Cari açıkta azalma eğilimi ilk çeyrekte de devam etti

Naki BAKIR

ANKARA - Ekonomide yavaşlamaya bağlı olarak 2012'de hızlı bir daralma kaydeden cari işlemler açığı yılın ilk çeyreğinde de gerilemeye devam etti. Dış ticaret açığının yavaş da olsa büyümeye devam ettiği ilk çeyrekte; cari açıktaki küçülmede daha çok hizmetler dengesindeki görece iyileşme etkili oldu. Merkez Bankası, mart ayı ödemeler dengesi gerçekleşmelerini açıkladı. Buna göre mart ayında cari açık, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.9 küçülerek 5 milyar 396 milyon dolar oldu. Yılın ilk üç ayındaki cari açık 15 milyar 917 milyon dolarla geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 2.3 azaldı. Yıllık cari açık mart sonu itibariyle 47.1 milyar dolara kadar geriledi.

İyileşme hizmetlerden

Cari açığın en büyük bölümünün kaynaklandığı dış ticaret açığı ilk çeyrekte yavaşta olsa büyümeye devam ederken, hizmetler alanındaki net gelirin büyümesi küçültücü etki yaptı. Ocak-mart döneminde toplam mal ihracatı geçen yılın aynı dönemine  göre yüzde 6.5 oranında net 2 milyar 439 milyon dolarlık artışla 39 milyar 889 milyon; ithalat ise yüzde 5 oranında net 2 milyar 703 milyon dolar artarak 56 milyar 936 milyon dolar oldu. Bunun sonucunda ödemeler dengesindeki tanımıyla dış ticaret açığı yüzde 1.6 oranında 264 milyon dolar büyüyerek 17 milyar 47 milyon dolara ulaştı.

Turizmde hızlı artış

Buna karşılık hizmetler alanındaki toplam gelirler ocak-mart döneminde geçen yılın eş dönemine göre yüzde 25.6 oranında 1 milyar 633 milyon dolarlık artışla 8 milyar 20 milyon dolara ulaştı. Bu alandaki döviz giderleri de yüzde 18.7 artarak 5 milyar 147 milyon dolar oldu. Böylece hizmet dengesindeki üç aylık "net" gelir geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40.1 oranında 823 milyon dolar artarak 2 milyar 873 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Hizmetler alanındaki en büyük kalem olan turizm gelirleri üç ayda yüzde 38.5 artışla 4 milyar 124 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki turizm harcamaları ise yüzde 47.4 artışla 1 milyar 123 milyon dolara yükseldi. Böylece net turizm geliri ilk çeyrekte yüzde 35.4 artışla 3 milyar 1 milyon dolar oldu. Bu arada; doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımlarından iki yönlü kar transferleri ile ücret ödemelerini kapsayan "gelir dengesi"nde geçen yılın ilk çeyreğinde 1 milyar 929 milyon dolarla net bazdaki çıkış, bu yıl aynı dönemde yüzde 2.4 büyüyerek 1 milyar 975 milyon dolara yükseldi. Bu yılın ilk üç ayındaki cari transfer girişleri de geçen yıla göre yüzde 35.9 küçülerek 232 milyon dolar oldu.

Cari açık nasıl finanse edildi?

Yılın ilk çeyreğinde büyük bölümü sıcak para ve borçlanma yoluyla olmak üzere; verilen cari açığın çok üzerinde dış sermaye girişi yaşandı. Ocak-mart döneminde, 1 milyar 355 milyon dolar net doğrudan yatırıma karşılık, 8.75 milyar dolar sıcak para girdi, kredi kullanımı ile yabancıların mevduatını kapsayan ‘diğer yatırımlar" kalemindeki artış da 16 milyar 473 milyon dolar oldu. "Net hata ve noksan" kalemindeki kaynağı belirsiz sermaye hareketlerindeki 3 milyar 626 milyon ve sermaye hesaplarındaki 11 milyon dolarlık çıkış düşülünce, üç aydaki net sermaye girişi 22 milyar 941 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun 15 milyar 917 milyon doları ile cari açık karşılandı; kalan 7 milyar 24 milyon dolar rezervlere eklendi.

Cari açık OVP tahminini aşmaz

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, yaptığı yazılı açıklamada cari açığın aylık bazda ve ilk çeyrekte geçen yıla göre düştüğüne dikkati çekerek, "Cari açıkta 60.7 milyar dolar olan yıl sonu OVP (Orta Vadeli Plan) tahminin üzerine çıkılmaz" dedi. İç piyasadaki canlanmaya bağlı olarak cari açığın kısmen artacağını belirten Çağlayan, "Bunu normal. 2013'te açık 2012'nin bir miktar üzerinde olacak" ifadesini kullandı. Çağlayan, mal hem hizmet ihracatında başarılı performansın sürdüğünü belirterek, "Bu hem cari açığımıza hem de büyümeye olumlu etki yapıyor" dedi. Reel kurun 120'nin üzerine çıktığını, belirten Çağlayan PPK'dan bu hafta bir faiz indirimi daha beklediğini kaydetti.