ECB ve BoJ, Fed’in tetiği çekmesini bekliyor
Fed, mart ayı tutanaklarında 4,5 trilyon dolarlık bilançosunu küçültmeye başlayabileceğine işaret etmişti. Şimdi ise küresel piyasalarda Fed, ECB ve BoJ’dan oluşan üç merkez bankasının 13 trilyon dolarlık bilançolarını nasıl küçülteceği endişesi yaşanıyor.
Aydın ŞAHİNALP
Dünya ekonomisine yön veren dev merkez bankaları parasal sıkılaştırmanın keşfedilmemiş sulara gidişatını planlamaya çalışıyor.
İlk olarak ABD Merkez Bankası (Fed), Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) 14-15 Mart’ta düzenlenen toplantısına ilişkin tutanaklarda bilanço küçültme sinyali verdi. Fed kurmayları ellerindeki varlık stoklarını ne zaman azaltmaya başlayacaklarını masaya yatırıyor. Küresel ekonomide iyileşmenin devam etmesi halinde Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Japonya Merkez Bankası da (BOJ) bu konvoya katılabilir. Dünyanın önde gelen üç merkez bankasının bilançoları ulaştığı 13 trilyon dolarla, dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin ya da Euro Bölgesi ekonomisinden daha büyük.
Fed, ECB ve BoJ’un kritik geçiş sürecini nasıl atlatacağı küresel piyasalarda 2013 benzeri bir “taper tantrum”ın yaşanıp yaşanmayacağında belirleyici rol oynayacak. Fed’in eski patronu Ben S. Bernanke 2013’ün mayıs ve haziran aylarında varlık alımlarının hızında yavaşlamaya gidilebileceğini söylemişti. “Tapering” olarak adlandırılan bu safh a, varlık alımlarının azaltılması anlamına geliyor. Bernanke’nin bu açıklamalarıyla birlikte, uzun vadeli ABD tahvil faizleri hızlı bir yükseliş gösterirken, dolar diğer para birimleri ve özellikle gelişen ülke paraları karşısında güçlendi. 2013 yazındaki bu sert hareketlere, varlık alımlarının azaltılmasının yarattığı öfke anlamına gelen “taper tantrum” deniliyor. Fed’in iki numaralı ismi Stanley Fischer, geçtiğimiz günlerde piyasalarda 2013 benzeri “taper tantrum” yaşanmasını beklemediği söyledi.
“İniş yükselişten daha tehlikelidir”
Londra merkezli Eurizon Capital adlı hedge fonun üst düzey yöneticisi Stephen Jen , “Dağ yürüyüşüyle ilgili uzmanların ne söylediklerini biliyorsunuz değil mi? İniş her zaman yükselişten daha tehlikelidir. Merkez bankalarının devasa bilançolarını küçültmek onlar adına dağcılıktaki iniş gibi olacaktır” diye uyarıyor.
ECB’nin bilançosu en azından bu yılın sonuna kadar büyümeye devam edecek. Nihai olarak varlık alımlarından sonra büyük bir bilanço küçültme olasılığı düşük görünüyor. Küçültmeye ne zaman başlayacağı konusunda herhangi bir tartışmanın başlamasının da uzak olduğu anlaşılıyor. Japonya Merkez Bankası ise şimdilik bilançosunu daraltmaktan uzak görünse de Başkan Haruhiko Kuroda, bunun parasal gevşeme politikalarından çıkınca hayata geçirebilecekleri görevlerden biri olduğunu söylüyor. Analistler, Japon ekonomisinin 2018 Nisan’ında enflasyon hedefinin yüzde 2’yi aşmasıyla parasal sıkılaştırmanın masaya geleceğinde hemfikir.
Piyaslar açısından son derece önemli bir bilinmeyen ise ağır borçlu küresel ekonominin, yükselen faizler ve teşviklerin çekilmesinden kaynaklanacak muhtemel sorunların üstesinden nasıl gelebileceğidir. Zira uzun vadeli bonolara satış baskısı artacak ve borçlanma maliyetleri önemli bir oranda yükselecek. Kısacası üç majör merkez bankasının bilançolarını dengeli hale getirmesi hiç de kolay olmayacak. En gelişmiş ekonomilerdeki üç ana merkez bankası, devlet tahvillerini parasal genişlemede önemli bir yol olarak kullanıyor. Fed ayrıca mortgage tahvillerinin yaklaşık dörtte birini de kasasında biriktirdi.
Goldman Sachs Group’un ekonomistlerinden David Mericle, müşterilerine gönderdiği notta, “Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) uygulamada, bilanço yavaş yavaş küçülürken, piyasa işleyiş deneyim ve gözlemleriyle, bilançonun uygun terminal düzeyini belirlemelidir” diye uyarıyor.
Fed yeni bir “taper tantrum”a izin vermez
Deutsche Bank Securities’in Baş Ekonomisti Joseph LaVorgna’ya göre, piyasaların olası tepkileri, Fed’in gecelik faiz oranı hedefini de yakından etkiliyor. 2013 yılındaki “taper tantrum” sırasında, ABD 10 yıllık hazine bonosu getirileri dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke’nin varlık alımlarının durdurulması sinyali vermesinden önce %1,6’dan %3’ün üzerine çıkmıştı. Bloomberg’e konuşan LaVorgna “Fed, bilançosunu küçültmeye başlamadan önce piyasaları iyice hazırlayarak 'taper tantrum’ın tekrarından kaçınmaya çalışacaktır” diyor. Haftabaşı Columbia Üniversitesi’ndeki konferansta konuşan Fed Başkan Yardımcısı Stanley Fischer de yatırımcıların şimdiye kadar ortaya çıkan planın ayrıntılarına verdiği sessiz tepkinin, dört yıl önce görülen sert piyasa hareketlerinin önüne geçileceğinin emaresi olduğunu belirtti. Sidney merkezli AMP Capital Investors’tan stratejist Shane Oliver da, “Merkez bankaları, bilançolarını daraltmaya çok temkinli yaklaşmalı. Daralmanın kademeli olacağının piyasalara anlatmaları gerekiyor” diye görüşünü bildiriyor.
