Rusya, İran, Irak ve Afrika pazarları umut vadediyor

2017, ihracatta ‘atılım yılı’ ilan edildi. Büyük pazarlardaki 'görünüm' 155 milyar dolarlık hedefe ulaşılmasını mümkün kılacak mı? Avrupa ekonomisi beklentileri büyük artışlar için çok umut vermiyor. Ancak, değerlendirmelere göre ‘düşüşten çıkışa’ geçen 3 pazardaki (Rusya, Irak ve İran) gelişmeler hedefe ulaşılmasında büyük rol oynayacak. Vize ve diğer yaptırımlar gevşetildikçe Rusya’ya ihracat artacak. Milyarlık taahhüt işleri imza bekliyor. Ambargo sonrası hızlı büyüme beklentisi gerçekleşmemekle birlikte İran pazarı ihracatçıların gündeminde. İlk Türk Ticaret Merkezi de bu ülkede açılıyor. 10’dan fazla marka mağaza açma hazırlığında. Siyasi gelişmeler yeni bir krize yol açmazsa Irak pazarında da ciddi büyüme potansiyeli var.

AVRUPA

Bu yıl, 2016 düzeyinin aşılması başarı olur

Türkiye’nin ihracatında Avrupa’nın payı küresel krizde yüzde 39’lara düşse de son yıllarda yükseliyor. Halen yüzde 49 düzeyinde. Bu eğilimin kısa vadede değişmesi beklenmemekle birlikte Avrupa ekonomisi ile ilgili beklentiler iddialı bir artışı destekler görünmüyor. 2016’da %2.2 olduğu tahmin edilen AB büyümesinin 2017’de %1.7’ye gerilemesi bekleniyor. Eğer gümrük birliği müzakerelerinde erken bir sonuç elde edilir ve Türkiye’nin beklentileri gerçekleşirse önümüzdeki yıllarda ihracatta yeni kapılar açılması mümkün.

Bu yıl Almanya, Fransa, Hollanda ve İtalya’da seçimler olacak. Ekonomide içe kapanmacı, korumacı eğilimleri olan sağcı partilerin oy artışları küresel ticaret için de Türkiye’nin AB ile ticareti içinde endişe kaynağı. Avrupa’yla çalışan bazı ihracatçılar, müşterilerinin bekleme moduna geçtiğini, seçimler geride bırakılmadan kimsenin risk almak istemediğini söylüyor.
Türkiye’nin Avrupa’ya en çok mal sattığı alan otomotiv ve hazır giyim. Avrupa Otomobil Üretici Birliği verilerine göre kıtadaki araç satışları geçen yıl %6.5 artarak son 9 yılın zirvesi olan 15.1 milyon adede yükseldi. Bu yükseliş Türkiye otomotiv ihracatını sürükleyen ana unsur oldu. 2016’da Türkiye’nin otomotiv ihracatı %12.9 artarak 23.9 milyar dolara yükseldi. 2017’de benzer bir performans düşük ihtimal olarak görünüyor. Araştırma şirketi Evercore ISI, Avrupa’da otomobil satışlarının 2017’de yerinde saymasını bekliyor. Bazı raporlar ise küçülme öngörüyor.

Hazır giyimde sorun daha farklı. Şiddet olayları yüzünden Avrupalı alım grupları gelmekte isteksiz. Sanayiciler gitmeyi deniyor. Bir olumsuz haber; Avrupalı perakende devleri üretimlerini Kuzey Afrika, Doğu Avrupa hatta Portekiz’e kaydırıyor. Son dönemde üretici ihracatçıların içerde işleri beklemeye alarak yurtdışı mağazalaşmaya ağırlık verdikleri belirtiliyor. Bu gelişmenin ihracata destek vermesi bekleniyor.

RUSYA

Yasakların kalkması Rusya pazarı için umut veriyor

Avrupa ve ABD’nin Ukrayna krizi dolayısıyla uyguladığı yaptırımlar devam ediyor. Son iki yılda ülkeden 73 milyar dolarlık sermaye çıkışı yaşandı. Son dört yıldır Rusya ekonomisi ya küçülüyor ya da çok küçük büyümelerle gidiyor. IMF, Rusya ekonomisinde bu yıl %1.1 gibi düşük bir büyüme bekliyor. Petrol ve doğalgaz ihracatçısı Rusya’nın en büyük sorunu enerji fiyatlarındaki düşüş.

Rusya’nın uçak krizi sonrası Türkiye’ye koyduğu ithalat yasaklarının etkisi 2017’de giderek hafifleyecek. Yetersiz de olsa bu pazar için öngörülen büyüme ve ilişkilerin düzelme yolunda olması ihracatı destekleyecek iki unsur olarak öne çıkıyor.

Türk müteahhitlerin bu pazardan gelirleri dibi gördü denilebilir. İlişkilerin düzelmesine paralel bu alanda da gelir artışı beklenebilir. İmzaya hazır 2 milyar dolarlık iş bekliyor. TMB Başkanı Mithat Yenigün, “TOBB heyetiyle Rusya’ya gittik. Ardından da Başbakan Binali Yıldırım’ın üst düzey temasları oldu. Müteahhitler olarak çok umutlanmıştık. Şahsen ben, en geç yılbaşına kadar 2 milyar dolarlık sözleşmenin imzalanacağını düşünüyordum. El sıkıştığımız o sözleşmeler hâlâ bekletiliyor” dedi. Bu pazarda mağazalaşmada önemli ilerlemeler de bekleniyor. Narenciye ihracatı açıldı. Rusya’ya ihracat 2012’de 7 milyar doları bulmuştu. Sonrasında gerek Rusya’da yaşanan sorunlar gerekse de uçak krizi ile geriledi ve 2016’da 1.8 milyar dolara düştü. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, bu yıl ihracatın 1.5 milyar dolar artarak 3.5 milyar dolara yaklaşmasını umduklarını söyledi.

