,3 2006 4 2,7 5 3,4 2007 5,15 4,0 5,15 4,0 TÜrkiye'de fündük ihracatü Sezon ıhracat Miktar(ıç Ton) Değer(Milyon $) 2001-2002 255.893 636 2002-2003 255.918 593.6 2003-2004 217.176 878.7 2004-2005 194.594 1.554 2005-2006 236.499 1.938 2006-2007 248.633 1.262 2007-08* 191.892 1.483 . 01.09.2007 ile 30.06.2008 arasü Kaynak: Karadeniz ıhracatçü Birlikleri TÜrkiye'de fündük Üretim alanü ve verimliliği Yüllar Alan(Bin Ha) İretim(Bin Ton) Verim(Kg/Da) 2002 557.4 600 107 2003 571.0 480 84 2004 621.2 350 56 2005 621.2 530 85 2006 621.2 661 106 2007 621.2 530 80 2008 633.9 728.5* 115 . TZOB Tahmini Kaynak: TİıK Tarüm il mÜdÜrlÜkleri Kuruluşlarün fündük rekolte tahmini (Bin ton) Tarüm Bakanlüğü: 804.5 TMO: 750 FıSKOBıRLıK: 731 TZOB: 728. Fündük ıhracatçülarü Birlikleri: 900 UFK: 850- 900 INC: 800- 850 DÜnya fündük Üretimi(Bin Ton/Kabuklu) Sezon 2004-2005 2005-2006 2007-2008* TÜrkiye 400 620 825 550 ıtalya 133 65 130 102 ıspanya 25 20 28 25 ABD 33 25.4 36 23 GÜrcistan 8.3 16.4 23.5 Azerbaycan 5.5 28 25 52 Fransa 6.5 4.5 6 - Yunanistan 2.5 1.8 1.8 Diğer 43.7 47 41.5 Toplam 658.5 828.1 1.116 752 . Tahmini Kaynak: Karadeniz ıhracatçü Birlikleri INC, FAO