AYM'den terör olayları nedeniyle meydana gelen zararların tazminine ilişkin iptal kararı

Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yer alan karara göre, Mardin 1. İdare Mahkemesi, yargılamasına baktığı bir davada 2004 tarihli 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun'da yer alan bazı hükümlerinin iptali için AYM'ye başvurdu.

Başvuruda, 5233 sayılı kanunun 2005'te değiştirilen 6. maddesinde "terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören veya mirasçılarının veya yetkili temsilcilerinin zarar konusu olayın öğrenilmesinden itibaren 60 gün içinde il valiliklerine başvurmalarını" gerekli kıldığı, düzenlemenin kişiler yönünden öngörülemez ve belirsiz olduğu aktarıldı.

Yüksek Mahkeme, idare mahkemesinin yargılama konusu nedeniyle iptal başvurusunun sadece "veya mirasçılarının" ibaresi yönünde yapılabileceğini, bunun "zarar gören" ve "yetkili temsilcileri" de kapsayacağını tespit etti.

Başvuruyu inceleyen AYM, belirtilen kanunda geçen "veya mirasçılarının" ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline, iptal hükmünün 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

Kararın gerekçesinden

AYM'nin kararında, "iptali istenen düzenlemede öngörülen sürenin" açılacak dava süresini de etkilediği, böylece mahkemeye erişim hakkına "sınırlama" getirdiği ifade edildi.

İdarenin eylemlerinden kaynaklanan zararların tazmini amacıyla başvurulacak idari ve yargısal yolun 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ile belirlendiği aktarılan kararda, hizmet kusuruna dayalı maddi ve manevi tazminat talepleri ile sosyal risk ilkesine dayalı manevi tazminat talepleri için 1 ile 5 yıl olduğu, başvuru konusu kanunda ise terörle ilgili hususlarda bu sürenin 60 gün ile 1 yıl olarak belirlendiği aktarıldı.

Belirtilen sürelerin "hak kaybına neden olacak nitelikte" olduğu değerlendirmesine yer verilen kararda, terör olayları nedeniyle zarara uğrayan kişilerin açacakları tam yargı davalarında ilk başta idarenin kusuru bulunup bulunmadığını yahut sosyal risk ilkesinin uygulanıp uygulanmayacağını doğru tespit ederek başvuruda bulunmalarının beklenemeyeceği değerlendirmesine yer verildi.

Zararın hangi kanun kapsamında kaldığının ancak yargılama sırasındaki araştırma ve değerlendirmeyle ortaya çıkacağı, bunun 5233 sayılı kanun kapsamında olduğu sonucuna varılması halinde "60 gün ve 1 yıl" olarak belirlenen sürenin geçmiş olacağı belirtilen kararda, bunun kanuni olmadığı ifade edildi.

AYM'nin kararında, "Terör olayları nedeniyle zarara uğrayan ilgililerin, 5233 sayılı kanunda düzenlenen 60 gün ve 1 yıllık sürelere göre mi yoksa 2577 sayılı kanunda düzenlenen 1 ve 5 yıllık sürelere göre mi talepte bulunmaları gerektiği konusunda kuralın öngörülebilir olmadığı ve bu yönüyle kanunilik şartını taşımadığı sonucuna varılmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir." ifadeleri yer aldı.