Zonguldaklı kömür üreticisi Çatalağzı'nı işletmeye talip

Sabiha TOPRAK

ZONGULDAK - Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı M. Salih Demir,  özelleştirilme kararı alınan Çatalağzı Termik Santrali'ni bölgedeki kömür işletmecileri olarak işletmeye talip olduklarını söyledi.

Kömür işletmecileri olarak şuan ki ederini ÇATES'e vermeye hazır olduklarını ifade eden  Demir, "Lobisi çok güçlü olan ithal kömürcülerle aynı kefeye konmamız durumunda ÇATES'i onların alacağı kesin. Onların alması durumunda Zonguldak'ın düşünülmeyeceği de kesin. İhaleyi  yerli yerine ithal kömür kullanacak şirketin alması durumunda 17 bin 500 kişi kısa süre içerisinde işsiz kalacak" dedi.
Geçen hafta başkanlar, STK'lar  ve diğer yetkililerin geniş katılımıyla  bir toplantı yapıldığını aktaran Demir, "Bilgilendirme toplantımız amacına ulaştı. Zonguldak'ın geleceğiyle dertlenen ve kamuoyunun nabzını tutan tüm kesimleri toplantımızda bilgilendirmiş olduk. ÇATES süreciyle ilgili bu bir başlangıçtır. Toplantımıza katılan tüm yetkililere teşekkür ederken bundan sonraki gelişmeleri de birlikte iyi izlemeye ve gerekli mücadeleyi vermeye davet ediyoruz" dedi. ÇATES'in Zonguldak için ne anlama geldiğini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a iyi anlatılması gerektiğini ifade eden Başkan Salih Demir, "ÇATES'in, Zonguldak'taki resmi ve özel kömür işletmelerinin ayakta kalmasını sağlamanın tek yolu olduğunu ve binlerce işçinin geleceğinin buna bağlı olduğunu Başbakana anlatılması gerekir. Zonguldak'taki yetkili kişilerle birlikte TBMM eski başkanımız Köksal Toptan önderliğinde sorunun büyüklüğünü Başbakanımıza anlatmamız faydalı olacaktır"diye konuştu.

Özelleştirilmiş olan diğer santraller, kullandıkları linyitin üretim sahaları da verilerek özelleştirildi. ÇATES'in özelleştirme kararında kömürün nereden ve nasıl temin edileceği belirtilmedi. Bu nedenle ÇATES'in ithal kömür kullanacak bir firmanın eline geçme ihtimali ortaya çıkıyor ve bu durum bizi endişelendiriyor. ÇATES'in ithal kömür kullanacak bir şirket tarafından işletilmesi durumunda havzadaki ekonomik ve sosyal hayatın büyük bir hızla çökeceği açık. ÇATES'in altı aydır çalışmayan bir ünitesi TTK'da ve özel sektörde stokların tahammül edilemez ölçüde artmasına ve bin 500'e kadar kişinin işini kaybetmesine neden olmuştur. Bu bir hikaye değil. Güncel olarak yaşanan bir felakettir" dedi.

Zonguldak büyük çöküntüye uğrar
ÇATES dışarıya satılıp TTK'ya sahip çıkılmazsa 12 bini TTK'da, 5 bin 500'ü özel kömür işletmelerinde olmak üzere 17 bin 500 kişinin 6 ay içerisinde işsiz kalacağını dile getiren Demir, "Bu kesin ve aşikardır. Sebebi de Zonguldak kömürü yeraltından üretildiği için maliyetleri yüksek, satışı da yüksek olmalıdır. Dışarıdan alınan kömür daha düşük fiyatlara satılıyor. Burayı yabancı biri alırsa ithal kömür temin edecektir. Başka bir kömürün de burada yanması mümkün değil, bunu da alacak olan firmadan arkadaşlarımız biliyor. Bunu bilerek gelecekler ama 6 ay içinde ithal kömüre döndüreceklerini biliyorum. Bu konuya sahip çıkmak Zonguldak'a sahip çıkmaktır. Yoksa bu son tren diyorum, bu tren de kaçarsa başka tren yok. Onun için binecek trenimiz de olmaz, Zonguldak çok büyük çöküntüye uğrar. Hem ekonomik, hem sosyal çöküntüye uğrar" dedi.

Yerli kömür gelirleri düşürmez aksine artırır
Yerli kömür kullanıldığında ÇATES'in gelirinin daha düşük olduğunu ifade eden Demir, "ÇATES'in tarafımızca işletilmesi halinde sorun olmayacaktır. Bizim kömür ve elektrik üretiminden birlikte sağlayacağımız toplam gelir hem bizim için tatminkar olacak hem de ÇATES'in sağlıklı bir şekilde faaliyette tutulması için yeterli olacaktır. Yerli kömür kullanılırsa havza halkının ve devletin toplam geliri  düşmeyecek, aksine artacaktır" açıklamasını yaptı.

