Ar-Ge’yi yatırıma dönüştüren şirketlere 10 milyon lira destek

Hüseyin GÖKÇE

Geçen yıl 19 Haziran’da yürürlüğe giren yeni teşvik sisteminin bazı sektörlere verilecek teşvikleri sonlandırmayı da içerecek şekilde revize edilmesine yönelik hazırlıklar sürerken, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yeni bir teşvik mekanizmasına ilişkin hazırlıklarını tamamladı. Yatırım Destek Programı olarak adlandırılan çalışma, ilgili yönetmeliğin Maliye Bakanlığı tarafından da onaylanmasının ardından hayata geçecek. Özellikle gerçekleştirilen Ar-Ge çalışmalarının yatırıma dönüştürülememesi sıkıntısından hareketle hazırlanan Yatırım Destek Programı, genel teşvik mekanizmasının dışında Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yönetilecek. Detayları yönetmelikle belirlenecek Yatırım Destek Programı’na, yaptığı Ar-Ge çalışması herhangi bir kamu kurumundan onay almış şirketlerin projeleri kabul edecek. Programa en fazla 50 milyon liralık projeler başvuruda bulunabilecek.

Vergi ve prim teşviki yok

Yatırım Destek Programı, yürürlükteki teşvik sisteminin aksine vergi ve prim desteği yerine hibe ve kredi faiz desteği öngörüyor. Girişimcilere, projenin büyüklüğüne göre 3.5 milyon liraya kadar hibe desteği verilebilecek. Eğer 3.5 milyon liralık hibe desteği, projenin yatırıma dönüştürülmesine yeterli olmazsa bu kez devreye faiz desteği girecek. Bu şekilde de işletmelere 6.5 milyon liraya kadar finansman için faiz desteği sağlanacak. Böylece Ar-Ge çalışmasını tamamlamış bir şirket, projesi onay almışsa, 3.5 milyon lirası hibe olmak üzere 10 milyon liraya kadar finansman temin edebilecek.

Yatırım Destek Programı ile Ar-Ge faaliyetlerini yürütecek firmaların yanı sıra teknoloji tabanlı KOBİ ve büyük şirketlerin de sayılarının arttırılması hedefleniyor. Bugüne kadar Ar-Ge çalışması yapılan pek çok projenin yatırıma dönüştürülmeden raflarda kaldığından hareket eden Bakanlık, projeyle özellikle bu eksikliğin giderilmesini öngörüyor.

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, temmuz ayında duyurduğu Ar-Ge yatırımlarını özendirecek başka bir teşvik programının da hazırlıklarını sürdürüyor. Buna göre halen Ar-Ge yatırımları için uygulanan Gelir Vergisi Muafiyeti 2023 yılına kadar uzatılacak. Ayrıca Ar-Ge teşviklerinden yararlanabilmek için çalıştırılması gereken tam zamanlı personel sayısı ise 50’den 30’a çekilecek. Buna paralel yürütülen başka bir çalışmayla da Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak için yönetmelik ve kanunlarda bazı değişikliklere gidilecek.

Başvuru gelmeyince para iade edilmişti

Öte yandan Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, bir süre önce yaptığı açıklamada, 2012 yılında gelen başvuruların azlığından dolayı TÜBİTAK’ın destekleme kapsamındaki bütçesinin bir kısmını iade etmek zorunda kaldıklarını söylemişti. Ergün, Türkiye’nin imrenilecek düzeyde ar-ge desteği veren bir ülke olduğuna vurgu yaparken, şunları söylemişti: “Tüm sanayicilerimize ve akademisyenlerimize bir çağrıda bulunmak istiyorum: Bizim kamu olarak üniversite-sanayi işbirliğine yönelik destek programlarını çok iyi takip edin. Hiç boş bırakmayın ve daha çok başvuru yapın. Bakın başvuru azlığından geçen sene TÜBİTAK bütçesinin bir kısmını iade ettik. Ya bilinmiyor bunlar ya da nitelikli proje hazırlama eksikliği var ya da başvurulmuyor. Türkiye kaynakları olan bir ülke, bunlara ayıracak paramız var. Eskiden sıkıntı çekerdik, ‘Bu işe nereden para bulacağız’ derdik. Şimdi bunlara ayıracak paramız var, kullanacak adam arıyoruz, kullanacak üniversite arıyoruz, kullanacak sanayici arıyoruz, iş birliği projesi arıyoruz.”

