Gümrüklerde sorunlar uzlaşılarak çözülüyor
İlhan BULUT / Gümrük Müşaviri
27.08.2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği dış ticaret erbabı ve gümrük idareleri arasında yaşanan ihtilafların mahkeme yoluna gidilmeden uzlaşı ile çözülmesinin önünü açtı. Böylece gümrük idarelerinden mahkemelere intikal eden binlerce dosya mahkeme aşamasına gelmeden çözüme kavuşmuş oldu. Yönetmelikle birlikte getirilen düzenleme şu şekilde işlemektedir; Beyan sahibinin beyanı ile gümrük idaresince yapılan tespit sonucunda bir farklılık belirlenmişse bu farklılığa tekabül eden gümrük vergi alacakları ve öngörülen cezalar hakkında ceza muhatabı tarafından, söz konusu eksiklik veya aykırılıkların kanun hükümlerine yeterince nüfuz edilememesinden veya kanun hükümlerinin yanlış yorumlanmasından kaynaklandığının veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumunda, gümrük idarelerinin cezanın muhatapları ile uzlaşabileceğini, uzlaşma talebinin ise tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde, henüz itiraz başvurusu yapılmamış gümrük vergileri ve cezalar için yapılabileceğini ifade etmiştir. Uzlaşma işlemi, gümrük idarelerini temsilen uzlaşma komisyonları ile ceza muhatabı veya temsilcisi arasında gerçekleşmektedir.
Komisyonlar 10 bin TL'den az olan uzlaşma talepleri için toplanamamakta birden fazla yükümlünün başvurusunun 10 bin TL'yi aşması halinde ise bu talepler tek bir Uzlaşma Komisyonu tarafından sonuçlandırılmaktadır. Ayrıca yönetmelik kapsamına giren başvurularda; konusu 500 bin TL'ye kadar olanlar (bu tutar dâhil) için Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları, 500 bin TL'yi aşanlar için ise Merkezi Uzlaşma Komisyonu yetkilendirilmiştir.
Tablodan da anlaşılacağı üzere bu süre zarfında, Merkezi Uzlaşma Komisyonu ile 15 adet Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonu'na yapılmış bulunan toplam 1100 başvurudan 775 tanesi için hali hazırda görüşmeler tamamlanmıştır. Görüşmesi tamamlanan başvurulardan 673 tanesi için de uzlaşmaya varılmıştır.
Merkezi Uzlaşma Komisyonu'nda ve Bölge Müdürlükleri Uzlaşma Komisyonlarında bu süre zarfında yapılan görüşmelere ilişkin alacak ve indirim oranlarını gösteren tablo aşağıda yer almaktadır:
Haziran 2012 sonu itibariyle, Merkezi Uzlaşma Komisyonu ile Bölge Müdürlükleri Uzlaşma Komisyonları'nca uzlaşmaya varılan 673 adet uzlaşma başvurusuna ilişkin vergi ve ceza alacakları toplam miktarı 50 milyon 867 bin 17 TL. olup bu alacaktan %29 oranında 14 milyon 770 bin 112 TL'nin tahsil edilmesi için uzlaşmaya varılmıştır.
Diğer taraftan, toplamda, beyanname, ek tahakkuk ve ceza kararları açısından bir değerlendirme yapılacak olursa, 29 bin 167 beyanname konusu toplam 9 bin 533 ek tahakkuk ve ceza kararı için bu süreçte uzlaşmaya varılmıştır.
Sonuç olarak rakamlardan da anlaşılacağı üzere yönetmelik, bir taraftan dış ticaret erbabının ve gümrük idarelerinin mahkeme sürecinde yaşadığı maddi ve manevi kayıpları ortadan kaldırıp özellikle idarenin aleyhine sonuçlanan davalarda ödenecek tazminatların önüne geçilmesini sağlamıştır.
Diğer taraftan da gümrük idarelerinden mahkemeye intikal eden dosya sayılarını önemli ölçüde azaltarak mahkemelerin iş yükünü hafifletmiştir. Böylece "uzlaşma kültürü" ile birlikte taraflar halinden memnun görünürken yönetmelik de kendinden bekleneni vermiştir.