Hükümlüler oy kullanabilecek

ANKARA - Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) kararına göre, işledikleri kasıtlı suç nedeniyle haklarında verilen mahkumiyet kararı kesinleşen ancak henüz ceza ve infaz kurumuna alınmayan, cezanın infazına başlanılmasından sonra koşullu olarak salıverilmelerine karşın hak ederek tahliye edilecekleri süre henüz dolmayanlar ile uzun süreli hapis cezaları erteli bulunanlar seçimlerde oy kullanabilecek.

YSK'nın Resmi Gazete'de yayımlanan kararında, seçmen kütükleri kesinleştikten sonra kütükte kaydı bulunmayan seçmenlerin oy kullanamayacakları göz önüne alındığında, kesinleşen seçmen kütüklerinde kaydı bulunmayan taksirli suçlardan hükümlüler ve tutukluların, tutuklu seçmen listesine kayıtlarının yapılmasının, taksirli suçlardan hükümlüler ile tutuklular lehine bir durum ortaya çıkardığı belirtildi.

Bu itibarla 27 Mart 2014'e kadar tutuklanıp cezaevine konulan tutuklularla taksirli suçlardan hükümlülerin, şayet daha önce herhangi bir seçmen kütüğünde kayıtlı değillerse, listeye dahil edilemeyecekleri ve oy kullandırılamayacakları ifade edildi.

Seçmen kütüğüne kayıtlı olup olmamanın belgelendirilmesinin, taksirli suçlardan hükümlü ile tutuklu seçmene ait olduğunun belirtildiği kararda, şunlar kaydedildi:

''Kesinleşen seçmen kütüğünde kayıtlı olup da ceza ve tutukevinde bulunan taksirli suçlardan hükümlü ile tutuklu seçmenler, ceza ve tutukevi yönetimi aracılığıyla ilgili ilçe seçim kurulu başkanlığından, seçmen kütüğüne kayıtlı olduğuna ilişkin aldığı belgeyi veya seçmen bilgi kağıdını vermeleri halinde, tutuklu seçmen listesine kaydını yaptırabilecektir. Kuşkusuz bu seçmen oy kullanacağı ceza ve tutukevleri seçmen listelerinde kayıtlı ise kendisinden ayrıca belge istenmesine gerek yoktur. Öte yandan 7 Şubat 2014 tarihinden sonra yeni kurulan ceza ve tutukevleri için de yukarıda açıklanan koşullar çerçevesinde tutuklu seçmen listelerinin oluşturulması zorunludur.''

Oy kullanabilecekler

Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokol'ün, kanun hükümlerine göre bir üst norm olduğundan, anılan hukuki düzenlemelerde yer verilip korunan temel hak ve özgürlüklerin kanunlarla daraltılması durumunda, doğrudan Anayasa'da yer alan düzenleme veya Anayasa'nın 90. maddesinin son fıkrası hükmü dikkate alınmak suretiyle milletlerarası andlaşma hükümlerinin uygulanması gerekeceği belirtildi.

Kararda şöyle denildi:

''Her ne kadar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesinin birinci fıkrası hükmü, madde gerekçesi ve doktrinde ileri sürülen görüşler dikkate alındığında, kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkındaki mahkumiyet hükümleri hariç olmak üzere, kişilerin kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkumiyetin kanuni sonucu olarak uygulanması gereken hak yoksunluklarının bu kapsamda da seçme ehliyetinin, mahkumiyet hükmünün kesinleşmesinden başlayarak, hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar, diğer bir ifadeyle hak ederek salıverilmesine kadar devam etmesi gerekmekte ise de Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 67. maddesinin beşinci fıkrası ve 90. maddesinin son fıkrası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Ek Protokolü'nün 3. maddesi, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 7. maddesi, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük'ün 57. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi hükmü ve Söyler/Türkiye kararı ile yukarıda yer alan açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, seçme ehliyetinden yoksun kılma yönündeki hak yoksunluğunun kişinin sadece ceza ve infaz kurumunda bulunduğu dönemde kullanılmasına engel olabileceği, diğer bir ifadeyle hakkındaki hapis cezasını gerektiren mahkumiyet kararının kesinleşmesinden sonra ancak bu cezanın infazı için ceza ve infaz kurumuna alınmasıyla başlayıp ceza infaz kurumundan koşullu olarak salıverilmesiyle birlikte sona erecektir.''