IRAK

İlişkilerdeki yeni hava ticareti destekleyecek

Türkiye’nin en büyük ve en kârlı pazarlarından olan Irak, birkaç yıl öncesine kadar Almanya’nın ardından en fazla ihracat yapılan ülke konumundaydı. 2014’ten itibaren ise gerek ülke içinde DAİŞ’in yükselişi, gerekse de merkezi hükümet ile yaşanan siyasi sorunlar ihracatta sert gerilemeye yol açtı.

Petrol fiyatındaki düşüş de bu sorunların üzerine denk geldi. 2013’te 12 milyar dolara ulaşan Irak’a ihracat sonraki 3 yıl da gerileyerek 2016’da 7.2 milyar dolara kadar geriledi. 2017 için ise düşüşün son bulacağına yönelik umutlar var. Başbakan Yıldırım’ın ziyareti ile Başika krizi aşılmış görünüyor. İlişkilerdeki yeni hava fiili engellemelerin durabileceği beklentisi yaratıyor. Irak ordusunun bu yıl içinde DAİŞ’e karşı ilerleme kaydetmesi ertelenmiş talebi bir ölçüde harekete geçirebilir, piyasaları açıcı etkisi olabilir. Petrol fiyatlarında düşüşün durması da bu Pazar için olumlu haneye yazılacak bir gelişme. Bu pazarın istikrar kazanması müteahhitlik sektörü için büyük fırsatlar yaratabilir.

ABD

Belirsizlik de var, yeni fırsatlar da

ABD ekonomisinin bu yıl %2.4, 2018’de %2.3 büyümesi bekleniyor. Trump, bu yılki büyümeyi altyapı yatırımlarıyla yüzde 4’e çıkarmayı hedefliyor. Geçen yıl Türkiye’nin ABD’ye ihracatı %4.4 artarak 6.5 milyar dolara yükselmişti. 2017’de de benzer hatta daha fazla bir ihracat artışı muhtemel görünüyor. Yeni başkan Trump’ın serbest ticaret karşıtı uygulamaları en fazla dış ticaret açığı verdiği ülkelerden Çin ve Meksika’ya karşı yoğunlaştırması, bazı çevrelerde “Bu Türkiye’ye fırsat olabilir” yorumlarına yol açıyor.

ÇİN

Daha fazla ihracat için potansiyeli var

Geçen yıl Çin’den 25.4 milyarlık ithalata karşılık ihracat 2.3 milyar dolarda kaldı. Bu ihracatın bir bölümü de Çinli firmaların Türkiye’deki maden ocaklarından çıkarılan işlenmemiş doğal taşlar. TİM ve DEİK ticaretin sürdürülebilir hale getirilebilmesi için çalışmalar yapıyor ancak kısa vadede mevcut yapının değiştirilmesi zor görünüyor. Çin’e ihracatın büyüme için yolu var. Bu pazarla ilgili en önemli olumsuzluk büyüme hızının düşmesi. Bu durum ithalatını azaltabilir.

SAHRA-ALTI AFRİKA

Büyüme ticareti destekleyecek

Türkiye’nin son dönemde en önem verdiği bölge Sahra-Altı Afrika oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan son 1 yıl içinde 3 seferde 11 ülke ziyaret etti. Afrika pazarının Türkiye’nin ihracat performansı açısından oyun değiştirici olma ihtimali zayıf olmakla birlikte bu bakir pazarlardan ihracata daha fazla katkı için umut var. Sahra- Altı Afrika’nın ihracattaki payı %2.5. Bölge ekonomileri 2016’da %1.6 büyüdü. 2017 için büyüme tahmini %3.7 ile bunun iki katı. Bu gelişmenin ticareti artırıcı etkisi olacak.

İRAN

İran pazarında büyüme beklentisi yüksek

Nükleer anlaşma ile uluslararası yaptırımlar önemli ölçüde gevşetildi. Türk ihracatçılar da çok umutlandı. İşler beklenen kadar hızlı gitmiyor. Tahran’da Türk Ticaret Merkezi açmakta olduklarını hatırlatan TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, sergilenecek numuneleri İran gümrüğünden çıkarmak için büyük çaba verdiklerini belirtti. Bu yıl İran’a ihracat %40’lık bir artış kaydetti. Artışın neredeyse tamamı ambargo döneminde Dubai üzerinden yapılan altın ticaretinin tekrar doğrudan yapılmasından kaynaklanmakla birlikte bu ülke ile ticaretin artırılması için potansiyel var. Türk mağaza markaları İran programları yapıyor. 10’dan fazla marka pazara girmeye çalışıyor. Türkiye’nin önemli pazarlarından Suriye ve Mısır’la ticareti de etkileyen siyasi konjonktürde değişme, yumuşama işaretleri geliyor. Bu gelişmenin Türkiye’nin bu ülkelere ihracatına olumlu katkısı bekleniyor.