Pozitif ayrımcılık yapılmazsa ithal kömür lobisinin eline geçer
*Zonguldak Maden ve Enerji Sanayicileri İş Adamları Derneği Başkanı Ümit Velioğlu: 2005 yılında var olan bir derneğimizi ortak akıl çerçevesinde buluşamadığımızdan kapatmış ve yeni bir termik santral kurma fırsatını kaçırmıştık. Bugün geldiğimiz noktada havzamızda kömür üretiminin ve istihdamının sürdürülebilir olmasını sağlamak amacıyla ortak aklı yürütmemiz kaçınılmaz olmuştur. Bu kapsamda önümüzde ÇATES özelleştirilmesi süreci hızla ilerliyor ve yerli üretim lehine pozitif ayrımcılık yapılmazsa ithal kömür lobisinin eline geçmesi kaçınılmaz. Böyle bir gelişme Zonguldak ekonomisini tamamen çökertir. Zonguldak olarak içinde bulunduğumuz ekonomik durum ve ÇATES özelleşmesiyle oluşabilecek ekonomik çöküş karşısında ortak akıl çerçevesinde geleceğimize sahip çıkma vakti çoktan geldi. ÇATES'in Zonguldak özel sektör madencilerinin oluşturacağı bir konsorsiyuma verilmesi ile ilgili kentimizdeki tüm siyasi partiler, STK'lar ve derneklerin fikir birliğini ve desteğini bekliyoruz.
ÇATES'in Zonguldak üreticilerinde kalması durumunda  kent geleceğine ve ekmeğine sahip çıkmış olacak. Bu pozitif birleşme kentimizin daha güzel ufuklara yelken açmasına vesile olacak. Zonguldak milletvekilleri, Zonguldak kamuoyunun bu ortak talebini, hükümete, enerji bakanına ve başbakanımıza acilen ulaştırmalıdır.  ÇATES daha önce başka santrallarla grup olarak satışa çıkmak üzereyken başta Köksal Toptan olmak üzere tüm milletvekillerimizin ortak çabasıyla bu kapsamdan çıkarılmıştı. ÇATES özelleşmesinin yine Zonguldak özel sektörünün kuracağı konsorsiyuma devredilmesinin de zor olmayacağını düşünüyorum.

Yakıt cinsi 'taşkömürü' olan tek santral
Termik santralların Türkiye üretimine katkısı (239 milyar kWh) katkısı yüzde 22 düzeyinde. Çatalağzı'nın katkısı yüzde 0.62 düzeyinde. Santralın kurulu gücü 300 MW. Üretimi 2007 yılında 2 bin 73 GWh ile zirve yaptı. Sonraki üç yılda bin 900 GWH'ya yakın seyrettikten sonra 2011'de yine 2 bin GWH'nın üzerine çıktı. Geçen yıl, bin 476 GWh ile üretim bakımından en kötü dönemini yaşadı. Çatalağzı'nın özelliği yakıt cinsi 'taşkömürü' olan tek santral olması.  Zonguldak kömür ocaklarından çıkarılan taşkömürünü işlemek üzere kurulmuştu. Türkiye'nin 12. En büyük termik santrali. Türkiye'nin en büyük termik santrallarından Seyitömer, Kangal ve Hamitabat'ın özelleştirilmesi tamamlanmıştı. Süreç, Çatalağzı'nın özelleştirilmesi ile devam ediyor. Seyitömer 2.2 milyar dolara Çelikler'e, Kangal 985 milyon dolara Konya Şeker'e, Hamitabat ise  105 milyon dolara Limak'e satılmıştı.
Çatalağzı'nın kuruluşuna 1938 yılında karar verildi. 1940'ta bir İngiliz firması ile anlaşma yapıldı. Ancak İkinci Dünya Savaşı santralın inşaatını geciktirdi. Etibank, 26 Nisan 1946'da "English Electric" firmasına ihale etti. Çatalağzı ile elektrik enerjisi üretmenin yanı sıra, piyasaya arz edilmeyen ticari değeri düşük ve başka yerlerde kullanılmayan mikst, şlam gibi yüksek küllü ara ürünlerin değerlendirilmesi amaçlandı. Metropolitan-Vickers, Babcock and Wilcox ve Holloway Bros İngiliz firmaları tarafından yapılan ÇATES santralı, 27 Kasım 1948'de 64.500 kWh kapasiteyle işletmeye açıldı. Sonraki yıllarda kapasite artışı yatırımları yapıldı. Sanayileşme bölgesi Marmara'nın ihtiyacını karşıladı. A ünitesi 1991'de ekonomik ömrünü tamamladığı gerekçesiyle servis dışı bırakıldı. Herbiri 150 MW gücündeki –B 1. Ünite ile 2. Ünite üretime devam ediyor. Santralın günlük ortalama kömür ihtiyacı iki ünite için toplam 5000-5500 ton/gün. Yıllık ihtiyaç yaklaşık 1.700.000 ton/yıl.