Borç stoku geçen yıl 473,5 milyar lira oldu

ANKARA - Merkezi yönetim brüt borç stoku 2010 yılı sonu itibariyle 473,5 milyar lira olarak gerçekleşti. Söz konusu borcun 352,8 milyar lirası iç, 120,7 milyar lirası dış borçlardan oluştu.

Hazine'nin 2010 Yılı Faaliyet Raporu yayımlandı. Rapora göre, 2010'da toplam 159 milyar lira iç borçlanma gerçekleştirildi. Bu çerçevede, nakit bazda toplam iç borçlanmanın yüzde 44,7'si TL cinsi iskontolu, yüzde 24,9'u TL cinsi sabit kuponlu, yüzde 15,1'i enflasyona endeksli, yüzde 12,8'i değişken faizli devlet iç borçlanma senedi (DİBS) ihracı ile sağlanırken, TL cinsi gelire endeksli DİBS ihracı yüzde 0,9 oldu.

Döviz cinsi sabit kuponlu senet ihracı toplam iç borçlanmanın yüzde 1,7'sini oluşturdu. Geçen yıl yapılan 58 ihaleyle iç borçlanmanın yüzde 99,1'i sağlandı, borçlanmanın kalan yüzde 0,9'u doğrudan satış yoluyla yapıldı.

2010'da 180,9 milyar lira iç borç servis edildi

2010'da 138,8 milyar lira anapara, 42,1 milyar lira faiz ödemesi olmak üzere toplam 180,9 milyar lira tutarında iç borç servisi yapıldı. Anapara ödemelerinin 136,2 milyar lirası nakden, 2,5 milyar lirası mahsuben, faiz ödemelerinin ise 41,9 milyar lirası nakden, 0,3 milyar lirası mahsuben gerçekleştirildi.

Bu kapsamda, devlet borçları faiz, iskonto ve genel giderlerine ilişkin geri ödemeler için 2010 yılı bütçesinde iç borçta kullanılmak üzere 47,6 milyar lira olarak ayrılan ödenekten 42,1 milyar lirası iç borç faiz ödemesi, 95 milyon lirası iskonto gideri ve genel gider olmak üzere toplam 42,2 milyar lira tutarında harcama yapıldı. Ayrıca, 2010 yılı içinde 520 milyon lira tutarında ikrazen özel tertip DİBS iadesi gerçekleştirildi.

Geçen yıl 5 milyar 982 milyon lira faiz ödemesi, 73 milyon lira iskonto gideri, 21 milyon lira dış borç genel gideri ve 10 milyar 697 milyon lira anapara ödemesi olmak üzere toplam 16,7 milyar lira tutarında dış borç servisi yapıldı.

Merkezi yönetim brüt borç stoku

Merkezi yönetim brüt borç stoku, 2010 yılı sonu itibarıyla 473,5 milyar lira olarak gerçekleşti. Söz konusu borcun 352,8 milyar lirası iç borçlardan, 120,7 milyar lirası dış borçlardan oluştu. 2010 yılı sonu itibarıyla merkezi yönetim borç stokunun, yüzde 56'sını sabit faizli, yüzde 44'ünü değişken faizli borçlar, yüzde 73,3'ünü TL ve yüzde 26,7'sini ise döviz cinsi borçlar oluşturdu.

Merkezi yönetim borç stokunun milli gelire oranı 2009'daki yüzde 46,3'lük seviyesinden, 2010'da yüzde 42,9 seviyesine geriledi. Merkezi yönetim iç borç stoku 2009'da 330 milyar lira düzeyindeyken, 2010'da 22,8 milyar liralık artışla 352,8 milyar liraya ulaştı. Bununla birlikte, iç borç stokunun GSYH'ye oranı 2009'da yüzde 34,6 iken 2010 sonunda yüzde 31,9'a geriledi.

Ağırlıklı olarak piyasadan yapılan borçlanmaların ve 2010'da vadesi gelen nakit dışı senetlerin itfası sonucunda, piyasanın iç borç stoku içerisindeki payı 2009 sonunda yüzde 81,5 düzeyinden 2010 sonunda yüzde 85,4 düzeyine yükselirken, aynı dönemde kamunun payı ise yüzde 18,5'ten yüzde 14,6'ya düştü.

IMF'ye olan borç stoku 5,6 milyar dolara geriledi

2010 sonunda 78,1 milyar dolar olan dış borç stokunun GSYH'ye oranı 2009'da yüzde 11,7 iken, yüzde 10,9'a geriledi, söz konusu stoğun tamamı vadesi 5 yıl ve üzeri olarak tanımlanan uzun vadeli dış borçlardan oluştu.

