Asgari işçilik uygulaması nedeniyle SGK tarafından hesaplanan fark işçilik primleri gider yazılabilir mi?

YILMAZ SEZER / YMM, Güncel&Laviale Türkiye

Eksik işçilik bildirimine, daha çok inşaat sektöründe rastlanılmaktadır. İnşaat işlerinde işverenin eksik işçilik bildiriminde bulunduğu durumlarda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından fark işçilik tutarı ve bu tutar üzerinden de fark işçilik primi hesaplanmaktadır. Asgari İşçilik Uygulaması olarak da adlandırılan bu uygulama sonucunda hesaplanarak kendilerine tebliğ edilen fark işçilik primlerinin işverenler tarafından gelir ve/veya kurumlar vergisi yönünden gider olarak dikkate alınıp alınamayacağı konusunda tereddütlerle karşılaşılmaktadır.

Asgari işçilik uygulaması nedir?

Kayıt dışı istihdamla mücadele için başvurulan yöntemlerden birisi de, Asgari İşçilik Uygulaması’dır. Bu uygulamada, SGK’ya bildirilmesi gereken asgari çalışma gün sayısı ve/veya prime esas kazanç tespiti yapılır ve işveren tarafından fiilen yapılan bildirimle karşılaştırılır, SGK tarafından tespit edilen işçilik tutarı ile bildirilen işçilik tutarı arasında fark bulunması halinde, fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanan primler işverenden tahsil edilir. 

Asgari İşçilik Uygulaması 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 85. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, SGK, işverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgari işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit eder. Daha sonra, işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığını araştırır. Yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. 

5510 sayılı Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlıklı 88. maddesinin 11. fıkrasında, kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarlarının, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamayacağı belirtilmiştir. 

Buna göre, işverenin eksik işçilik bildiriminde bulunması dolayısıyla SGK tarafından eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan ve kesinleşen prim ödemeleri, işverenin işçisine yaptırdığı hizmetin karşılığı olarak fiilen ödediği ücret dolayısıyla yapılan bir prim ödemesi olmayıp, 5510 sayılı Kanunu’nda yer alan bir düzenlemeden kaynaklanmaktadır. 

Dolayısıyla, eksik işçilik bildirimi dolayısıyla SGK tarafından eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan primler, dönemine ve ait olduğu yıla bakılmaksızın, GVK’nın 40 ve KVK’nın 6. maddelerine göre işveren tarafından fiilen ödendiği dönemde gider olarak yazılabilecektir. Nitekim, Maliye Bakanlığı tarafından verilen bir özelgede de,

“SSK priminin gider olarak dikkate alınabilmesi için bu primlerin SGK’ya fiilen ödenmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primleri, dönemine ve ait olduğu yıla bakılmaksızın SGK’ya fiilen ödendiği tarihte gider yazılacaktır.” 

Şeklinde görüş bildirilmiştir (GİB. Mersin VDB.nin 05/08/2013 tarihli ve 18008620-2011-721-8-79 sayılı özelgesi)

Fark işçilik primleri nedeniyle ödenen para cezaları, gecikme zam ve faizleri kurum kazancından indirilebilir mi? 

SGK tarafından Asgari İşçilik Uygulaması nedeniyle re’sen tahakkuk ettirilen fark işçilik sigorta primlerine ilişkin olarak ödenen para cezaları ile gecikme zam ve faizlerinin GVK’nın 90 ve KVK’nın 11/d maddelerine göre gelir ve kurumlar vergisi yönünden safi kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. Ödenen bu para cezaları ile gecikme zamları ve faizleri kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.