Ar-Ge harcaması hedefin yarısında

Türkiye, Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payını yüzde 2’ye çıkarma yönünde hedef koymuş olmasına rağmen, 2000’li yıllardan bu yana söz konusu oran henüz yüzde 1’e bile ulaşamadı. Buna karşılık gelişmiş ülkelerden ABD’de yüzde 2.79 olan Ar-Ge’nin GSYİH içindeki payı Finlandiya’da yüzde 3.84, Güney Kore’de yüzde 3.36, AB ülkelerinde ise yüzde 2 seviyelerinde bulunuyor.

Türkiye’de 2011’de Ar-Ge harcaması bir önceki yıla göre yüzde 20.4 artarak 11.1 milyar lira oldu.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan kümelenmeye teşvik için 30 milyon lira

Şirketlerin bir araya gelerek sinerji sağlanmasına ilişkin kültürü oluşturabilmek amacıyla hazırlanan Küme Destek Programı tamamlandı. Türk sanayisinin rekabette öne geçirilmesi amacıyla programın hazırlandığını belirten Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, programa başvuruların 27 Aralık’a kadar kabul edileceğini açıkladı. Bu kapsamda 30 milyon liralık bütçe ayırdıklarını dile getiren Ergün, “Şirketler el ele çalışıp ortak satın alma ve ortak üretimle öne geçecek. Kümelenmeyi başaran firmalar, toplu alımlar yaparak pazarlık gücünü arttıracak ve daha uygun fiyatla hammadde veya ara malı tedarik edebilecekler” diye konuştu.

Yeni sistemde aynı işi yapan kuruluşların bir arada toplanmayacağını, birbirleriyle irtibatlı olan değer zinciri üreten şirketlerin kümeleneceğini ifade eden Nihat Ergün, 24 Ekim’de başlayan başvuruların 27 Aralık’ta tamamlanacağını aktardı. Programın birinci dönemi için 30 milyon lira ödenek ayırdıklarını, gerekmesi halinde ileride bunun artırılabileceğini söyleyen Nihat Ergün, en az 10 kümede, 30 üniversitenin bin bin işletmenin bir araya gelmesini öngördüklerini bildirdi.

Program çerçevesinde bir de “Ulusal Küme Akademisi” kurulacağını vurgulayan Bakan Ergün, kümelerin iş planları çerçevesinde kümelenme sürecinin bir bütün olarak destekleneceğini söyledi.

Bakan Ergün kümelenme projesi tamamlandığında, İzmir’deki gıda sektöründe faaliyet gösteren firmaların girdileri açısından, Erzurum, Kars gibi illerimizdeki çıktı ürünü olan firmalarla işbirliğine gidebileceğini kaydetti.

OSTİM’de 5 küme faaliyet gösteriyor

Bakan Ergün, yeni kümelenme desteklerini açıklarken, Ankara OSTİM’de faaliyet gösteren firmalar bugüne kadar 5 sektörde kümelerde bir araya geldiler. Bir sektörde de kümelenme hazırlıkları tamamlanmak üzere. Bugüne kadar; Raylı Ulaştırma, İş ve İnşaat Makinaları, Savunma Sanayi, Enerji ve Medikalkümeleri faaliyete başladılar. Kauçuk kümesi ise çalışmalarını tamamlarken, kısa süre içinde faaliyete geçecek.

Sistemde neler desteklenecek?

• Temel (az veya yarı nitelikli) işgücü piyasasını geliştirme (düz işçi, usta...)

• Nitelikli işgücü piyasasını geliştirme (tekniker, temel mühendislik)

• İleri nitelikli işgücü piyasasını geliştirme (AR-GE mühendisliği, tasarımcı vb.)

• Hammadde ve/veya ara malı kalitesini güçlendirmeye yönelik çalışmalar

• Hammadde ve/veya ara malı maliyetini düşürmeye yönelik çalışmalar

• Ortak fiziki altyapının (inkübasyon, arıtma, enerji, ulaşım vb.) güçlendirilmesine yönelik yatırımlar

• Stratejik bilgi kaynaklarına erişim (hammadde fiyatları, pazardaki diğer gelişmeler vb.)