Sadece kasıtlı suçtan dolayı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin oy kullanamayacağının, buna mukabil hakkındaki mahkumiyet hükmü kesinleşmiş olup da henüz cezaevine alınmayanlarla, ceza infaz kurumlarından koşullu salıverilen ancak hak ederek tahliye edileceği süreyi daha doldurmayan ve mahkemesince uzun süreli cezasının ertelenmesine karar verilen hükümlülerin cezaevinde bulunmamaları nedeniyle bu süre içinde yapılacak seçimlerde seçmen olabileceklerinin, başka bir ifadeyle sözü edilenlerin oy kullanabileceklerinin kabulünün gerektiği belirtildi.

Tutuklu seçmen listesi

Karara göre, 30 Mart 2014 Pazar günü yapılacak mahalli idareler seçimlerinde, ceza ve tutukevlerinde bulunan seçmen niteliğine sahip olan taksirli suçlardan hükümlüler ile tutuklu olanlar da oy kullanabilecek.

Seçimde kullanılacak tutuklu seçmen listelerine, kesinleşen seçmen kütüğüne kayıtlı olup da ceza ve tutukevinde bulunan taksirli suçlardan hükümlü ile tutuklu seçmenler, ceza ve tutukevi yönetimi aracılığıyla ilgili ilçe seçim kurulu başkanlığından, seçmen kütüğüne kayıtlı olduğuna ilişkin aldığı belgeyi veya seçmen bilgi kağıdını vermesi halinde, tutuklu seçmen listesine dahil edilecek.

7 Şubat 2014'ten sonra yeni kurulan ceza ve tutukevlerinde bulunan taksirli suçlardan hükümlüler ile tutuklular için de tutuklu seçmen listesi oluşturulacak.

Kurulun 7 Aralık 2013'te aldığı kararla kabul edilen seçim takvimine göre, 27 Mart 2014 itibarıyla kesinleşecek tutuklu seçmen listelerine kayıtlı bulunan taksirli suçlardan hükümlülerle tutuklu olanların ceza ve tutukevlerinin bulunduğu seçim çevresinde yapılacak tüm seçim türleri için oy kullanabilecekler.

Kararda, şu ifadeye yer verildi:

''Kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkındaki mahkumiyet hükümleri hariç olmak üzere, kişilerin kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkumiyetin kanuni sonucu olarak uygulanması gereken hak yoksunluklarına ilişkin mahkumiyet hükmü kesinleşmiş olmakla birlikte, henüz cezaevine alınmayan ve ceza infaz kurumuna alındıktan sonra koşullu olarak salıverilen, ancak hak ederek tahliye süresi dolmayan hükümlüler ile mahkemesince uzun süreli cezası ertelenmesi nedeniyle cezaevinde bulunmayan hükümlülerin bu süre içerisinde yapılacak olan seçimlerde oy kullanmalarının mümkün olduğuna, bu durumda olan hükümlülerin seçmen kütüğüne kayıt usulünün Örnek 140/I sayılı Genelge'de gösterilmesi gerektiğine oy çokluğuyla karar verildi.''

Karşı oy

YSK'nın iki üyesi, işledikleri kasıtlı suç nedeniyle haklarında verilen mahkumiyet kararı kesinleşmekle birlikte henüz ceza ve infaz kurumuna alınmayan, cezanın infazına başlanılmasından sonra, koşullu olarak salıverilmelerine karşın, hak ederek tahliye edilecekleri süre henüz dolmayanlar ile uzun süreli hapis cezaları erteli bulunanların, yapılacak seçimlerde oy kullanmaları gerektiği yolundaki çoğunluk görüşüne katılmadı.

İki üyenin karşı oy gerekçesinde, "Yasa koyucu isteseydi, kasıtlı suçtan dolayı verilen mahkumiyet kararı nedeniyle kesinleşme-infaza başlama ya da infaza başlama-koşullu salıverilme tarihleri arasında hak yoksunluğunun uygulanmayacağına işaret ederdi. Nitekim cezası erteli olanlar ile koşullu olarak salıverilenler açısından istisna getirilmek suretiyle, Türk Ceza Yasası'nın 53/1-c madde fıkrasındaki velayet, vesayet ve kayyımlığa ilişkin hak yoksunluğunun uygulanamayacağı kuralı getirilmiştir" ifadesi kullanıldı.