Diğer taraftan IMF'ye olan borç stoku 2009 sonunda 8 milyar dolarken, 2010 sonunda 2,3 milyar dolar azalarak 5,6 milyar dolara geriledi.

Bu arada 2010 yılı geçici verileri uyarınca nakit bazda toplam 240,4 milyar lira gelir elde edildi, 234,2 milyar lira faiz dışı harcama yapıldı ve 6,2 milyar lira faiz dışı fazla oluştu. Toplam 47,9 milyar lira faiz ödemesinden sonra Hazine nakit dengesi 34,9 milyar lira açık verdi.

Hazine garantili krediler

Hazine geri ödeme garantili kredi stoku 2010 sonunda 7 milyar 366 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2010'da Hazine garantili kredilerden yapılan üstlenimler enerji sektöründeki KİT'lerin mali durumundaki iyileşme nedeniyle belirgin bir düşüş kaydetti ve 2009 sonundaki yüzde 25'lik seviyesinden 2010 sonunda yüzde 9'a indi.

2010'da 93,6 milyon lirası Hazine geri ödeme garantisi, 116,8 milyon lirası Hazine yatırım garantisi kapsamında olmak üzere toplam 210,4 milyon liralı üstlenim yapıldı. Aynı dönemde kuruluşlar Hazine geri ödeme garantisi kapsamında 984 milyon lira ödeme gerçekleştirdi. 2011 yılı Şubat sonu itibarıyla Hazine geri ödeme garantili kredilerden 19 milyon lira üstlenim yapılırken, aynı dönemde kuruluşlar 42 milyon lira ödeme yaptı. Hazine yatırım garantisi kapsamında ise 20 milyon lira üstlenim gerçekleştirildi.

Hazine alacak stoku 2010 sonu itibarıyla 25,3 milyar lira olurken, söz konusu alacakların 8,3 milyar liralık kısmı vadesi geçmiş, 17 milyar liralık kısmı vadesi gelecek alacaklardan oluştu.

Borçlu kuruluşlar

2010'da vadesi geçmiş alacak stoku bir önceki yıla göre 0,76 milyar lira azaldı. Borçlu kuruluşlar bazında en büyük payı mahalli idarelerden olan vadesi geçmiş Hazine alacaklarının oluşturduğu görüldü. Mahalli idarelerin ardından KİT'ler ve diğer borçlu kuruluşlardan olan vadesi geçmiş alacaklar geldi.

Kredi Garanti Fonu A.Ş'ye (KGF) 1 milyar liraya kadar nakit kaynak aktarmak ve/veya özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç etmek için yapılan düzenlemeler ile Hazine Müsteşarlığına 17 Haziran 2009'da yetki verildi. 2010'da bu kapsamda 846 kredi talebinin 484'üne KGF tarafından kefaletli kredi açıldı. Açılan kredilerin toplam tutarı 323,1 milyon lira, bu krediler için sağlanan kefalet tutarı ise 141,9 milyon lira oldu.

Bütçe transferleri

Hazine Müsteşarlığının portföyünde 2010 sonu itibarıyla 19 kamu iktisadi teşebbüsü ile 7 bağlı ortaklık bulunuyor. Görev zararı ve sermaye transferleri başta olmak üzere, kamu sermayeli şirketlere ve çeşitli fonlara 2010'da toplam 10 milyar 618 milyon 787 bin 641 lira ödeme yapıldı.

Uluslararası doğrudan yatırımlar

Uluslararası doğrudan yatırım girişleri, 2010'da bir önceki yıla göre yüzde 7,8'lik bir artışla 9,07 milyar dolara ulaştı. Bu artışa paralel olarak yine 2010'da kurulan uluslararası sermayeli şirket sayısında da yıllık yüzde 15 düzeyinde bir artış sağlandı, Türkiye'de faaliyet gösteren uluslararası sermayeli şirket sayısı 25 bin 948'e ulaştı.

Geçen yıl Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünce belgelendirilen 218 yatırım projesi kapsamında öngörülen yatırımların tutarı 5,3 milyar dolara ulaştı.

Bu arada, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın ilgili maddesi ve söz konusu karara ilişkin 2008-32/34 sayılı Tebliğ ve Merkez Bankasının Sermaye Hareketleri Genelgesine aykırı olarak döviz kredisi kullandığı bildiriminde bulunulan gerçek ve tüzel kişilerin takibine ilişkin çalışmalar sürdürüldü. 2010 yılı Ocak-Aralık döneminde 21 firma takibe alındı, ilgili kambiyo müdürlükleri aracılığıyla 16 firma hakkında yasal işlem başlatıldı.